Жеткенде сол арман оның өміріне қалай да әсер етеді екен
жүктеу/скачать 115,22 Kb. Pdf көрінісі
|
| «Кәсібің
- нәсібің»
(Your Future Profession) The program «Кәсібің - нәсібің» (Your Future Profession) is dedicated to present different kinds of profession to our young tele viewer and exactly this series is dedicated to the profession of “Pilot” with. During this program anchors help to get more information in detail about this profession and ask the professional specialists all the questions, which could be interesting to know for our kids. They visit air base, meet there pilot, ask him many questions, fly with him on a little plane, after they go to the International Airport in Almaty, meet the Training Pilot, tried to navigate plane on a virtual training equipment, find out many interesting details about the planes and pilots. After all we can see how our anchors admire this profession and they wish to become great pilot in their future life!
Менің байқағаным, адам бала күнінде не туралы көп армандаса, ер жеткенде сол арман оның өміріне қалай да әсер етеді екен.
future when you grow up. Ұл бала1:
Сонда армандар орындалады демексің бе?
Иә, мысалы Юрий Гагарин Айға ұшамын деп армандаған екен. Ал, Тоқтар Әубәкіров болса, жұлдыздарды ұстап көрсем деп армандапты. Талғат Мұсабаев бала кезінде аспан денелерінің суретін салғанды жақсы көрген екен.
Yes, I do. For example Yuri Gagarin dreamed to fly to the moon, Tokhtar Aubakirov dreamed to touch to stars, and Talgat Musabayev loved to draw in his childhood heavenly bodies. Ұл бала2: Яғни, бала кездегі арман болашақта мамандық таңдауға әсер етеді.
Ұл бала3:
Дұрыс айтасың, бала күндері арманы көкпен байланысты болған ағаларымыз кейінде расында аспанға ұшты емес пе?
heaven and they became astronauts. Ұл бала1:
Достар, мынау не айтса да, біліп айтады емес пе? Демек, ол қандай да бір мамандықты меңзеп отыр - ау. Guys, everything is clear. Let’s talk about profession, which related with sky and space. Ақпарат:
Адамзат баласы аспанға ұшуды сан мындаған жылдар бойы армандаған. Бірақ бұл арман 18 ғасырдың орта тұсында Францияда жүзеге асқан көрінеді. Аталмыш елдің тумалары ағалы - інілі М.Филлер көкке әуе шарымен көтерілді. Оларды ең алғашқы ұшқыштар деп атауға болады. Ал, кәдімгі қозғалтқышы бар ұшақты ойлап тапқан американдық ағайынды Райттар. Демек, 1903 жылы дүние жүзінде бірінші болып аспанға әуе кемесімен көтерілген ұшқыштар да осы Райттар отбасы. Қазақстандық ұшқыштар тізімін Талғат
Доспанова көш бастап тұр.
Mankind keeps dreaming about flying to the sky for thousands of years. This dream came true in France in the middle of 18 th Century. The citizens of this country, brothers Fillers, flew to the sky with air balloon. We can call them as first flyers in the history of mankind. And the brothers Wright were first ones, who engineered first plane with engine. So, we can say they are first pilots, who flew on airship to the sky. Among pilots from Kazakhstan Talgat Bigeldinov is one of the most famous pilot and among female pilots-Khiuas Dospanova. Ұл бала1:
Ұшты, ұшты доп ұшты! Ұшты, ұшты кітап ұшты! Ұшты, ұшты ұшақ ұшты!
which can fly Ball. Book. Plane. Ұл бала3:
Арлан, ұшақ ұшады емес пе? Неге қолыңды көтермейсің? Arlan, why didn’t you put your hands up? After all plane can fly. Ұл бала2:
Көрдім. Бірақ ұшақ өзімен - өзі ұшпайды. Ұшқыш оны ұшырады.
Расында да. Ұшақты ұшқыш ұшырады ғой. You are right. Indeed it is so. Қыз бала:
Ұшақтың қанаты болғанымен сол қанатты қақтыратын кім сонда? In spite plane has wings but only pilot makes it fly, do you mean that? Ұл бала1:
Әрине, ұшқыш! Of course! Ұл бала3:
Мына әңгімелерің әбден шатастырды ғой All this makes me confused.
бала2:
Иә, бұл мамандықтың біз білмейтін құпиялары көп. Осы мамандық жайлы ақпарат алуға кім барады? Қане, Қайсар, құрылғыны шығар.
chosen for this mission? Kaisar, let’s ask our equipment! Ұл бала3:
Арлан, құрылғы бізді таңдады. Arlan, equipment chose us.
бала2:
Бейбарыс, әкел «бесті» Beibarys, give me five!
бала1:
Ал, достар, сәт сапар! O’k guys, good luck! Әуежай
Airport Ұл бала3:
ұшақтарды таптық, әуежайды таптық. Ал маманды қайдан тапсақ екен?
Ұл бала2:
Иә, бізге осының бәрін түсіндіріп беретін ұшқышты қайдан табамыз? Yeah you are right. We need to find pilot who can explain us everything. Ұл бала3:
Тоқта, ана жерде бір кісі тұр. Сұрап көрсек қайтеді? You see, there is one man, let’s ask him. Ұл бала2:
Иә, кеттік! Let’s go! Балалар:
Амансыз ба, ағай? Good afternoon Sir! Ұшқыш : амансыңдар ма?
Бізге ұшқыш мамандығы туралы айтып бере аласыз ба? Can you please tell us about the profession of pilot? Ұл бала2: Біз осы мамандық жайлы көп білгіміз келеді.
Ұшқыш : Әрине, балалар. Білгенімнің бәрін айтып беремін. Жүріңдер!
Ұшқыш : Әрине
болады.
Of course you can! Ұл бала3: Ағай, үлкен ұшақтарды ұшырған жеңіл ме, әлде кішкентай ұшақтарды ұшырған жеңіл ме?
үлкен ұшақтар ауыр, олардың басқа да өзінің қиын құрылғылары бар істейтін сол өзінің ұшқыштың жарты жұмысын сол компьютерлер атқарады
үлкен ұшақта. Ал, бұл ұшақтарда бүкіл жұмысты ұшқыштың өзі атқарады. Ал, балалар ұшуға дайынсыңдар ма?
Because big plane has a lot of equipments to navigate. Computers on it do half of pilot’s works. But on this plane everything will be made by pilot alone. So, kids, are you ready to take off? Балалар: Иә!
Ал, кеттік!
Бір күніңізді бізге бөлгеніңізге көп - көп рахмет. Сау болыңыз! Sir, after this time we spent with you I know I want to be a pilot in future. Thanks for your time. Have a nice day! Ұшқыш : Жақсы. Жолдарың болсын, болашақ ұшқыштар!
балалар, ұшқыш болғыларың келе ме?
Kids, do you want to be pilot too?
бала2: Иә, ұшақтың құрылысы неден тұрады?
Ұшқыш 2: Алдымен, ол ұшақтың фюзеляжы, бұл корпусы, ұшақтың қанаттары, міне, мынау ұшақтың құйрығы және дөңгелектері.
wheels. Ақпарат:
Ұшақтар азаматтық және әскери болып 2 - ге бөлінеді. Азаматтық әуе кемелерінің санатына жолаушылар та c ымалдайтын, жүк таситын, сондай ақ ауыл шаруашылығы саласында қолданылатын ұшақтар кіреді. Әскери ұшақтардың
да қолданысына қарай түрдері көп. Олар мемлекет қорғанысын қамтамасыз етеді. Ал, ең жылдам ұшатын ұшақ жоғарғы дыбысты Х - 43А. Ол сағатына 10мың шақырымнан аса қашықтықты
бағындырады. Ұшақтарды 11 ,5 шақырым биіктікке дейін ұшуға мүмкіндіктері бар. Жерден бірнеше шақырым биіктікте ұшатын ұшақ радио арқылы басқарылатын ұшқышсыз аппараттар. Ең жеңіл ұшақ бар - жоғы 495кг салмақты құрайды. Ал, ең ауыры 75 тоннадан асып жығылады.
Ұшақты басқару ше? Неше бөлімнен тұрады? Менің білетінім, ұшуға дайындық, биікке самғау, төмен түсу және қону.
how to prepare for flight, how to take off, how to descend and land-on? Ұл бала2:
жооооқ, ұшақ алдымен биікке көтеріледі сосын әуеде қозғалады, содан кейін барып қонады.
Ұл бала3:
Жоқ! Тіптен олай емес. No, it is not like this. Ұшқыш 2: Балалар, дауласпаңдар! Мен сендерді қазір ұшқыш маманымен таныстырамын.
want to introduce to you. Ұл бала2:
Мәссаған! Oh, great! Ұшқыш 2: Онымен кездеспес бұрын арнайы киімдеріңді киіп алыңдар. Жүріңдер.
Балалар:
Сәламатсыз ба? Good afternoon! Ұшқыш 3: Уағалейкумассалам!
!
2: Ұшақты қалай басқаратындығын сіздер Темірхан ағадан біле аласыздар. Ал мен кете берейін.
you here. Good bye, kids! Ұшқыш 3: Ал, қош келдіңдер!
Темірхан аға? Mr. Temirkhan Ұшқыш 3: Ау
Yes. Ұл бала2:
Ұшқыш кез - келген ұшақты
басқара ала ма? Can pilot navigate any aircraft? Ұшқыш 3: Біріншіден, кәсіби дайындық керек. Кәсіби маман болуың керек. Екіншіден, денсаулығың мықты болуы керек. Әрине, ұшқыш болу өте қиын. Бірақ біріншіден, жүректеріңнің талабы болуы керек. Ұшам деген қиял болу керек. Сонда ғана ұшқыш бола аласыңдар.
specialist. Secondly, you shouldn’t have any problem with your health. To be pilot is very hard. But if you have strong goal and dream to be great pilot you can go through everything. Ақпарат:
Ең алдымен ұшақтың жанармайының толық екендігіне, оның
зақымдалмағандығына көз жеткізу керек. Ұшақта қашан да дәрігерлік алғашқы көмек құралдары салынған қобдишаның болуы керек. Ұшқыш арнайы тігілген киіммен ғана басқару пультіне отырады. Ұшқыш ұшуға бұйрық алған сәттен
бастап, қауіпсіздік белбеуін тағуы
міндетті. Ұшқыштың алдында артық заттар мен ауыр мүліктер болмауы керек.
First of all the level of fuel and all important details of aircraft must be checked. On the board of aircraft must be always first-aid set. Pilot has to wear his special uniform before he sits on his control box. After pilot get the permission to take off he has to fasten the seat belt. In front of pilot shouldn’t be additional unneeded and unnecessary things. Ұл бала3:
Ал, біз секілді кішкентай балаларға ұшақты қалай басқарып көруге болады?
impossible? Ұшқыш 3: Мүмкін өздеріңді виртуальді жаттықтырушы құралдарында байқап көресіңдер?
equipment. Ұл бала2:
Жаттықтырушы құрал? Training equipment?
3: Иә. Әуе кемесін басқаруды ұшқыштар осында отырып үйренеді. Келіңдер, байқап көрейік. Ал, балалар біріншіден өздеріңнің орындықтарыңды ынгайлатып келтіріп алыңдар. Екіншіден,
ұшқыш орталық басқару жүйесіне керекті деректерді өткізеді. Қазір ұшуды бастаймыз. Алдарыңда көріп тұрған теледидардан казір ұшақтың қалай ұшатынын өздерің көресіңдер. Мынау алдарыңда тұрған техникалық жабдықтар ұшақтың қалай ұшатынын көрсетеді сендерге. Ал, дайынбыз ба?
Иә! Yes, we are! Ұшқыш 3: Ал, кеттік. Қолыңды ұстап отыр.
Сол аяғыңды құрттай бас, солға қарай. Е, болды. Ұшақты басқаратын жүйеге қосылды. Ұшақ өз - өзін басқарып келеді, көрдің бе?
left! It is enough! The Central Control system is now on. Now the aircraft is on the autopilot mode, do you see? Ұл бала3:
ағай, ұшақ өзін - өзін қай кезде басқарады?
Орталық жүйені қосуға арналған басқыш бар. Басқаннан кейін ана жерде көресіздер. Яғни, бұл орталық жүйе ұшақты басқаруға қосылды деген сөз.
There is a bottom to switch on the central control system. After you push this bottom you can see there. This indicator means central control system is on. Ұл бала2:
ұшақты тез қондыру
үшін не істеу керек? What is needed to land the aircraft quickly? Ұшқыш 3: Ол үшін ерекше бір тәжірибе, ерекше бір дайындықтан өту керек.
Темірхан ағай, ұшақты неге 2 адам басқарады ? Mr. Temirkhan, why two pilots have to navigate the plane? Ұшқыш 3: Бірін
- бірін тексеретін адам керек сосын бірін - бірін алмастыру үшін керек. Сол жақтағы ұшқыш, оң жақтағы ұшқыш екеуі де бірдей дайындықтан өтеді. Ұшақтың автоматты жүйеде ози қонатынын
көресіңдер Қону жолағын көріп тұрсыңдар ма?2 жолакты корип турсындар гой?
Соның сол жақ жолағына барып қонамыз. Басқару жүйесі істен шыққанда, сол жақта я оң жақта отырған ұшқыш екеуінин биреуи
ұшақтың басқаруын қолға алады да, алдағы көріп тұрған жолақтарға апарып отырғызады. Аяғыңды тірегішке салып отыр , 2
аягынды да, конганнан кейн казир керек болады, жарайды ма? Курттай гана сол аягынды бас. Коп баспа. Енди онга карай бас.
Ал, балалар, Алматы әуежайына аман - есен келіп қондық. Сендерге рахмет көп - көп. Қалай
ұнады
ма?
have the same course of training. Now you will see how the plane lands automatically. Do you see the landing strips? We will land on the left side. After the central control system switched off, one of the pilots takes the control and land the plane on that strips, which you see in front of you. Keep your feet on pedal, because you need them after landing. Push left pedal a little bit, not much and now right pedal. So, kids, congratulations, you landed successfully on the airport of Almaty! Thanks a lot, kids! Did you like today’s training? Балалар:
ИӘ YEAH!!! Ұшқыш 3: Тағы да келесіңдер ме?
Иә. YEAH!!! Ұл бала3:
Ұшты, ұшты ұшақ та ұшып кетті. So many planes flying every day here! Ұл бала2:
Иә, біздің де қайтатын уақытымыз келіп қалған сияқты. It is already time for us to go back. Ұл бала3:
Иә, солай. Yes, it is. Ұшқыш 2: Ал, балалар, сендерге саяхатымыз ұнады ма?
Үлкен жауапкершілікті талап ететін мамандық екен. We understood this profession requires high responsibility! Ұл бала3:
Сондай - ақ батылдық пен кәсіби білім керек.
Балақайлар, маған сендермен уақыт өткізген ұнады. Сабақтарыңды жақсы оқып, тезирек
осы мамандық иесі атануларыңа тілектеспін. So, kids, it was great pleasure to spend with you time today. Do your best to be good student at your school and to become a highly-qualified pilot in the future! Ұл бала2:
Тілек ағай, сізге де рахмет. Mr. Tilek, thanks a lot also for your time. Ұл бала3:
Өзіңізге абай болыңыз! Take care of you! Ұшқыш 3: Рахмет, балақайлар!
Шаршадыңдар ма? Қалай қызық болды ма? Are you tired? Was it interesting? Ұл бала2:
Иә. Yeah! Ұл бала3:
Осы мамандық жайлы майталман не айтады екен?
Қазір көреміз O’k, let’s see! Майталман:
Еңбек жолым осы азаматтық саласында авиация саласында 23 жыл болды. 2005 жылдары сол жақ қозғалтқышымыз істен шықты да, содан бір қозғалтқышпен Шымкент әуежайында аман - есен қондық. Ұшқыш болу үшін біріншіден, денсаулықтың жарамдылығы, екіншіден, техникалық пәндерден өте жоғары хабардар болу керек. Ойлау, психология жағынан өте мықты болу керек.
Professional: My work experience started 23 years ago in civil aviation! One story happened to me in 2005, when we were on the sky, the left engine failed, but we could land successfully with only one engine on the airport of Shymkent city. First off all to be a pilot is required good health, secondly you have to attend all training courses and have good knowledge in technical subjects, be fast in thinking and also have psychological stability. Түйін: Conclusion: Қыз бала: Тыңдаңдар! Мен бір қызық ақпарат таптым. Ғалымдар ұшқыштарды мынадай топтарға болипти. Олардың 10 пайызы ұшаққа қорқып отыратындар. Ал 50 пайызы ұшақтың құлағында ойнайтындар. Ал, қалғандары жай қатардағы ұшқыштар.
Ұл бала2: Құрметті көрермендер! Қай мамандық иесі туралы білгілеріңіз келеді? Сол туралы хаттарыңызды мына электронды мекен - жайымызға жіберулеріңізге болады: www.balapan.kaztrk.kz
Балалар (хормен) : Ел ертеңі сіз бен біз, Еліңе қызмет етеміз, Алға!
Move on! жүктеу/скачать 115,22 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|