Төңкеріске  дейінгі  Қазақстан  шаруашылығы.  Қазақстанда  шаруашылықтың

Төңкеріске  дейінгі  Қазақстан  шаруашылығы.  Қазақстанда  шаруашылықтың 

жаңа  географиясын  қалыптастыру.  Қазақстан  экономикасының  Ресейге  қосылғанға 

дейінгі  шаруашылық  географиясы  және  оның  ӛзгерістері.  Республика  ӛндіргіш  күштері 

орналасуы мен дамуының Қазан тӛңкерісінен кейінгі ӛзгерістері. ТМД елдерінің біртұтас 

экономикалық  кеңістікті  құру  және  Қазақстанда  жаңа  сипатты  экономикалық  және 

әлеуметтік географияны қалыптастыру. 

Қазақстан  шаруашылығы  мен  өнеркәсібіне  жалпы  шолу.  Қазақстан 

мемлекетінің түрлі кезеңдеріндегі шаруашылықтың салалық құрылымы, оның даму жайы. 

Ондағы ӛнеркәсіптің алатын орны, оның салалық құрылымы және даму жайы. Қоғамдық 

ӛндірісті ұйымдастырудың формалары.  

Отын-энергетика  кешені.  Энергетиканың  құрамы  және  оның  шаруашылық 

дамуындағы  маңызы.  Қазақстанның  энергетикалық  ресурстары,  оның  түрлері  және 

ӛнеркәсіптегі орны. Кӛмір, мұнай және газ ӛнеркәсіптері және олардың қазіргі даму жайы 

және  болашағы.  Каспий  қайраңы  мұнайын  зерттеу  және  бұл  жӛнінде  мемлекетаралық 

келісімдер. Каспий қайраңын игеру проблемасы.  

Электроэнергетика  шаруашылығы.  Электроэнергетиканың  шаруашылыққа 

маңызы. Қазақстанның энергия кӛздері: электр станцияларының типтері, олардың қазіргі 

даму  жайы,  қиындықтары  және  болашағы.  Жаңа  АЭС  салу  проблемасы.  Дәстүрлі  емес 

энергия  кӛздерін  пайдалану  проблемасы.  Қазақстанның  біртұтас  энергетикалық  жүйесін 

құру  шаралары,  ТМД  елдерімен  байланысты.  Қазақстанның  әлемдік  энергетикалық 

қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі орны.  

Металлургия өнеркәсібі. Конструкциялық материалдар ӛндірісі, оның құрамы және 

маңызы.  Металлургияның  республика  шаруашылығындағы  орны.  Металлургияның 

салалық  құрамы,  кәсіпорындарының  түрлері  және  олардың  орналасу  ерекшеліктері. 

Қазіргі  даму  жайы:  шикізат  базасы,  түсті  және  қара  металл  рудалары,  олармен 

Қазақстанның қамтамасыз етілу жайы. 

Машина  жасау  өнеркәсібі.  Қазақстанда  машина  жасаудың  соғыс  жылдарында 

қалыптасу  ерекшелігі  және оның еліміз экономикасында алатын орны. Салалық  құрамы, 

кәсіпорындарының  орналасу  ерекшелігі.  Қазіргі  даму  жайы  және  болашағы.  Кей 

салаларының  кейін  қалу  себебі.  Шетелдермен  біріккен  кәсіпорындардың    пайда  болуы, 

оның маңызы.  

Химия және қҧрылыс материалдары және орман-ағаш өңдеу өнеркәсіптері. Бұл 

салалардың  республика  шаруашылығындағы  орны.  Салалық  құрамы,  шикізат  базасы, 

кәсіпорындарының  орналасу  ерекшелігі,  ірі  орталықтары.  Қазіргі  даму  жайы, 

қиындықтары.  ТМД  елдерімен  ӛндірістік  байланыстары.  Қазақстанда  мұнайхимиясы 

кешенінің даму жайы және оның болашағы. 

Қазақстанның агроөнеркәсіп кешені. Ауылшаруашылығының маңызы. Қазақстан 

шаруашылығында алатын орны. Қазақстанның жер қоры. Салалық құрамы, ӛсімдік және 

мал  шаруашылығының  қазіргі  орналасу  және  даму  жайы,  оның  қиындықтары. 

Қазақстанның  астық  шаруашылығы,  астық  және  ұн  экспорты.  Ауылшаруашылығының 

зоналық және аудандар бойынша мамандануы.  

Ауылшаруашылығы  шикізаттарын  өңдейтін  тамақ  және  жеңіл  өнеркәсіп 

салалары.  Ауылшаруашылық  шикізаттарын  ӛңдеп,  агроӛнеркәсіп  кешенінің  соңғы 

ӛнімдерін шығаратын ӛнеркәсіп кәсіпорындарының орналасу ерекшеліктері. Тамақ, жеңіл 

ӛнеркәсіптерінің  қазіргі  даму  жайы.  Еліміз  рыногын  отандық  ӛнімдермен  толтыру 

проблемасы.  Ӛнім  сапасы  және  оның  безендірілуін  жақсарту  мәселесі.  Азық-түлікпен 

қамтамасыз ету проблемасы.  

Көлік  кешені.  Аумақтық-өндірістік  байланыстар.  Қазақстан  аумағының  ӛте 

кеңдігі  және  транзиттік  экономикалық-географиялық  жағдайымен  байланысты 

шаруашылықтағы  алатын  орны.  Кӛлік  орналасуына  табиғат  жағдайының,  халық 

тығыздығының және ӛндіріс орналасуының әсері.  

Кӛліктің түрлері және оның жүк пен жолаушы тасымалындағы, географиялық еңбек 

бӛлінісінің дамуындағы рӛлі. Кӛліктің қазіргі  даму  жайы, қиындықтары және болашағы. 

Кӛлік  және  шаруашылықтың  мамандануы.  Қазақстан  аумағы  арқылы  халықаралық 

маңызы бар магистралды жолдарды салу проблемасы. 

Қызмет көрсету салалалары. Туризм. Байланыс. Сауда. Білім. Ғылым. Ӛнер. 

Қазақстанның әлемдік қауымдастыққа енуі және оның маңызы. Экономикалық 

қуаты,  жалпы  ішкі  ӛнім  ӛндіру  кӛлемі,  адамзаттың  даму  кӛрсеткіші  жӛнінен 

Қазақстанның әлемдегі орны. Табиғат ресурстарының түрлері, олардың қоры және ӛндіру 

кӛлемінен әлемдік қауымдастықтағы орны мен үлесі.  

Қазақстанның  сыртқы  экономикалық  байланысы.  Қазақстанның  тәуелсіздік 

алудан кейінгі әлем елдерімен халықаралық қатынастың  сыртқы байланыс формаларына 

тартылуы.  Байланыстың  түрлері.  Қазақстанның  ТМД  елдерімен  экономикалық 

байланысы. Кедендік одақ және оның Қазақстан үшін тиімді, қолайсыз жақтары. Еліміздің 

алыс  шетелдер,  Еуропалық  одақ,  Азия  және  Америка    елдерімен  экономикалық 

байланысы. Сыртқы байланысының Қазақстан экономикасы дамуындағы алатын орны.  

Қазақстанды  экономикалық  аудандастыру.  Экономикалық  аудан  ұғымы  және 

аудандастырудың  мақсаты.  Қазақстан  аумағын  экономикалық  аудандастыру.  Еліміздің 

экономикалық аудандары, олардың мамандану бағыты. Қазақстанның әкімшілік аумақтық 

ӛзгерістері. Аудандастыру принциптері (ұстанымдары).  

Орталық  Қазақстан  ауданы.  Ауданның  құрамы,  географиялық  орны, 

экономикалық-географиялық  жағдайының  ерекшелігі,  оның  алуан  түрлілігі.  Халқының 

орналасу  ерекшелігі.  Қалалық  елді  мекендердің  басымдық  рӛлі  -  кенттену  және  қала 

агломерациясы. Кӛмір-металлургия, машина жасау-химия кешендерінің мамандану себебі 

және даму жайы. Агроӛнеркәсіп кешенің қосалқы маңызы. 

Шығыс  Қазақстан  ауданы.  Ауданның  құрамы,  ҚР  шаруашылығындағы  орны. 

Экономикалық-географиялық  жағдайы.  Табиғаттың  алуан  түрлілігі,  жер  қойнауының 

табиғат  ресурстарына  молдығы.  Халқының  орналасу  ерекшелігі.  Түсті  металлургия,  су 

электр  энергетика  т.б.  салаларының  даму  жайы  және  болашағы.  Ауылшаруашылығы.  

Қазақстандағы негізгі орман, ағаш ӛңдеу ӛнеркәсіпті аудан екендігі. 

Батыс  Қазақстан  ауданы.  Жер  бедерінің  жазықтығы,  климатының  құрғақтығы,  

ӛзендерінің  аз  сулы  болу  ерекшелігі.  Мұнай-газ,  химия  кешендері,  металлургия  және 

балық  ӛңдеу  ӛнеркәсіптері.  Ауылшаруашылығы,  мал  шаруашылығы  саласының  жетекші  

рӛлі. Интеграцияланған мұнай химиясы кешенінің даму болашағы. 

Солтҥстік  Қазақстан  ауданы.  Ауданның  құрамы,  ҚР  шаруашылығындағы  орны. 

Табиғат  жағдайының  ауылшаруашылық  ӛндірісіне  қолайлылығы.  Табиғат  ресурстары. 

Халқының  орналасу  ерекшелігі.  Астық,  сүтті-етті  мал  шаруашылығы  және  оның 

шикізаттарын  ӛңдеу,  ауыр  ӛнеркәсіп  салаларының  даму  жайы.  Астық  шаруашылығын 

дамытудағы  ауданның  орны.  Ауылшаруашылығы  саласы  кластерлерін  дамыту 

проблемасы және оның алғышарттары.  

Оңтҥстік  Қазақстан  ауданы.  Ауданның  құрамы,  ҚР  шаруашылығындағы  орны. 

Табиғат ресурстары. Артық еңбек ресурсты аудан екендігі және халықты еңбекпен қамту 

проблемасы.  Агроӛнеркәсіп  кешенінің  ӛсімдік  және  мал  шаруашылықты-индустриалды 

цикл  салаларының  ұштасуы.  Ауыр  ӛнеркәсіп  салалары  кешені.  Мақта  шаруашылығы 

кластерінің  қалыптасу,  даму  жайы  және  болашағы.  Елімізді  кӛкӛніс,  жеміс-жидек 

ӛнімдерімен қамтамасыз етудегі орны.  

 

Ҧсынылатын әдебиеттер тізімі 

Негізгі әдебиеттер: 

1.  Әбілмәжінова  С.Ә.,  Бейкитова  А.Н.  Материктер  мен  мұхиттардың  физикалық 

географиясы, оқулық, Алматы: BOOKPRINT баспасы. 2013. - 520 бет. - 32,5 б.т. 

2.  Притула  Т.Ю.,  Еремина  В.А.,  Спрялин  А.Н.  Физическая  география  материков  и 

океанов. Москва, ВЛАДОС, 2003. – 688 с.  

3.  Власова Т.В., Аршинова М. А., Ковалева Т. А. Физическая география материков и 

океанов. – М.:Академия, 2005. – 640 с. 

4.  Әбілмәжінова  С.Ә.,  Жангелдина  Д.І.,  Бейкитова  А.Н.  Палеогеография.  – 

Алматы.:Экономика, 2011. - 360 б. 

5.  Әбілмәжінова С.Ә. Жалпы Жертану. – Алматы.:Дәуір, 2012. – 408 б. 

 

Қосымша әдебиеттер және интернет көздері: 

1.  Короновский 

Н.В., 

Брянцева 

Г.В.Общая 

геология 

в 

рисунках 

и 

фотографиях.Учебно-методическое пособие.М.: ГЕОКАРТ-ГЕОС. 2011. 398 с. 

2.  Короновский Н.В., Хаин В.Е.Планета Земля  от  ядра до ионосферы. М.: Книжный 

дом Университет, 2007.244 стр. 

3.  Пирожник И.И., Рылюк Г.Я., Еловичева Я.К. География мировогоокеана. – Минск: 

ТетраСистемс, 2006. – 320 с. 

4.  Еремина В.А., Притула Т.Ю., Спрялин А.Н. Практикум по физической  географии 

материков и океанов. Москва: ВЛАДОС, 2005. – 255 с.   

5.  Әбілмәжінова  С.Ә.,  Бейкитова  А.Н.  Материктер  мен  мұхиттардың  физикалық 

географиясы, оқу-әдістемелік кешен. - Алматы: Ұлағат  баспасы. 2012. – 120 б. 

6.  Әбілмәжінова  С.Ә.  Материктер  мен  мұхиттардың  физикалық  географиясы, 

әдістемелік құрал. - Алматы: Ұлағат баспасы. 2008. – 112 б. 

7.  Раковская  Э.  М.,  Давыдова  М.  И.  Физическая  география  России.  –  М.:  Владос  2 

часть – 2001. – 304 с. 

8.  Рябчиков  А.М.  и  др.  Физическая  география  материков  и  океанов.  М.,  Высшая 

школа, 1988. – 592 с.  

9.  Абдиманапов  Б.Ш.  Словарь-справочникгеографическихпонятий  и  терминов.-  А., 

2014. – 224 с.  

10. Леонтьев О.К., Рычагов Г.И. Общая геоморфология. – М., 1988. – 319 с.  

11. Забродская  М.П.,  Усик  Л.Е.,  Чикишев  А.Г.  Практикум  по  физической  географии 

материков – М., 1989. – 142 с.  

12. Машкин В. И. Зоогеография. – М.: Академический проект. – 2006. – 384 с. 

13. Короновский Н.В. Общая геология. – М. 2006 – 528 с. 

14. Рапацкая Л.А. Общая геология.- М.2005. – 448 с. 

15. Савельева Л.Е., Козаренко А.Е. Геология  часть 1.,2 М.; 2004. – 270 с. 

16. Ананьев Г.С., Льеонтьев О.К. Геоморфология материков и океанов. М., 1987. – 258 

с.  

17. Воронов П.П., Дроздов Н.Н. Биогеография. М., 2001. – 158 с.  

18. Құсайынов  С.А.,  Бексейітова  Р.Т.,  Боранқұлова  Д.М.  Неотектоника  және  жер 

бедері. – Алматы: Қазақ университеті, 2015. - 400 б. 

19. 

wwwru.wikipedia.org/wiki

 

20. 

www.relief.pu.ru

 

21. 

www.ocean.ru

 

22. 

wwwrgo.ru/geography/fiz_geography/slovar

 

23. 

www.geografia.ru

 

24. 

www nature.worldstreasure.com

 

25. 

wwwgeography.about.com/library/maps

 

26. 

wwwgeo.historic.ru

 

27. 

wwwrgo.ru

 

 

Анықтамалық әдебиеттер: 

1.  Географический энциклопедический словарь. Понятие и термины -  М., 2008. – 324 

с. 

2.  Бейсенова  Ә.С.,  Каймулдинова  К.Д.  Жер  туралы  ғылымдардың  қазақша-орысша-

ағылшынша терминологиялық сӛздігін жасаудың мәселелері. - Алматы, 2010. – 92 

б. 

3.  Моря и океаны. - М, 2010. - 304 с.  

4.  Атлас мира обзорно-географический. - М, 2007. - 177 с. 

5.  Современный атлас мира. - М, 2009. - 128 с. 

6.  Географический атлас мира. - М, 2002. - 104 с. 

7.  Универсиальный атлас мира. - М, 2006. - 312 с.  

8.  Большой универсиальный атлас мира.- М., 2007. - 224 с.  

9.  Иллюстрированный атлас (Земля). - М., 2008. - 199 с.  

 

 

 

 

Кафедра меңгерушісі, г.ғ.д., профессор                                    К.Д.Каймулдинова