Жаратылыстану және география институты тҧңғышбаева З. Б. Цитология және гистология

164 
Жүйке жүйесінің ең негізгі қызметі – ішкі және сыртқы ортадан әртүрлі 
информацияларды қабылдап, оны сақтап, ӛңдеу және организмнің ұлпалары 
мен мүшелерін бір-бірімен байланыстырып, олардың қызметтерін реттеу. 
 
 
 
1 – сурет. Жҥйке жҥйесінің нейруляциясы
А — пластинкалық сатысы; Б – науа сатысы; В – түтік сатысы. 
1 – жүйке науасы; 2 – жүйке білігі; 3 - тері эктодермасы; 4 - хорда; 5 - сомитті 
мезодерма; 6 – жүйке айдары (ганглиозды пластинка); 7 – жүйке түтігі; 8 - мезенхима;
9 - эндодерма.
 
 
Жҥйке жасушалары
– нейрондар немесе нейроциттер жүйке 
ұлпасының морфологиялық және функционалдық бірлігі. Нейрон денесінде 
протоплазма, ядро, басқа жасушаларға да тән оргоноидтар және тек 
нейронда кездесетін тигроидты заттар болады. Тигроидты заттардың 
әрбіреуі түйіршікке ұқсайды. Ядролық бояулармен боялғанда олар нейрон 
протоплазмасында қара дақтар тәрізді болып кӛрініс береді. Орталық жүйке 
жүйесі мен гангиялар нейрондардан тұрады. Мысалы, адам миында 10
10
-не 
жуық жүйке жасушалары болады, бұл жасушалардың әрқайсысы 10
3
-10
4
дейін байланыстар құрайды. Осы байланыстан пайда болған ӛткізуші 
жолдардың жалпы ұзындығы 300-400 мың шақырымды құрайды. 
Нейрондарда 
белоктардың 
алмасуы 
жедел 
жүреді. 
Мысалы, 
сүтқоректілердің миында 14 тәулік сайын белоктардың бәрі жаңарып 

165 
отырады. Бір жасушада орта есеппен 15 000 белок молекулалары 1 секундта 
синтезделеді. 
 
Нейрондар ӛзінің пішіні мен кӛлемі жағынан әртүрлі болып келеді.
Мӛлшері 4-130 мкм дейін ауытқиды Нейронның денесі және ӛсінділері бар, 
денесін 

жүктеу/скачать 6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: