Жаратылыстану және география институты тҧңғышбаева З. Б. Цитология және гистология

147 
 
Студенттердің ӛзіндік жҧмыстары бойынша тапсырмалар: 
1 тапсырма: Дәнекер ұлпаның жіктелуін ақпараттық блоктан оқып,
№ 1 кестені альбромдарыңа кӛшіріп жазыңдар. 
2 тапсырма: Дәнекер ұлпаның атқаратын қызметтерін тӛменде 
берілген № 2 кестеге толтырыңдар. 
№ 2 кесте 
№ 
Дәнекер ҧлпалар 
Атқаратын қызметтері 
1 
2 
3 
4 
5 
3 
тапсырма: 
Борпылдақ 
дәнекер 
ұлпаның 
құрамындағы
жасушалардың тізімін тӛменде берілген № 3 кестеге толтырыңдар.  
№ 3 кесте 
№ 
Борпылдақ 
дәнекер 
ҧлпаның 
жасушалары 
Борпылдақ дәнекер ҧлпадағы 
талшықтар тҥрі 
1 
2 
3 
4 
5 
4 тапсырма: Шеміршек дифферондары мен жіктелуін № 4 кестеге 
толтырыңдар, сипаттамасын ауызша айтуға дайындалыңдар.
№ 4 кесте 
Шеміршек дифферондары 
Шеміршектің жіктелуі 
тҥрлері 
сипаттамасы 
тҥрі 
сипаттамасы 
5 тапсырма: Сүйек ұлпасының жасушалары мен жіктелуін № 5 
кестеге 
толтырыңдар, 
сипаттамасын 
ауызша 
айтып 
беруге 
дайындалыңдар. 

148 
№ 5 кесте 
Сҥйек ҧлпасының жасушалары 
Сҥйектің 
ҧлпасының 
жіктелуі 
тҥрлері 
сипаттамасы 
тҥрі 
сипаттамасы 
Микроскоппен жҧмыс істеу: 
 
1 Препарат. Бұзау сіңірінің ұзына бойы кесіндісі (тығыз талшықты
дәнекер ұлпа).
Бояуы: гематоксилин-эозин.
Бір-біріне параллеьді орналасқан коллагенді талшықтарды табыңдар. 
Талшықтар шоғы арасында – борпылдақ дәнекер ұлпасының қабаты бар 
(боялмаған). Талшықтар арасы мен борпылдақ дәнекер ұлпа қабатында 
жасушалар орналасқан – олар фибробластар, оның қара түсті таяқша тәрізді 
ядросы бар. Микроскоптың үлкен ұлғайтқышымен қарап суретін салыңжар. 
2 Препарат. Егеуқұйрықтың тері асты клетчаткасы (борпылдақ
дәнекер ұлпа).
Бояуы: темірлі гематоксилин.
Мұндай дәнекр ұлпалар типі қан тамырларында болады. Жасушалардан 
және жасуша аралық заттардан тұрады. Жасуша аралық заттардың 
құрамында коллагенді және эластинді талшықтар болады. Коллагенді 
талшықтар жуан және тарамдалмайды, эластиндік – жіңішкелеу және 
тарамдалуы мүмкін. Жасушалық элементтерден фибробластарды кӛруге 
болады. Жасушалар ірі, пішіндері нақты емес, ядросы сопақ және ашық 
түсті. Препараттан суреттін салып, аталған элементтерді белгілеңдер. 
3 Препарат. Қоян қабырғасының гиалинді шеміршегі.
Бояуы: гематоксилин-эозин.
Мұндай шеміршектер типі тыныс алу жолдарының қабырғасында, 
қабырғада, буын сүйектері беткейлігінде кездеседі. Оларға кӛп мӛлшердегі 
жасуша аралық заттар тән. Кіші ұлғайтқышпен шеміршек қабығын 
табыңыздар, ол сыртта жатыр, онда коллагенді заттар мен жас шеміршек 
жасушалары – хондробластар кӛп. Жасушалар мен олардың ядросының 
пішіндері созылыңқы. Оларда қан тамырлары бар, ал шеміршектің ӛзінде 
жоқ.

149 
Шеміршектің тереңгі қабатында жасуша аралық заттары –гиалин 
орналасқан. Гиалин – хондринді талшықтардан (препаратта кӛрінбейді) 
және негізгі заттардан тұрады. Жасуша аралық заттарда шеміршек 
жасушалары – хондроциттер орналасқан. Үстіңгі беткейлікке жақын 
олардың пішіндері ұршық тәрізді, тереңгі қабатта пішіндері сопақша, ал 
ядролары дӛңгелек болады. Қуыста жатқан жасушалар тобы – изогенді 
топтар деп аталады. Олар бастапқы жасушаның бӛлінуі нәтижесінде пайда 
болды. Үлкен ұлғайтқышпен препаратты қарап, шеміршек құрылымының 
суретін салыңдар. 
 4 Препарат. Адамның сан жілігі сүйегінің кӛлденең кесіндісі (сүйек
ұлпасы).
Бояуы: тионин-пикрин қышқылы.
Сүйек ұлпасы - дәнекер ұлпаның түрі, ондағы жасуша аралық заттар 
минералданған. Сыртында сүйек қабығы жатыр. Ол тығыз талшықты 
дәнекер ұлпалар мен жас сүйек жасушалары – остеобластардан тұрады. 
Сүйек қабығында қан тамырлары кӛп. Остебластар сүйек ұлпаларын бӛледі 
және оған оранып, остеоциттерге айналады. Сүйек қабығының астында 
бірнеше қатар болып параллельді сүйек пластикалары орналасады. Сондай 
бірақ, ішкі сүйек пластикалары сүйек майы жағында орналасқан. 
Остеоциттер пластинкалар арсында орналасқан. Олардың сүйек 
каналдарына енетін ӛсінділері кӛп. Сүйек пластинкасының ортаңғы 
қабатында каналды қоршаған сүйек пластинкасының шоғырын кӛреміз, 
онда қан тамырлары ӛтеді. Бұл түзілісті остеоном немесе гаверсов жүйесі 
деп атайды. Остеоном араларында қоспа пластинкалар орналасқан. Кіші 
ұлғайтқышпен жалпы құрылысын қарап, ал үлкен ұлғайтқышпен қарап 
суретін салыңдар. 

жүктеу/скачать 6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: