IV Бақылау сұрақтары 1 Жамбас-ортан жілік буынына әсер ететін бұлшықеттерді орыс және латын тілінде жаттау және бөксе тобының бұлшықеттері қалай орналасқанын көрсету.
№29 САБАҚ
Тақырыбы: Артқы аяқ бұлшық еті. I. Сабақтың мақсаты:
1. Жамбас-ортан жілік буындары мен тобық буынының бұлшықеттерін оқып-зерттеу және оны орыс, латын тілінде атау. Сиыр қаңқасында оның орналасқан жерін көрсету және алған білімді бекіту.
II. Материалмен қамтамасыздандыру.
1. Сиырдың қаңқасы – жамбас, ортан жілік пен тобық буындарының бұлшық еті.
III Сабақтың мазмұны мен оқудың маңыздылығы.
IV Бақылау сұрақтары
Жамбас-ортан жілік буындары мен тобық буынына әсерін тигізетін бұлшық еттер
Бұлшық еттер бекітілген орны
Бұлшықеттің атауы
Проксимальды ұшы
Дистальды ұшы
1
Тігінші бұлшықет -m.sartorius
Мықын сүйегі
Тобық буыны
2
Қырлы бұлшықет -m.pectineus
Мықын-шат сүйегінің төмпешігі
Ортан жілік
3
Сымбат бұлшықет -m.gracilis
Бөксенің бірге тұтасып өсуі
Асықты жілік
4
Санды жақындатқыш бұлшықет - m. adductor
Шонданай сүйегі
Ортан жілік
5
Сыртқы жапқыш бұлшықеті - m.obturator externus
Жабық тесік
Ұршықаралық шұңқыр
6
Ішкі жапқыш бұлшықеті - m. obturator internus
Мықын сүйегі
Ұршықаралық шұңқыр
7
Санның төрт басты бұлшықеті - quadriceps femoris
а
Тік басы –
m.rectus femoris
Мықын сүйегінің арнаулы төмпегінен басталады.
Тобық буыны
б
Латеральды басы - m.vastus lateralis
Ортан жіліктің латеральды бетінен басталады
Тобық буыны
в
Медиальды басы –
m.vastus medialis
Ортан жіліктің медиальды бетінен басталады
Тобық буыны
г
Аралық басы –
vastus internus
Ортан жіліктің дорсальды бетінен басталады
Тобық буыны
IV Бақылау сұрақтар: 1 Жамбас-ортан жілік буындары мен тобық буынына әсер ететін бұлшықеттерді орыс және латын тілінде жаттау және сиыр қаңқасында бұлшықеттердің қалай орналасқанын көрсету.
№30 САБАҚ
Тақырыбы: Артқы аяқ бұлшық еті. I. Сабақтың мақсаты:
1. Тілерсек буынының бұлшықеттерін оқып-зерттеу және оны орыс, латын тілінде атау. Сиыр қаңқасында оның орналасқан жерін көрсету және алған білімді бекіту.
II. Материалмен қамтамасыздандыру.
1. Сиырдың қаңқасы – артқы аяқ буындарының бұлшық еті.
III Сабақтың мазмұны мен оқудың маңыздылығы.
IV Бақылау сұрақтары
Тілерсек буынына әсерін тигізетін бұлшық еттер
Бұлшық еттер бекітілген орны
Бұлшықеттің атауы
Проксимальды ұшы
Дистальды ұшы
1
Балтыр бұлшықеті -m.gastrocnemius
Ортан жіліктің плантарлы шұңқыры
Өкше төмпешігі
2
Өкше бұлшықеті -m.soleus
Асықты жіліктің латеральды айдаршығынан басталады
Өкше төмпешігі
3
Алдыңғы асықты жілік бұлшықеті -
m.tibialis anterior
Асықты жілік
Тілерсек
4
Үшінші шыбық бұлшық еті - m.peronaeus tertius
Ортан жіліктің жазғыш шұңқыры
Тілерсек
5
Шыбықты ұзын бұлшықеті - m.peronaeus longus
Асықты жіліктің латеральды айдаршығынан басталады
Тілерсек
IV Бақылау сұрақтары: 1. Тілерсек буындарына әсер ететін бұлшықеттерді орыс және латын тілінде жаттау және осы бұлшықеттер қалай орналасқанын көрсету.
№31 САБАҚ
Тақырыбы: Артқы аяқ бұлшық еті. I. Сабақтың мақсаты:
1. Бақай буынының бұлшықеттерін оқып-зерттеу және оны орыс, латын тілінде атау. Сиыр қаңқасында оның орналасқан жерін көрсету және алған білімді бекіту.
II. Материалмен қамтамасыздандыру.
1. Сиырдың қаңқасы – артқы аяқ буындарының бұлшық еті.
III Сабақтың мазмұны мен оқудың маңыздылығы.
IV Бақылау сұрақтары
Бақай буындарына әсер ететін бұлшықеттер.
Бұлшықетті бекіту орны
Бұлшықеттің атауы
Проксимальды ұшы
Дистальды ұшы
1
Бақайдың ұзын жазғыш бұлшықеті - m. extensor digitalis longus
Ортан жілік пен сирақ сүйектерінің жазғыш шұңқырлары
Тұяқты
2
Бақайдың бүйір жазғыш бұлшықеті - m. extensor digitalis lateralis
Сирақ буынның байламы
Ортаңғы бөліктің IV бақай саусақтары
3
Үлкен бақайдың ұзын жазғыш бұлшықеті -
m. extensor digitali I longus- шошқаларда
Шыбық сүйек
Екінші бақай саусағында
4
Бақайдың беткей бүккіш бұлшықеті - m. flexor digitalis pedis sublimis
Ортан жіліктің плантарлы шұңқыры
Ортаңғы бөліктің III және IV бақай саусақтары
5
Бақайдың терең бүккіш бұлшықеті - m. flexor digitalis pedis profundus
Асықты жілік сүйегі
Дистальды бөліктің III және IV бақай саусақтары
6
Сүйекаралық бұлшықет - m.interossei
Тілерсектің маңында
Дистальды бөліктің III және IV бақай саусақтары
IV Бақылау сұрақтары: 1. Бақай буындарына әсер ететін бұлшықеттерді орыс және латын тілінде жаттау және осы бұлшықеттер қалай орналасқанын көрсету.
Әдебиеттер тізімі
Акаевский А.И. Анатомия домашних животных. М. Колос, 1975.
Вракин В.Ф. и др. Практикум по анатомии с основами гистологии и эмбриологии сельскохозяйственных животных. М.; КолосС,2003.
Глаголев П.А., Иппалитова В.И. Анатомия домашних сельскохозяйственных животных с основами гистологии и эмбриологии. М. Колос,1977.
Жанабеков К., Макашев Е. Жануарлар анатомиясы. – Алматы, «Білім», 1996-336 бет.