Кен орындарын экономикалық бағалау
Кен орындарының номері
|
Сайкес келу шығындарының белгілі көлемі: тг/т
|
Жылдық қажеттілік: млн.т
|
Жалпы жылдық қажеттілік
|
Кәсіпорын полясының номері
|
Сәйкестірілген шығындардың үлесі
|
Жылдық
кәсіпор
ының
қажеттіл
ігі
|
Жалпы жылдық
қажеттілік
млн.т
|
1
|
10,0
|
2,5
|
|
10
|
22,7
|
1,6
|
|
2
|
12,8
|
2,5
|
|
11
|
24,3
|
0,6
|
|
3
|
13,1
|
2,0
|
|
12
|
24,7
|
0,6
|
|
4
|
13,9
|
1,6
|
14,0
|
13
|
25,3
|
0,9
|
|
5
|
15,1
|
1,4
|
млн т
|
14
|
26,1
|
1,1
|
|
6
|
16,2
|
2,1
|
|
15
|
27,6
|
1,0
|
|
7
|
20,3
|
0,9
|
|
|
|
|
|
8
|
20,8
|
1,2
|
|
|
|
|
|
9
|
22,5
|
1,8
|
|
|
|
|
|
2-Кесте
Жылдарды бөлетін сандар, жыл бойынша құралдар шығындары соған келістіру: жылдар саны
|
Сәйкестіру В коэффициенті
1В/В
|
Жылдарды бөлетін сандар, жыл бойынша құралдар шығындары соған келістіру
|
Сәйкестіру коэффициенті;
В
1/В.
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
0
|
1,00
|
1,00
|
24
|
6,34
|
0,16
|
1
|
1,08
|
0,93
|
25
|
6,95
|
0,15
|
2
|
1,17
|
0,86
|
26
|
7,40
|
0,14
|
3
|
1,25
|
0,79
|
27
|
7,99
|
0,13
|
4
|
1,36
|
0,73
|
28
|
8,63
|
0,12
|
5
|
1,47
|
0,68
|
29
|
9,32
|
0,11
|
6
|
1,59
|
0,63
|
30
|
10,06
|
0,10
|
7
|
1,71
|
0,58
|
31
|
10,87
|
0,9
|
8
|
1,85
|
0,54
|
32
|
11,74
|
0,9
|
9
|
2,00
|
0,50
|
33
|
12,68
|
0,8
|
10
|
2,16
|
0,46
|
34
|
13,69
|
0,7
|
11
|
2,33
|
0,43
|
35
|
14,79
|
0,7
|
12
|
2,52
|
0,40
|
36
|
15,97
|
0,6
|
13
|
2,72
|
0,37
|
37
|
17,25
|
0,6
|
14
|
2,94
|
0,34
|
38
|
18,63
|
0,5
|
15
|
3,17
|
0,32
|
39
|
20,12
|
0,5
|
16
|
3,43
|
0,29
|
40
|
21,72
|
0,5
|
17
|
3,70
|
0,27
|
|
|
|
18
|
4,00
|
0,25
|
|
|
|
19
|
4,32
|
0,23
|
45
|
31,92
|
0,03
|
20
|
4,66
|
0,21
|
|
|
|
21
|
5,03
|
0,20
|
|
|
|
22
|
5,44
|
0,18
|
|
|
|
23
|
5,87
|
0,17
|
50
|
46,90
|
0,02
|
Тапсырма 2.
Үш вариант мысалында қайсысы келістірілген шығындар бойынша өзін ақтау мерзіміне және салыстырмалық тиімділігі бойынша қайсысы қолайлы
Определить на примере трех вариантов, какой из них является наилучшим по приведенным затратам, сроку окупаемости, сравнительной эффективности.
Қажетті мәліметтер: К1=500 И1=100
К2=450 И2 =120
К3=430 И3= 150
Ен=0,15
Әдебиеттер: 1,5,9,12,14,15,16
ОЖСӨЖ мазмұны:
ҚР-да минералды шикізат ресурстарын пайдалану проблемалары
Қазба байлықтар кен орындарын экономикалық бағалау
Есептер шығару
Ұсынылатын әдебиеттер :
5 Апта
5 Кредит сағат
Тақырып 5: «Жер ресурстарын қорғау және тиімді пайдаланудың экономикалық мәселелері»
Дәрістің мазмұны:
1. ҚР-ның жер ресурстары, оның маңызы және ерекшеліктері
2. Жер ресурстарының сипаттамасы
3. Ауыл шаруашылық жерлерін экономикалық бағалау ерекшеліктері
Практикалық сабақ тақырыбы: Жер ресурстарын қорғау және тиімді пайдаланудың экономикалық мәселелері
Практикалық сабақ мазмұны:
Жер-экономикалық категория ретінде, оның мәні және ерекшеліктері
ҚР-ның жер қорын пайдалану
Жерді экономикалық бағалаудың негізгі принциптері
Тапсырма 1
Бидай өсіруші төрт аймақтың жерінің пайда және жеррентасы бойынша құнын анықтаңыз. Кадастрлық бағасы мен шеткі шығындары 20 тг/ц тен.
Қажетті көрсеткіштер:
Аймақ
|
Ауданы,, га
|
Өнімділігі, ц
|
Өзіндік құны, тг/ц
|
Зоналық баға, тг/ц
|
Ленинград облысы
Солтүстік Қазақстан
Ставропольск Якутск
|
100
100
100
100
|
10
12
20
8
|
15
10
6
22
|
18
12
7
19
|
Қандай көрсеткіш бойынша жер ресурстарын нақты бағалауға болады?
Қандай аймақта бидай өсірген қолайлы?
Әдебиеттер: 2,4,5,6,9,28,32
ОЖСӨЖ мазмұны:
Нарықтық қатынастар жағдайындағы жер реформасы
Ауыл шаруашылық жерлерін экономикалық бағалаудың есептеу тәртібі
Есептер шығару
Ұсынылатын әдебиеттер :
6 Апта
6 Кредит сағат
Тақырып 6: «Су ресурстарын қорғау және тиімді пайдалану».
Дәрістің мазмұны:
1. ҚР-ның су ресурстары
2. Су ресурстарын тиімді пайдалану және қорғау
3. Су ресурстарын экономикалық бағалау
Практикалық сабақ тақырыбы: Су ресурстарын қорғау және тиімді пайдалану
Практикалық сабақ мазмұны:
ҚР-сындағы су ресурстарының орналасуы
Су ресурстарын пайдалану және қорғау
Cу ресурстарын тазалау әдістері
Тапсырма 1.
Қала манындағы жағалауда орналасқан дачалар участкісінен аймақ территориясы бойынша ағатын өзенге 1000 т құнарлы топырақ (өлшенген затта) мен 10 т мұнай өнімдері ағылған. Өзеннің жерұсті ағымдарынан келген экономикалық зиянын есептеңіз.
Әдебиеттер: 3,6,8,10,23,33,35
ОЖСӨЖ мазмұны:
Ауыл шаруашылығы- су ресурстарын көп пайдаланушылар
БҚО-дағы су ресурстарын пайдалану проблемалары
Есептер шығару
Ұсынылатын әдебиеттер:
7 Апта
7 Кредит сағат
Тақырып 7: «Қазақстанның биологиялық ресурстары, оларды қорғау және тиімді пайдалану мәселелері».
Дәрістің мазмұны:
1. Орман ресурстары, оны пайдалану және қорғау
2. Өсімдіктердің, жануарлардың тіршілік үшін маңызы жіне оларды қорғау шаралары
3. Балықтар мен құстарды қорғау
4. Орман ресурстарын экономикалық бағалау
Практикалық сабақ тақырыбы: Қазақстанның биологиялық ресурстары, оларды қорғау және тиімді пайдалану мәселелері
Практикалық сабақ мазмұны:
ҚР-ның орман ресурстары
Өсімдіктерді, жануарларды пайдалану жіне қорғау шаралары
Балықтар мен құстарды қорғау
Қорықтар, ұлттық парктер мен табиғат ескерткіштерін қорғау
Тапсырма 1.
Кәсіпорын құрылысын салу үшін ауыл шаруашылық жерлерінен 100 га жер алу қажет. Шаруашылықта әртүрлі бағасымен 3 жер участкісі бар. Жер ресурстарына салынған күрделі салымдармен пайданы, экономикалық шығындарды ескеріп кәсіпорын құрылысын бастауға қандай жер участкісін қолайлы екенін анықтаңыз.
Пайдалану мәліметтері:
Шабындық жерлер
|
Ауданы, га
|
Жер құндылыңы,
1 тг/га.
|
Кәсіпорын құрылысының құны, млн. т.
|
Кәсіпорын пайдасы,
мын. т.
|
Жайылым
Шабындық
Жыртылған
|
100
100
100
|
500
7000
1000
|
2,0
1,8
1,9
|
700,0
850,0
760,0
|
Әдебиеттер: 4,9,10,20,24,35,38
ОЖСӨЖ мазмұны:
Өсімдіктер мен жануарлар әлемін тиімді пайдалану және қорғау
Орман ресурстарының экономикалық бағасын анықтау
Есептер шығару
Ұсынылатын әдебиеттер :
Аралық бақылау
8 Апта
8 Кредит сағат
Тақырып 8: «Әуе кеңістігін қорғаудың әлеуметтік-экономикалық мәселелері »
Дәрістің мазмұны:
1. Ауаның маңызы және оның құрамы
2. Әуе бассейінін қорғау
3. Әуе кеңістігінің сапасын бағалау
Практикалық сабақ тақырыбы: Әуе кеңістігін қорғаудың әлеуметтік-экономикалық мәселелері
Практикалық сабақ мазмұны:
Ауаның маңызы мен құрамы
Ауаның ластану көздері
Ауаны таза ұстау шаралары
Тапсырма 1.
Химиялық кәсіпорында күкүртті екі контактымен алу әдісі енгізілген. Соның нәтижесінде аудаға шығарылатын заттар, өнерәсіптік аудандарда, ауыл шаруашылық және орман алқаптарында, тұрғылықты жерлерде күкүрт диоксидінің концентрациясы азайды.
Зоналар
|
Ластану денгейі, мг/м3
|
Тұрғындар саны,
мын. адам
|
Ауыл шаруашылық және орман алқаптары
|
Негізгі қорлар бағасы , млрд.тг.
|
был
|
стал
|
1-я
|
0,40
|
0,20
|
2
|
-
|
250
|
2-я
|
0,30
|
0,10
|
5
|
70
|
50
|
3-я
|
0,20
|
0,05
|
7
|
150
|
40
|
4-я
|
0,10
|
-
|
10
|
200
|
70
|
Жоғарыдағы мәліметтерді пайдалана отырып жаңа әдіс еңгізу тиімділігін анықтаңыз.
Әдебиеттер: 8,5,9,10,37,39,40
ОЖСӨЖ мазмұны:
Әуе бассейінің сапасын бағалау
Кейс қарастыру «Қоршаған ортаны жақсарту стратегиясы»
Ұсынылатын әдебиеттер:
9 Апта
9 Кредит сағат
Тақырып 9: «Табиғат ресурстарын кешенді пайдалану және бағалау »
Дәрістің мазмұны:
1. Табиғаттың экономикалық құндылығын анықтаудың қажеттілігі
2. Табиғат байлығын кешенді пайдалану тиімділігі
3. Табиғат пайдалануды экономикалық реттеу инструменттері
Практикалық сабақ тақырыбы: Табиғат ресурстарын кешенді пайдалану және бағалау
Практикалық сабақ мазмұны:
Табиғат ресурстарын кешенді пайдалану
Табиғат ресурстарын кешенді экономикалық бағалау
Табиғат реурстарын кешенді пайдаланудың экологиялық тиімділігі
Тапсырма 1.
Төмендеге мәліметтерге сүйене отырып бір болған тұтас және авариялық қоршаған ортаның ластануының орташа зиян көлемін есептеңіз:
Көрсеткіштер
|
Өлшем бірлігі.
|
2000
|
2001
|
2002
|
2003
|
2004
|
1. Жалпы тұтас және авариялық ластануының саны
|
Бірлік
|
2659
|
2811
|
1977
|
1840
|
1804
|
2. Қоршаған ортаға тұтас және авариялық ластануының зияны
|
Млн.тенге.
|
285,9
|
690,8
|
2927,6
|
28851
|
380,9
|
Әдебиеттер: 1,5,8,11,13,18,29,33
ОЖСӨЖ мазмұны:
Аймақтар ресурстарын игерудің қоршаған ортаға әсері
Қоршаған ортаның ластануынан экономикалық, әлеуметтік зияндарды анықтау
Ұсынылатын әдебиеттер:
10 Апта
10 Кредит сағат
Тақырып 10: «Табиғатты пайдаланудағы ғылыми-техникалық жетістіктер.Өндірістік-шаруашылық қызметтерді экологиялау».
Дәрістің мазмұны:
1. Табиғат пайдаланудағы ғылыми- техникалық жетістіктердің маңызы мен ролі
2. Өндірісті экологизациялау: маңызы, көрсеткіштері, экономикалық тиімділігі
3. ҒТЖ –дің жаңа энергия түрлерін пайдалану
Практикалық сабақ тақырыбы: Табиғатты пайдаланудағы ғылыми-техникалық жетістіктер.Өндірістік-шаруашылық қызметтерді экологиялау
Практикалық сабақ мазмұны:
Табиғат пайдаланудағы ғылыми-техникалық прогресс: проблемалары мен жетістіктері
Өндірісті экологизациялау маңызы
ҒТЖ-дің негізгі бағыттары және оның табиғат қорғау іс-әрекетіне әсері
Тапсырма 1.
2000 жылы кәсіпорын ауаға 200 т күкүрттік ангидритті лақтырды: ШДК ПДК SO2= 0,5 мг/м3) келтірілген 150 т. лимиті
Аймақтық бағдарламада су қорғау шараларын жүзеге асыруға жылдық шығындары 500 мың.т, ластаушы заттардың шығару лимиті аймақтық бағдарлама бойынша -652 мың. т/ж.
Кәсіпорын көлемін анықтаңыз:
а) ауаға лимиттте қарастыру бойынша заттардың шығарылуы;
б) белгіленген лимиттің сыртында шығарылуы
Әдебиеттер: 13,15,18,29,38
ОЖСӨЖ мазмұны:
Ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіпте суды үнемдеудің жаңа технологияларын қолдану.
2. Аз қалдықты және қалдықсыз технологиялардың экономикалық тиімділігі
Ұсынылатын әдебиеттер :
11 Апта
11 Кредит сағат
Тақырып 11: «Табиғатты пайдалану төлемдері».
Дәрістің мазмұны:
1. Табиғат ресурстарын пайдаланған үшін төлемдер түрі
2. Атмосфераны ластағаны үшін төлемдер
3. Жер ресурстарын, суды ластағаны үшін төлемдер
Практикалық сабақ тақырыбы: Табиғатты пайдалану төлемдері
Практикалық сабақ мазмұны:
Төлемдердің жіктелуі, функциялары мен оларды анықтау методикасы
Жерге, суға және орман ресурстарына төлемдер
Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемдер
Әдебиеттер: 1,9,15,18,19,22,25,37
ОЖСӨЖ мазмұны:
Жер қойнауын тиімсіз пайдаланғаны үшін экономикалық айыппұлдарды көтеру проблемалары
Табиғат ресурстарын пайдалану нормативтері мен төлемдері
Есептер шығару
Ұсынылатын әдебиеттер :
12 Апта
12 Кредит сағат
Тақырып 12: «Табиғатты қорғауға, тиімді пайдалануға экономикалық ынталандыру »
Дәрістің мазмұны:
1. Табиғат пайдаланудың экономикалық механизмінің түсінігі мен маңызы
2. Табиғат пайдалануды экономикалық реттеу әдістері
3. Табиғат пайдалануды экономикалық реттеу инструменттері
Практикалық сабақ тақырыбы: Табиғатты қорғауға, тиімді пайдалануға экономикалық ынталандыру
Практикалық сабақ мазмұны:
Қоршаған ортаны қорғау мен табиғатты тиімді пайдалануды ынталандырудың экономикалық механизмдері мен ырғақтары:
баға белгілеу және амортизациялық саясат;
қаржылық-несиелік ырғақтар;
салықтар мен төлемдер;
жеңілдіктер мен субсидиялар;
нормалау, сертификаттау мен лицензиялау.
Әдебиеттер: 1,5,34,38,41
ОЖСӨЖ мазмұны:
Қазақстандағы қоршаған ортаның ластануын қадағалау жұйлері
Мемлекеттік экологиялық экспертиза
3. Қазақстандағы ауыл шаруашылығы секторындағы экологиялық проблемалар
Ұсынылатын әдебиеттер :
13 Апта
13 Кредит сағат
Тақырып 13: «Табиғат пайдалануды басқару. Тұрақты экономикалық даму».
Дәрістің мазмұны:
1. Табиғат пайдалануды басқарудың мәні мен маңызы.
2. Табиғат пайдалануды басқару субъектілері.
3. Экономикалық -экологиялық жүйелер - басқару объктісі ретінде.
Практикалық сабақ тақырыбы: Табиғат пайдалануды басқару. Тұрақты экономикалық даму
Практикалық сабақ мазмұны:
Нарыққа көшу жағдайында басқару механизмін жетілдіру
Табиғат пайдалануды болжау және жоспарлау
Тапсырма 1.
Америкада жыл сайын 1,6-2,4 млн. жабайы ұйректер өледі, себебі олар мыс ұнтақтарын жейді. Америкадаға жабайы аңдарды қорғау қызметі мыс ұнтақтарын темірге ауыстыруды қарастырды. Осы шараның экономикалық тиімділігін анықтаңыз егерде өлген ұйрек құны 15 доллар тұрса, ал темір ұнтақтарына бір ұйректі атуға 3 центатұрса.
Әдебиеттер: 8,16,17,23,35,38
ОЖСӨЖ мазмұны:
Нарыққа көшу жағдайындағы басқару механизмін жетілдіру
Есептер шығару
Ұсынылатын әдебиеттер :
Достарыңызбен бөлісу: |
