Тақырып 13. ЭЛЕКТРОНДЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР. ЭЛЕКТРОНДЫҚ БИЗНЕС. ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚЫТУ. ЭЛЕКТРОНДЫҚ ҮКІМЕТКЕ КІРІСПЕ. Жоспар:
1. Электрондық бизнес: электрондық бизнестің негізгі модельдері. Электрондық бизнес-ақпараттық инфрақұрылым. Электрондық бизнесті құқықтық реттеу.
2. ELearning: сәулет, құрылым және платформалар. Электрондық оқулықтар.
3. Электрондық үкімет: тұжырымдама, сәулет, функциялар. Электрондық үкімет және электрондық үкімет қызметтері. Ашық үкімет.
4. Электрондық коммерция. Дамыған елдерде электрондық үкіметті енгізу форматтары.
Қазіргі уақытта ақпараттық технологияларды қашықтықтан жүзеге асыруға қолданатын, және электронды деп аталатын оқыту түрі кең таралды.Қашықтықтан оқытудың дамуы сырттай формадан басталды, оны жүзеге асыруға мүмкіндік беретін технологияларды қолдана отырып, оқытушының тікелей қатысуынсыз білім алуды көздеді. Соңғы жылдары бұл салада ақпараттық-коммуникациялық технологиялар белсенді рөл атқара бастады. Бұл процестердің жылдам және белсенді дамуы білім туралы жаңа заңда көрініс тапты, онда былай делінген: "электрондық оқыту дегеніміз-мәліметтер базасында қамтылған және білім беру бағдарламаларын іске асыру кезінде пайдаланылатын және оны өңдеуді қамтамасыз ететін ақпараттық технологияларды, техникалық құралдарды, сондай-ақ аталған ақпараттың байланыс желілері арқылы берілуін қамтамасыз ететін ақпараттық телекоммуникациялық желілерді қолдана отырып, білім беру қызметін ұйымдастыру, білім алушылар мен педагог қызметкерлердің өзара іс-қимылы. Қашықтықтан білім беру технологиялары деп негізінен білім алушылар мен педагог қызметкерлердің делдалдық (қашықтықта) өзара іс-қимылы кезінде ақпараттық-телекоммуникациялық желілерді қолдана отырып іске асырылатын білім беру технологиялары түсініледі".
Электрондық білім берудің дамуы бүкіл әлемде қарқынды қарқынмен жүруде, бұл қазіргі ақпараттық қоғамның оқытуға қойылатын талаптарына байланысты. Оның жағдайында оқу процесі адамның өмірі мен жұмысының орны мен жағдайына байланысты болмауы керек. Ол білім алушының тұрғылықты жеріне қарамастан, жұмысынан және отбасынан қол үзбей іске асырылуы, сондай-ақ кедергісіз оқу ортасын қалыптастыру үшін жағдай жасауы тиіс. Жаңа білім беру технологиялары, атап айтқанда электронды оқыту бұған қол жеткізуге мүмкіндік береді. Жаңа білім беру ақпараттық-коммуникациялық технологияларын енгізу арқылы жүзеге асырылатын білім берудің қолжетімділігін арттыруды қашықтықтан және электрондық оқытудың негізгі мақсаты деп атауға болады.
Интернет-технологияларды енгізу арқылы компанияның негізгі бизнес-процестерін электрондық бизнес-түрлендіру. Бизнес пен мемлекеттің ақпараттық жүйелерінің интеграциясы. Электрондық бизнес модельдерінің жіктелуі. Интернеттегі Бизнестің қашықтықтан қозғалысы.
Электрондық бизнес-бұл қызметтің тиімділігін арттыруға бағытталған интернет-технологияларды енгізу арқылы компанияның негізгі бизнес-процестерін түрлендіру. Электрондық бизнес-бұл компанияның ішкі және сыртқы байланыстарын өзгерту үшін ғаламдық ақпараттық желілердің мүмкіндіктерін пайдаланатын кез-келген іскерлік белсенділік. Техникалық тұрғыдан алғанда, интернет деп аталатын кәсіпорын ішіндегі компьютерлер байланыстыра алатын компьютерлік желілердің дүниежүзілік бірлестігі .
Электрондық бизнес-бұл желі арқылы жасалған кез-келген транзакция, оның соңында тауарларға немесе қызметтерге меншік құқығы беріледі. Транзакция-қандай да бір мақсат үшін ақша аудару бойынша банктік операция.
Электрондық бизнесті қолдану саласы: 1) интерактивті режимдегі қаржылық операциялар. Оларға банктік өнім операциялары, сақтандыру өнімі операциялары, интерактивті Инвестициялар, валюта мен бағалы қағаздармен алыпсатарлық операциялар жатады. 2) электрондық сауда нарықтары. Оларға визуалды дүкендер арқылы сауда жасау, ақпараттық өнім саудасы, туристік өнім саудасы жатады. 3) мобильді сауда нарықтары.
Бизнес шеңберінде интернет арзан коммуникациялар ретінде, Фирмаішілік технологиялық шығындарды азайту үшін және фирмалық Ақпараттық жүйелерді дамытудың ыңғайлы құралы ретінде қолданылады.
Ақпарат алмасу дегеніміз-ақпарат тауар болып табылатын банктер, сауда серіктестері, жеткізушілер арасындағы өзара әрекеттесу.
Интернет-сауда-бұл электронды бизнестің бөлігі, оның барысында байланыс пен алмасу электронды түрде жүреді.
Электрондық бизнес түрлері: 1) электрондық аукциондар; 2) электрондық банктер; 3) электрондық коммерция; 4)Электрондық ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыс; 5)Электрондық көрсеткіштер; 6) электрондық оқыту; 7)Электрондық пошта; 8) электрондық маркетинг.
Электрондық банктер клиенттерге олардың шоттарына қол жеткізуге және қарапайым веб-сайт арқылы әртүрлі қаржылық операцияларды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
ELearning-бұл ақпараттық және электрондық технологияларды қолданатын оқыту жүйесі.
ЮНЕСКО мамандары берген анықтама бар:"e — Learning-интернет және мультимедия арқылы оқыту".
Электрондық оқытуға мыналар жатады:
дербес компьютер, ҚКП, ұялы телефон, DVD-ойнатқыш, теледидар және басқа да электрондық материалдарды пайдалана отырып, электрондық материалдармен өз бетінше жұмыс істеу ;
қашықтықтан (аумақтық) сарапшыдан (оқытушыдан) консультациялар, кеңестер, бағалар алу, қашықтықтан өзара іс-қимыл жасау мүмкіндігі;
ортақ виртуалды оқыту қызметін жүргізетін пайдаланушылардың (әлеуметтік желілердің) таратылған қауымдастығын құру;
электрондық оқу материалдарын уақтылы тәулік бойы жеткізу; электрондық Оқу материалдары мен технологияларына стандарттар мен ерекшеліктер, қашықтықтан оқыту құралдары;
топтың барлық кәсіпорындары мен бөлімшелерінің басшыларында ақпараттық мәдениетті қалыптастыру және арттыру және оларды заманауи ақпараттық технологияларды игеру, олардың әдеттегі қызметінің тиімділігін арттыру;
инновациялық педагогикалық технологияларды игеру және танымал ету, оларды оқытушыларға беру;
оқу веб-ресурстарын дамыту мүмкіндігі;
әлемнің кез-келген нүктесінде кез-келген уақытта және кез-келген жерде заманауи білім алу мүмкіндігі;
психофизикалық даму ерекшеліктері бар адамдарға жоғары білімнің қол жетімділігі.
Электрондық оқытуға электрондық оқулықтар, білім беру қызметтері және технологиялар жатады. Шын мәнінде, eLearning білім беруде компьютерлерді қолдану арқылы басталды. Бастапқыда компьютерлерді қолдана отырып оқыту әдеттегі, классикалық практикалық әрекеттермен кезектесіп отырды.
E-learning-тегі ең танымал "жүйелер" - бұл қашықтықтан оқыту жүйелері немесе SDO. Терминнің кеңінен қолданылғаны соншалық, ол көбінесе толық синоним ретінде қолданылады, яғни "E-learning енгізу" "SDO сатып алу және конфигурациялау"дегенге тең.
Электрондық оқыту
E-learning – компьютерлік және электронды технологиялар арқылы оқытудың электрондық жүйесі.
ЮНЕСКО анықтамасы: «E-Learning – Интернет және сарапшылар арқылы оқыту:..мультимедиа,...»
Электрондық оқыту мыналарды қамтиды:
- дербес компьютер, PDA, ұялы телефон, DVD-плеер, теледидар және т.б. пайдалана отырып, электронды материалдармен өзіндік жұмыс;
- қашықтан өзара әрекеттесу үшін қашықтағы (географиялық) сарапшыдан (мұғалімнен) кеңестер, кеңестер, рейтингтер алу;
- жалпы виртуалды оқу іс-әрекетіне жетекшілік ететін бөлінген пайдаланушылар қауымдастығын (әлеуметтік желілер) құру;
- электронды оқу материалдарын уақытылы жеткізу; электрондық оқу материалдары мен технологиясына, қашықтықтан оқыту құралдарына стандарттар мен техникалық шарттар;
- топтың барлық кәсіпорындары мен бөлімшелерінің басшыларының ақпараттық мәдениетін қалыптастыру және жетілдіру және заманауи ақпараттық технологияларды меңгеру, оның қарапайым қызметінің тиімділігін арттыру;
- инновациялық білім беру технологияларын дамыту және ілгерілету;
- білім беру веб-ресурстарын әзірлеу;
- кез келген уақытта және кез келген жерде заманауи білімді алу мүмкіндігі;
- e-learning, электронды оқулықтар, білім беру қызметтері мен технологиясына қатысты.
Шындығында электронды оқыту білім беруде компьютерді пайдаланудан басталды. Бастапқыда компьютерді пайдалану арқылы оқыту әдеттегі, классикалық практикалық жаттығуларды ауыстырып отырды.
E-learning және қазір мұғаліммен бетпе-бет сөйлесуді жоққа шығармайды.
E-Learning заманауи үлгі тұжырымдамасы Интернетке қосылу технологияларымен бірге дамыды және электронды көмекші теория бойынша алынған қосымша материалдарды іс жүзінде кез келген жерден жүктеп алу, орындалған тапсырманы тапсыру, нұсқаушымен кеңесу мүмкіндігін қамтиды.
Ең бастысы, бұл мүмкіндіктердің барлығы электронды медиа бағдарламаларына қолдау көрсетеді.
Қазір электронды оқытудың дамуы бұқаралық ақпарат құралдарының дамуына байланысты, бірақ электронды кітаптар оның әлеуетін толық ашып, дәстүрлі даму сатысында.2010 жылы оқытудың тағы бір түрі пайда болды — жүздеген мың студенттерді бір уақытта оқытуға мүмкіндік беретін жаппай ашық онлайн курстар.
Заманауи үлгідегі электронды оқыту тұжырымдамасы интернет-қосылым технологияларымен бірге дамыды және кез-келген жерден электронды құралдар арқылы алынған теорияны күшейтетін қосымша материалдарды жүктеу, орындалған тапсырманы беру, мұғаліммен кеңесу мүмкіндігін қамтиды. Ең бастысы, барлық осы функцияларды электрондық бағдарлама тасымалдаушысы қолдайды. Қазір электрондық оқытудың дамуы тасымалдаушылардың дамуына тікелей байланысты, бірақ оның әлеуетін толық ашатын электрондық оқулықтар әзірге әзірленуде.
Электрондық білім берудің дәстүрліге қарағанда бірқатар артықшылықтары бар:
Қол жеткізу еркіндігі-оқушы кез-келген жерде оқи алады. Электрондық білім берудің барлық функциялары интернет арқылы жүзеге асырыла бермейді. Ересек оқушы негізгі жұмысынан қол үзбей оқи алады.
Оқу шығындарын азайту-оқушы ақпарат тасымалдаушыға шығындарды көтереді, бірақ әдістемелік әдебиеттерге жұмсамайды. Сонымен қатар, мұғалімдердің жалақысы оқу орындарын ұстау және т.б. есебінен өседі.
Оқытудың икемділігі-материалдарды зерттеудің ұзақтығы мен дәйектілігі тыңдаушы бүкіл оқу процесін өзінің мүмкіндіктері мен қажеттіліктеріне толығымен бейімдей отырып, өзі таңдайды.
Уақыт өте келе даму мүмкіндігі — электронды курстардың пайдаланушылары: оқытушылар да, студенттер де өздерінің дағдылары мен білімдерін заманауи технологиялар мен стандарттарға сәйкес дамытады. Электрондық курстар сонымен қатар оқу материалдарын уақытылы және жедел жаңартуға мүмкіндік береді.
Оқытудың ықтимал тең мүмкіндіктері-оқыту белгілі бір оқу орнында оқыту сапасына тәуелсіз болады.
Білімді бағалау критерийлерін анықтау мүмкіндігі-электрондық оқытуда студенттің оқу процесінде алған білімі бағаланатын нақты критерийлерді қоюға мүмкіндік бар.