Ұлы Отан соғысындағы ірі оқиғалардың бірі Кеңес

РеспубликалыҚ ҚоҒамдыҚ-саяси аҚпаРаттыҚ газет

№168 (168) 

26.09.2009 жыл, сенбi

www.alashainasy.kz

5

e-mail: info@alashainasy.kz

нарық

жиын

Кәмшат Сатиева

Басы 1-бетте

ж

әдігер

ҚҰҚыҚ Пен ҚҰрыҚ

МәСеЛе

ҮкіМет

Маңғыстау облысында «Өзен-

атырау-Самара» мұнай құбырынан 

320 тонна мұнай ұрлау үстінде 

қылмыстық топ құрықталды.

Оқиға  болған  орыннан  ұсталған 

қылмыскерлерден 7 автокөлік тәркіленді. 

Олар  осы  көліктермен  ұрланған  шикі 

мұнай ды,  цистерналарға  құйып,  «Сай- 

Өтес»  стансысынан  жан-жаққа  жөнелтіп 

отырған.  Қазір  бұл  дерек  бойынша  қыл-

мыстық  іс  қозғалды.  Қылмыстық  топтың 

ұйымдастырушысы іздестіріліп жатыр.

«Биылғы  жылы  мұнай  ұрланған  324 

дерек анықталды. Оған қоса, осыған ұқсас 

мұнай ұрлауға әрекеттенген 20 факті тағы 

бар. тегін ақша, тегін мұнай кімді де болса 

қызықтырмай  қоймайтындығы  рас.  Ал 

оны ашуға біздің құқық қорғаушылардың 

іс-қимылы әлі де жеткіліксіздеу», – дейді 

Маңғыстау облысының прокуроры Серік-

бай ерімбетов. 

Қалдар КӨМеКБаев

Құбырдан 

320 тонна мұнай 

ұрлапты

 

Советхан 

ҒаББаСОв, 

медицина 

ғылымының 

докторы:

Шалатай 

МЫРЗаХМетОв,

ҚР Парламент

Мәжілісінің 

депутаты:

арықбай 

аҒЫБаев, 

заң ғылымының 

докторы: 

? а л а ш т ы   а л а ѓ д а т ћ а н   с а у а л

а л а ш т ы   а л а ѓ д а т ћ а н   с а у а л

Дайындаған Қуаныш ӘБІЛДӘҚЫЗЫ

–  Бұл  мүлдем  дұрыс  емес.  тіпті  сұмдық  нәрсе.  Сыйақысын 

заңдастырып берсек не болатыны өз-өзінен түсінікті ғой. Ал мұн-

дай мәлімдеменің денсаулық сақтау министрінің аузынан шығуы-

ның өзі дұрыс емес. негізі, министрді халық сайлауы керек. Сонда 

ғана халқының нағыз қамын ойлар басшыға ие болар едік. Біз па-

раны заңдастырып жатырмыз, ал шет жұрт шошына қарайды. жа-

қында жапонияға барып қайттым. Сонда дәмханадағы дая шы лары 

қызмет көрсеткеніне ризалықпен сыйақы ұсынсаң рен жиді дегенді 

естідік. Сосын сынап көрейік деп ұсынсақ, даяшылары үзіл ді-кесілді 

бас  тартып,  наразылық  білдірді.  Міне,  үлкен  мәде ниет.  Ал  біздің 

шенеуніктеріміз  сыйақыны  заңдастыруға  ұялмайды.  Сонда 

дәрігерлерімізге қызмет көрсеткені үшін сый ұсынуымыз керек пе? 

дәрігерлер қызметі үшін онсыз да жалақы алып отыр ғой. Ал бұл 

жүйе дәрігерлердің аранын одан сайын ашып, параны да қысылмай 

алуына итермелейтіні анық. 

дәрігерлердің сыйақысын заңдастыру толықтай ақылы медицинаға көшіру деген сөз емес пе?

–  дәрігерлердің  сыйақысын  заңдастыру  барлық  қызмет  түрлерін  ақылы 

етумен қатар, науқастардан оңды-солды пара талап етуге алып келеді. Қыл-

мыстық  кодексте  заңсыз  сыйақы  алу  деген  бөлім  бар.  Осы  бөлім  бойынша 

жұмысына қатысты заңды айлығынан бөлек, қосымша ақша алу заңсыз сый-

ақы болып есептелінеді. Бізде қосымша сыйақы алу – қылмыс. егер біз дәрі-

гер лердің сыйақысын заңдастырып берсек, онда олардың пара алуын да заң-

дастырып  берген  болып  табыламыз.  Бүйтіп  заңдастырып  беру  арқылы 

жем қорлықтың түбіне балта шаппақ түгілі, қайта өркендеп, кең қанат жаюына 

жол  ашып  береміз.  Сондай-ақ  парақорды  пара  алғаны  үшін  ешқашан  қыл-

мыстық жауапкершілікке тарта алмаймаймыз. Қазір онсыз да дәрігерлер ақы 

бермесең  жөндеп  қарамайды,  ал  сыйақыны  заңдастырсақ,  міндетті  түрде 

сыйақысыз емдемейтін болады. Сонда сыйақысы, қалтасында артық ақшасы 

жоқ адамдар тіпті дәрігерлерге емделуге де бара алмайтын болады. Мұның 

артын елестетудің өзі қиын. Шетелде бұл тәжірибе бар болса бар шығар. Бірақ 

біздің  санамыз  шетелдегідей  құқықтық  дәрежеге  жете  қойған  жоқ.  жалпы, 

шетелдегінің бәрін өзімізге жапсыра берудің арты жақсылық әпермейді.

–  денсаулық  сақтау  министрі  жақсылық  досқалиев 

мырза бұл мәселені дұрыс көтергенімен, халыққа дұрыс 

түсіндіре алмаған сияқты. негізі, мұны «сыйақы» дегеннен 

гөрі «үстеме еңбекақы», «үстеме төлемақы» деген дұрыс 

еді. Үстеме еңбекақы дегеніміз – әркім өзінің еткен ең бе-

гінің өтеуін алуы тиіс. Мәселен, бір дәрігер күніне 15 нау-

қас қабылдауы мүмкін, ал келесі бір дәрігер 5-ақ науқас 

тексеруі мүмкін. Мұндай жағдайда екеуінің бірдей жал-

ақы алуы әділеттілік пе? Ал үстеме еңбекақы касса арқылы 

төленетін болса, оның белгілі бір пайызы үкіметке ауда-

рылып, қалған пайызы дәрігердің еңбекақысына қосылып 

берілетін болса, дәрігер қауымының да жұмыс істеуге ын-

тасын артып, мінсіз жұмыс істеуіне жол ашылар еді. Мен 

ден саулық  сақтау  министрінің  ойын  осылай  түсіндім. 

Министрдің негізгі ойы дұрыс, тек ойын дұрыс жеткізе ал-

мады.

Бүгінде ІвМ технологиясы 

негізінде жасалған 

«электронды үкімет» веб-

порталы жобасы өзін-өзі 

ақтай бастағанға ұқсайды. 

Себебі бұл порталға айына 

100 мыңнан астам ұсыныс 

немесе ашық хат келіп түседі 

екен. Кеше «Ұйымды саналы 

басқару: Іт-шешімдердің 

көмегімен ресурстарды 

оңтайландыру» тақырыбында 

өтіп жатқан технологиялық 

форум барысында «ІвМ» 

корпорациясының 

Қазақстандағы өкілдігінің 

директоры адам Досымов 

осылай деді.

Электронды 

үкімет сайт 

емес, портал

Соңғы ханымыздың басын елге қайтару 

жолында  бірқатар  зиялы  қауым  мен 

лауазымды  азаматтар  араласқанымен, 

әзірге нақты нәтиже жоқ...

Бір бұл ғана емес, Эрмитаждан Луврға 

дейінгі  аралықта  басқа  да  қаншама  асыл 

мұрамыз  шашылып  қалды  десеңші!  әрі-

беріден  соң,  ХіХ  ғасырға  дейін  жұмыс 

істеген  Яссауи  кесенесіндегі  тұтас  кі тап-

хананың  қайда  қолды  болғанын  да 

білмейміз. әдетте, шығыс елдерінің кітап-

ханасы  Петербордағы  Салтыков-Щед рин 

атындағы  кітапханаға  жинас тырылған 

болатын. Ал қазақ хандарының мұрағаты 

да солармен бірге кеткен жоқ па, оны да 

іздестірген кім бар? 

Ал  ғалым,  жазушы  тұрсын  жұртбаев-

тың пікірінше, мұндай мемлекеттік маңызы 

бар  шаруаға  Үкімет,  арнайы  барлау, 

қорғаныс, 

қауіпсіздік 

мекемелерін 

араластырған  жөн  болатын  көрінеді. 

«Мәселеге  осы  мекемелер  араласпаса, 

істен  нәтиже  күту  қиын»,  –  дейді  ғалым. 

кезінде 

молдавандар, 

грузиндер, 

түрікмендер 

өздерінің 

хандарының, 

патшаларының  біразының  бас  сүйектерін 

ресейден осылай тауып алып кеткен екен. 

ендеше 

қазақ 

халқының 

асыл 

жәдігерлерін  жинақтау,  бұл  турасында 

Сырттағы мұраға 

«Сырбардың» көмегі керек

тағы бір айта кетерлігі, аталмыш лагерь 

ашылғаннан-ақ  қамауда  отырғандар  на-

разылық таныта бастады. Арты саяси дауға 

ұласып  кететін  болғандықтан  тиісті  ор-

гандар  «эксперимент  жасап  көрмек 

болатынбыз»  деген  мәлімдеме  жасады» 

делінген.  не  сенеріңді,  не  сенбесіңді 

білмейді екенсің...

егер ақпаратты таратушыларға сенсек, 

олар  құпия  түрме  жайында  Мәскеудегі 

«Мемориал»  құқыққорғау  қоғамының 

Орталық  Азия  бағдарламасының  ди рек-

торы  Виталий  Пономаревтан  хабардар 

болса керек.

Анық-қанығын  білмек  болып,  біз  де 

ресей астанасы Мәскеуге телефон шалдық. 

Құқық  қорғаушы  Виталий  Пономаревтің 

мәлімдемесін сөзбе-сөз берсек, ол:

– Ондай оқшаулау мекеменің болғаны 

рас. Мекеме жарты жылдай жұмыс істеді. 

Алайда  түрлі  себептерге  байланысты 

қайта  жабылды.  негізі,  діни  экстремистік 

ұйымдардың  өкілдерін  бөлек  қамау  – 

заңға  қайшы.  Лагерьдің  жабылып  қалуы 

осыған да байланысты болса керек, – деп 

жауап берді. 

«Қазақстандағы  гуантанамо»  деген 

атауға ие болған құпия колония шынымен 

болған  ба?  Осындай  сауалмен  Қр  әділет 

министрлігінің  Қылмыстық  атқару  жүйесі 

комитетімен байланысқа шықтық.

Құқықтық атқару жүйесі комитеті 

Баспасөз қызметінің бастығы 

Ғалымжан ХаСенОв:

– Біздің елде мұндай колония 

мүлде болған жоқ! ҚАЖК еш уақытта 

діни экстремистік ұйымдардың 

өкілдерін бөлек ұстаған да емес. Олар 

еліміздегі түрмелерде қамауда отыр. 

Мұны мен бәзбіреулердің 

арандату үшін әдейі таратқан қауесеті 

дер едім. Кімге, не үшін керек болды 

бұл? Ол жағы маған беймәлім. Бұл 

жалған деректі мен ресми түрде 

жоққа шығарамын. 

Байқап  отырғандарыңыздай,  біреу 

болған  дейді,  біреу  жоққа  шығарады. 

нақты  ақпарат  беретін  орган  ретінде  біз 

Қр Бас прокуратурасымен хабарластық.

азаматтарды ақтау және 

жазаларды орындау заңдылығын 

қадағалау басқармасының бастығы 

Берік ЖаҚаев:

– Негізі, тиісті орындардан ондай 

ұсыныс болған. Алайда Бас 

прокуратура оған тыйым салды. 

Қылмыстық жауапкершілікке 

тартылған діни экстремистік 

ұйымдардың өкілдері жер-жердегі 

колонияларда жасаған қылмысының 

деңгейіне қарай жазаларын өтеуде. 

Құпия түрме 

туралы қауесет 

кімге қажет 

болды?

Басы 1-бетте

«Мен  «электронды  үкімет»  веб-сайт 

емес, азаматтар мен мекемелерге он-лайн 

және электронды қызмет көрсету жүйесін 

ұсынып отырған – веб-портал екенін айт-

қым келеді. Бүгінде көптеген мемлекеттік 

және жекеменшік құрылымдар өз жұмыс-

тарында «іВМ» корпорациясының қызмет-

терін  пайдаланып  отыр.  Сәтті  аяқталған 

жобалардың  бірі  деп  Қазақстан  респуб-

лика сындағы мемлекеттік құжат айналым-

ның  бірыңғай  жүйесін  (МҚАБж)  айтуға 

болады.  Бұл  жүйе  тек  ірі  қалалар  мен 

облыстардағы  ғана  емес,  сонымен  қатар 

аудандық деңгейдегі барлығы 67-ге жуық 

мемлекеттік  органды  өзара  байланысты-

рып  отыр»,  –  деп  атап  өтті  досымов  өз 

сөзінде. 

«ендігі  мақсат  жобаны  дамыту  мен 

оны  меңгеретін  мамандарды  дайындау 

болып отыр», – деген ол осы мақсатта тех-

ноло гиялық  форум  барысында  Қр 

Ақпарат тандыру және байланыс агенттігі, 

«Зерде»  Ұлттық  инфо-коммуникациялық 

холдингі  және  іВМ  корпорациясы  өзара 

түсіністік  және  ынтымақтастық  туралы 

меморандумға қол қойғанын жеткізді.

Қр  Ақпараттандыру  және  байланыс 

агенттігі  төрағасы  Қуанышбек  есекеевтің 

айтуынша,  қол  қойылған  меморандум 

алдағы уақытта үш негізгі бағытта жүзеге 

асырылады.  «Соңғы  жылдары  ел  Үкіметі 

мемлекеттің  барлық  салаларында  «элек-

тронды  үкіметті»  жүйесін  құру  және 

ақпарат тық технологияларды енгізу мәсе-

лелеріне үлкен мән беріп отыр. Аталмыш 

меморандум бұл ықпалдастықты одан әрі 

дамытуды  көздейді.  Құжат  бойынша, 

алдымен  жобаны  іске  асыратын  «Open 

Source  Soft»  зертханаларын  ашу  және 

білім  беру  бағдарламаларын  жасаймыз. 

Одан  әрі  бұл  зертхана  «Зерде»  Ұлттық 

холдингінде  орналастырылып,  оны  мең-

геретін мамандар даярлау мәселесі шеші-

мін  табады.  Былтырдан  бері  Алматыда 

ашылған  Ақпараттық  технологиялардың 

халықаралық  университеті  жұмыс  істеп 

жатыр.  Америкалық  Carnegie  Mellon 

университетімен 

бірлесіп 

құрылған 

аталмыш  іт-университетте  400  студент 

білім алуда», – деді есекеев.

Бүркіт нҰРаСЫЛ

Астана

тұрсын ЖҰРтБаев,

«Отырар кітапханасы» 

ғылыми-зерттеу орталығының 

директоры:

– Ресейде бүгінде 38 мың бас 

сүйек бар. Біз соның шамамен 33 

мыңының ғылыми жинағын 

көріп шыққанбыз. Эрмитажда 

хан басының жоқ екені анық. 

Ендігі жерде бұл мәселе тек 

мемлекеттік тұрғыдан шешілуі 

керек. Ресейдегі бас сүйектер, 

әскери қарсы барлаудың, Ішкі 

істер министрлігінің 

зертханалары бар, солардан 

іздестіру керек. Ол Үкімет, Ұлттық 

Қауіпсіздік комитеттері араласып 

қана шешілуі мүмкін мәселе. 

Кезінде бұл мәселемен 

Б.Ельцинге де шыққанбыз. Ал 

В.Путин келгеннен кейін жол 

мүлдем жабылды. Менің ендігі 

ойым – іздеу жұмысын Мәскеуден 

де, Санкт-Петербургтен де емес, 

Омбыдан бастау керек. Өйткені 

осы Омбыда Кенесары ханның 

шапаны, мылтықтары, 

қылыштары және тұтынған 

бұйымдары сақталған. Бас та осы 

заттардың айналасында болуы 

мүмкін. Іздеу жұмыстарына үлкен 

қаражат пен уақыт керек. Бұл бір 

адамның қолынан келетін шаруа 

емес. Бір бет архивті қарау үшін 

орыстың 36 сомын төлеу керек. 

38 мың еңбекті қарап шығу үшін 

қанша қаражат қажет екенін 

есептей беріңіз... 

Биыл  9  маусымда  мемлекетаралық 

кеңестің отырысында кедендік одаққа мүше 

Қазақстан, ресей және Беларусь елдерінің 

Үкімет басшылары аталған одақтың 2010 

жылдың  1  қаңтарынан  бастап  жұмыс 

істейтіндігі  жөнінде  шешім  қабылдаған. 

Осы  күннен  бастап  бірыңғай  кедендік 

тариф  енгізілетін  болып  келісілген.  Соған 

байланысты  көптеген  келіспеушіліктерге 

байланысты  тараптардың  жұмысшы  то-

бына  келіссөздер  жүргізу  жүктелген. 

Міне,  осы  келіссөздердің  қорытындысы 

кешегі  еурАзЭҚ-тың  46-шы  отырысында 

жария  болды.  Онда  аталған  одақтың 

кедендік кодексі қазақстандық жұмысшы 

топпен  әзірленгеніне  айрықша  тоқталған 

Қазақстанның бірінші вице-премьері 

Ө.  Шөкеев  бұл  бағыттағы  жұмыстардың 

оңайға соқпағанын мәлімдеді.

– 2006 жылы елбасы кедендік одаққа 

ену бойынша жұмыстардың әзірлігін бізге 

жүктеді.  Үш  жыл  ішінде  біз  тараптармен 

бірқатар  кездесулер  өткізіп,  көптеген 

келісімдерге қол жеткіздік. Салыстырмалы 

түрде  алғанда  үш  жыл  деген  аз  мерзім. 

Мәселен, 

еуропалық 

одақ 

өзінің 

құжаттарын  1951  жылы  қолға  алса,  оны 

тек 1991 жылы жүзеге асыра алды, – деді 

бірінші вице-премьер өз сөзінде.

«Біріншіден, 

Қазақстан 

тарапы 

әзірлеген 

кедендік 

кодекс 

барлық 

тарапқа  енгізілетін  болғандықтан,  оның 

салмағы  ауыр  болды.  негізінен,  онымен 

Қаржы министрлігінің мамандары жұмыс 

істеді.  Біз  оған  ресей  және  Беларусь 

жұмысшы  тобымен  нақтылауда  өзара 

атсалыстық. екіншіден, бірыңғай кедендік 

тарифті  белгілеу  жұмысы  бізге  оңайға 

соқпады.  Өйткені  11  мыңнан  астам 

тауардың  тарифін  белгілеуде  біршама 

қиындықтарға  кезіктік.  Мәселен,  ол 

тарифті  белгілеу  үшін  «Шағын  және  орта 

жүктеу/скачать 3,81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: