(12-сурет) афелинус, трихограмма  (13-сурет)

12-сурет. Теленомус шөп қандаласының жұмыртқасына өзінің 
жұмыртқасын туып паразиттік тіршілік етеді [Н.В. Бондаренко (1978) 
бойыша]
1
*
«
13-сурет. Трихограмма жұмьіртқасын көбелектің жұмыртқасына 
салып жатқан кезі [Г.М. Длусскии (1969)бойынша]
Тоғышар мен ие арасындағы эр түрлі қарым-қатынастың 
түрлерін 
салыстырудын 
нәтижесінде 
тоғышарлық 
тіршілік 
(паразитизм) қалай шыққанына көз жеткізуге болады. Қысқаша 
қорытып 
айтқанда: 
паразитизм 
алғаш 
синойкиялык 
жэне 
комменсалдық тіршіліктің түрінен басталады. Одан эрі қарай 
синойкиялы немесе комменсалды тіршілік етуші екі түрлі ағзаның бірі 
уақытша эктопаразиттік тіршілікке ауыса бастайды. Уақытша 
эктопаразиггар бара-бара түракггы эктопаразиттікке жэне одан эрі 
эндопаразиттік тіршілікке ауысуы арқылы нағыз паразиттік тіршілік 
пайда болғанын байқаймыз.
Тоғышар мен ие ағзаның арасындағы қарым-қатынастың
саны
Жануарлардың түраралық қарьт 
мазмұны 2
-кестеде
карастьгоылды
78

кесте
(Ю. Одумнан, С.И. Колесниковтың (2003) сілтемесі бойынша)
Қарым-катынас
Бейтараптық 
қатынас 
(нейтрализм)
Өзара тура 
эсерлесу 
бәсекелестігі 
Қажетті табиғи 
қорлар үшін 
бәсекелесу
Қатынасуы 
Г 
түрлер 
1
бірінші
екінші
0
0 
|
Аменсализм
Жатыпішерлік
+
Қарым - катьш асты ң жалпы
сипаты
Екі түрдің кай-қайсысы бір-
етпеиді
Екі түр бір-біріне тікелей 
қысым көрсетеді
*
Екі түрдің екеуіне де 
қажетті кандай бір табиғи 
қордың немесе қажетті 
фактордың тапшылығы 
кезінде екі түрдің жануары 
бір-біріне жанама түрде 
қысым көрсетеді 
_
Бір түрдің жануары екінші 
түрдің жануарына кысым 
көрсетеді, бірақ өзі екінші 
түрдін тарабынан колайсыз 
эсеоге ұшырамайды 
__
6
і
Өзара тиімділік 
(мутуализм)
+ 
1 
+
ГТІ
Қарапайм 
бірлестік 
(протокооперац 
ия)
+ 
+
Бірге тіршілік еткен екі 
түрдің (популяцияның) 
біреуі осы бірлескен 
тіршіліктен пайда табады 
екіншісіне бұл бірлестіктін 
пайдасы да зияны да жоқ
Екі түрдің (популяцияның) 
екеуіне де пайдалы және 
қажетті бұлжымастай тығы 
қарым-қатынастыц түрі
Екі түрдщ (популяцияның) 
жануарларының екеуіне де
пайдалы, бірак
айырылмастай тығыз
байланысты карым-қатынас 
емес
79

8
Жыртқыштық
қарым-қатынас
--------------------------- ---
Жыртқыш ағза әдетге 
жемтік ағзадан үлкен немесе
күшті. Жемтік ағзаның 
өсімталдығы жырткыштан
артық
9
Тоғышарлық
қарым-қатынас
(паразитизм)
+
Тоғыштар эдетте иеден кіші 
жэне өсімтал
Ескерту: (0) - айтарлықтай эсер-ықпал жасамайтьшын білдіреді; 
(+)- түрге немесе популяцияга пайдалы ықпал жасайтынын; (-) -
түрдің немесе популядияның тіршілігін бәсеңцететін тиімсіз ықпадцы

жүктеу/скачать 12,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: