Жамбыл облысы әкімдігі білім басқармасының ОҚУ-Әдістемелік кабинеті 7-сынып

37 
Ата-аналарға арналған рубрика 
«
Жеңіс күні. Ұлы ерлікке тағзым. Морфология» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-
аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика 
Оқушының аты-жөні: 
төмен 
орта 
жоғары 
Проблемалық сұрақтарға мәтіннен 
деректер келтіре отырып жауап беруде 
қиналады 
Проблемалық сұрақтарға мәтіннен деректер 
келтіре отырып жауап беруде қателіктер 
жібереді 
Проблемалық 
сұрақтарға 
мәтіннен 
деректер келтіре отырып жауап береді 
Жауабының 
өзгенің 
жауабымен 
салыстыруда қиналады 
Жауабының өзгенің жауабымен салыстыруда 
қателіктер жібереді 
Жауабының 
өзгенің 
жауабымен 
салыстырады 
Ата-анасы:______________ _____________________________________________________ 
(қолы) (аты-жөні) 

38 
4-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар 
2-бөлім «Ғылыми фантастика. Пунктуация» 
1-НҰСҚА 
Оқу мақсаты: 
7.2.4.1 идеясы ұқсас публицистикалық және көркем әдебиет 
стиліндегі мәтіндердің тақырыбы, құрылымы, мақсатты 
аудиториясы, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау 
7.3.2.1 
-жанрлық 
және 
стильдік 
ерекшеліктеріне 
сай 
көркемдегіш құралдарды орынды қолдана отырып, шағын 
мақала, нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазу. 
7.4.5.1 -сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс 
белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдану. 
Бағалау критерийі: 
Білім алушы 
публицистикалық және көркем әдебиет стиліндегі мәтіндердің 
тақырыбы, құрылымы, мақсатты аудиториясы, тілдік ерекшелігі 
тұрғысынан салыстырады 
жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай көркемдегіш 
құралдарды орынды қолдана отырып, шағын мақала, 
нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазады 
сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс 
белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолданады 
Ойлау дағдыларының 
деңгейі: 
Орындау уақыты : 
Жоғары деңгей дағдылары 
15-20 минут
 
 
1-тапсырма.
Мәтіндерді оқып, оларды тақырыбы, құрылымы, стилі, мақсатты 
аудиториясы, тілдік ереркшелігі тұрғысынан салыстырыңыз.
 
 
1-мәтін 
Планетаның табиғаты өте қызық екен. Кеменің үлкен телеэкранынан ойлы -қырлы 
сарғыш алқап көрінді. Бір ғажабы кілемнің түгіндей ғана шөп тәріздес бірдеңе ескен тақыр 
дүние. Тек оқта-текте ғана арқан жіп сияқты шубалған ағаштар бой созып шайқалады. 
Мәриям теледүрбімен жан-жақты түгел шолулап қарап шықты. Көңілсіз де қорқынышты. 
Алғашында қарайған тас сияқты бірдеңелер қарауытып жатыр еді, кейін олардың бәрі зым-
зия болып ұшып кетті. Олардың жаны бар хайуанаттар екені айдан анық. Сезім мүшелері де 
ерекше дамыған. Томпаңдаған борсық тәрізді. 
Бұл планетаның қос Күні де біздің жақтың Күніндей кішкентай екен деп ойлады 
Мәриям. Сол сәтте оның жүрегі дүрсілдеп өзінің үйреншікті жерін сағынды. Планета 
атмосферасы жөңкіліп жүрген сүлік тәрізді «құстарға» толы. Кәдімгі бір мұхит сияқты 
дөңбекшіп, шалқып, толқын атып жатқандай. Әредік-әредік жарқылдап от шығады. Бейнебір 
бұлтсыз күнгі найзағай іспетті. 
Шындығына келсек, космонавтар мұндай жағдайға душар боламыз деп мүлде 
ойламаған-ды. Үстеріндегі скафандрларының биотокқа қарсы күресер қорғанышы жоқ. 
Алып шыққан биомагнит аппаратының қуаты да мына планетада түкке аспай қалды. Мәселе 
биологқа келіп тірелді. 
Экипаж мүшелері Турановтың аузына қарады. Биолог ғалым «Байқоңыр-12» қонғаннан 
кейін планета табиғатынан көптеген үлгілер жинап зерттеулер жүргізген болатын. Ол 
орнынан тұрды да биоанықтауыш электрондық машинадан соңғы информацияларды алды. 
Өңінде сабырлылық, терең ойлылық нышаны сезіледі. Мәриям Турановтың жүзіне мұңая 
қарап отыр. 

39 
2-мәтін. 
Бүгінде көпшілік ортада «қазақтың ғылыми фантастикасы енді ғана аяғынан тұрып келе 
жатыр» деген пікір бар. Бірақ бұл «қазақтың арғы-бергі әдебиетінде фантастика жанры 
мүлде болмаған» деген ұғымды білдірмесе керек. 
Біле білсек, қиял-ғажайып дүниелердің ең озық үлгілері қазақтың халық ауыз 
әдебиетінде жатыр. Мәселен, ертегілер мен батырлық дастандар арқылы халқымыз өз 
қиялындағы ержүрек ерлердің қандай мінсіз бейнесін сомдады десеңізші! Керқұла атты 
Кендебай, Ертөстік, Қобыланды мен Қамбар, Алпамыс сияқты минут сайын өсіп, сағат 
сайын толысып отыратын, атса, оқ өтпейтін, шапса, қылыш кеспейтін, жүгірген аңға да, 
ұшқан құсқа да жеткізбейтін, ерекше жаратылған жандар бейнесі, бір есептен алғанда, көп 
теперіш көрген, талай зұлматты басынан өткерген момын халықтың құрыш білек 
қорғаушыға мұқтаждығы нәтижесінде соншама тұлғалана түскендігі даусыз. Сондай-ақ 
ұшқыр кілем, «піс» десе, ішінде тамақ пісе қалатын сиқырлы қазан, «құс» десе, алтын 
құсатын есек, сауысқанның құйрығын білдірмей жұлып алып, бірінікін біріне ауыстыра 
қоятын айлакер, Таусоғар мен Көлтауысар немесе жерасты патшалығы мен Күн астындағы 
Күнікей қыздың елі, бәрі-бәрі - жақсы өмірді арман етіп, жаңалыққа, жақсылыққа ұмтылған 
қазақ жұртының көреген көңілінің айғағы. Өйткені сан ғасыр бұрын түйін тастап, ұрпақтан-
ұрпаққа аманаттала отырып, тереңге тамыр жайған сол арман түптің-түбінде бәрібір 
ақиқатқа айналды. Яғни бүгінгі заманауи технология ұшқыр кілемді - ұшақ пен зымыран, 
алтын құсатын есекті - түрлі банктер мен банкоматтар, Таусоғарлар мен Көлтауысарларды 
ғылыми прогрестің өзге де жетістіктері арқылы негіздеп берді. Бұл фантастиканың бүгіннен 
гөрі, болашаққа қызмет ететін жанр екендігін көрсетеді. Сондай-ақ ол, біреулер ойлағандай, 
ғылыми білімнің жай ғана жаршысы болып қоймай, оқырманды ғылыми-әлеуметтік ұғымдар 
мен түсініктерге бойлатып, қиялын ұштайды, ойын дамытады. 
1-мәтін 
2-мәтін 
Тақырыбы 
Кімдерге оқуға арналған? 
Қандай стильде жазылған? 
Стильге тән тілдік 
құрылымдардан мысал 
келтіріңіз 

жүктеу/скачать 2,07 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: