Жалпы психология
жүктеу/скачать 11,67 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы психология
| ш еңберінде
баламалы капіда үсыну қажет еткеңцігін уақыт дәлелдеп отыр. Бүл багыттың пайда болуы 20-жылдары байқалған әлеуметтік міндеттерінің қалыптасу зандылықтары туралы түсініктер эволюциясымен тығыз байланысты. Топты механикалық түсіну кезегіне ішкі топтық қүбылыстар мен үрдістердің сапалық өзіндіктабиғаты туралы түсінік алынадьі/. Алгашкьшардың бірі болып мүны үсьгаган В.М.Бехтерев болды, ол “қазіргі кезде белгілі орында кездейсоқ жиылған коптеген адамдарды үжым деп атауға болмайды” деп атап корсетгі. В.М.Бекгеревтің пікірінше, үжым өз негізінде әр уақытта да байланыстыратын, мәселен, жалпы көңіл-күй, жалпы бақылау, жалпы талқылау, жалпы шешім және мақсат пен ерекеттің ортактығы немесе бірлігі болу керек деген болатынды. Осындай көзқарасты А.С.Залужный да үстады, үжым деп, олар үшін белгілі бір тітіркендіргіштерге жауап беретін бір-бірімен өзара әрекет етуші топты атады. Көптеген псіосологтар, онын, ішінде ЕЛАркин үжым кез-келген ез көрінісінде, өз қүрылымьшда, мінез-қүлқында, барлық езінің дамуында ешуақытта да оның мүшелері мен іс-әрекетгері арифметикалық қосындьшар болып табылмайды деп керсетеді. Үжымды қалыптастыру заңдылықтарын түсінуге айтарлықтай үлес қоскан А.С.Макаренко болып табылады. Өзінен бүрынғылармен пікір таластыра отырып, үжымнын, негізгі белгісі ретінде бірлескен әлеуметтік жағымды іс- 140 өрекетгі үсынды. Егер де адамды қоғамдық іс-әрекетті орындау міңцетгері үшін бірікгірген жағдайда ол үжым болуы мүмкін деп атап етті. Нақтылы түрде А.С.Макаренко үжымды бірыңғай мақсатқа, бірыңғай ерекетке біріккен еңбекшілердің ерікті тобы деп силаттады. Ол қалай үжымды кезендер бойынша дамытуды қамтамасыз етудің нақты жолдары мен тәсілдерін жасап берді: * қоғамдық мәнді максаттарды үздіксіз дамыту үшін үжым қүрылған; . - жеке түлғаны қолайлы дамыту үшін жағдай жасау; - - өзара қарым-қатынас яормалары,үжым ішілік іс-өрекет қоғамда омір сүретін белгілі үлгілер негіэінде күрылады. ;• Сонымен, іс-ерекеттің қағидалары А.С.Макаренконың жүйесінде, бір жагынан, тәрбие үхымының ол талдаған психологиялық-педагогикалық жобасының орталық буыны, екінші жағынан, бүл жобаны шындықка айналдырудың үйымдастырушылық бастамасы болып табылады. : 60-жылдары ғьшыми-техникалық прогресстің талаптары үжьщ өмірінде әлеуметтік-психологиялық проблемаларды зерттеуге жағдай жасады: өндірістік, ғылыми, мектеп, әскери және тағы басқа белгілі бір өлеуметтік белгілері арқылы біріккен қауымдастықтар.Осы салаларда жүмыс істейтін көптеген авторлар үжымды шағын топтың белгілі түрі ретінде Қарастырады. Б ірақ 70-жылдардың бас кезінде белгілі болғандай, социологиялық бағытта үжымның мәнін дүрыс түсіну өзін-өзі көптеген нақты-психологиялық міндеттерді, негізінен топтар мен үжымдардың саралау диогностикасымен байланысты міндетгерді, оның негізгі параметрлерін сапалық жөне сандық зерттеулермен өлі де қамтамасыз ете алмайды. Осындай эксперименталдік төсілдерге аңғарылған кажетгілік еліміздің әлеуметтік психологтарын, ғалымдарын, көптеген өлеуметгік-психологиялық зертгеу орталықтарьш америкалық жене еуропалық ғалымдардың, психологгардың еңбектеріне ерекше мән беруге жетеледі. Әсіресе, экспер иментті к инструментарий мәселелеріне көңіл бөлінді.Біздің әлеуметтік психологгар американдық өріптестерінен ужьшды зерттеудщ эксперименталдік төсілдерін үйренуін тура келді(ең алдымен,топтық саралау, топтың үйымшылдығы және үйлесімділігі, қысымға жеке түлғаның конформизмі мен беріктілігі және т.б.) Коптеген әрекеттерге қарамастан, қалыптаскан бос орьщдьі АВ Петроский негізін салған түжырымдамасының кемепмен толтыруға болады. Алғашында “топтың белсендшік 141 стратометриялық түжырымдамасы” деп аталған ол үш түрлі тармақтан түратын топты қүрайды, олардьщ әрқайсысы оньщ мүш елерінің арасындагы қаты настарды ң белгілі қағидаларымен сақталады. жүктеу/скачать 11,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|