Липидтердің алмасуын  реттеу

гипоталамусте  орналасқан.  Оған  дəлел,  гипоталамустың  вентромедиальдық 

ядроларын зақымдағанда – мал шектен тыс семіріп, ал латеральдық ядролар 

зақымдалса – арықтайды. Бұл орталық қан мен ұлпалық сұйықтағы глюкоза 

деңгейіне  қарай  бір  біріне  қарама-қарсы  екі  процесті  –  майдың  қорға 

жиналуын  жəне  оның  организм  мұқтаждығы  үшін  пайдалануын,  реттеп 

отырады.  Қандағы  глюкоза  деңгейі  көтерілсе  липолиз  (май  бұзу)  тоқтайды 

да, май түзу (липогенез) күшейеді, ал қант деңгейі төмендесе кері құбылыс 

байқалады. 

Аталған  процестер  орталықтың  симпатоадреналдық  жəне  гипоталамус-

гипофиздік  жүйелерге  əсері  арқылы  жүреді.  Орталық  жүйке  жүйесі  май 

қоймаларының  адипоциттеріне  тікелей  вегетативтік  жүйкелер  арқылы  да 

əсер етуі мүмкін. Симпатикалық жүйкелер липолизді, ал парасимпатикалық 

жүйкелер  -  липогенезді  күшейтеді.  Липолиздік  əсер  адреналин, 

норадреналин,  СТГ  (соматотропты  гормон),  ТТГ  (тиреотропты  гормон), 

тироксин,  глюкагон  гормондарына  тəн,  ал  инсулин  –  майдың  қорға 

жиналуын  күшейтеді.  Инсулин  май  торшаларының  мембранасындағы 

рецепторлармен  байланысып,  адреналин  мен  норадреналиннің  əсерін 

тежейді 

де, 

ферменттерінің 

белсенділігін 

төмендетеді. 

Глюкокортикоидтар  да  глюконеогенез  процесін  күшейтіп,  қандағы  глюкоза 

деңгейін  көтеру  арқылы  майлардың  пайдалануын  баяулатады.  Липокаин  – 

май қышқылдарының тотығуын күшейтіп, бауырды шырланудан сақтайды. 

Липидтердің  алмасуына  майлардың  ыдырау  өнімдері  де  əсер  етеді. 

Мысалы,  глицерин  майлардың  ыдырауын  шапшаңдатса,  май  қышқылдары 

оны бөгейді. 

 

281

жүктеу/скачать 9,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: