Орындаған: Жангирова Ақсұлу Айбекова Шұғыла
Шадкам Мохаммад
Жоба жетекш1с1: Амангосова Ардақ
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау университет1
Физика, математика және ақпараттық технологиялар факультет1 Физика және техникалық пәндер кафедрасы
Жоба
Тақырыбы: «Жұлдыздардың эволюциясы, жұлдыздар шоғыры»
ЖОБАНЫҢ ӨЗЕКТІЛІГІ
Жұлдыз, кейде ауыр, өзег1 ндег1
тұрақты жұлдыз-массасы термоядролық реакция ерекше арқылы
айналасына тұрақты жарық шығаратын, плазмалық газ және плазма күйдег1 аспан денес1 .
Астрономдар ж ұ лдыздардың спектр1н, жарық арқылы
металл
шамасын, кең1 ст1 ктег1 қозғалысын өлшеу оның салмағын, жасын, құрамындағы мөлшер1 н және басқа да қасиеттер1 н
таниды.
Жұлдыздың жалпы сапасы оның өзгер1 с1 мен кей1 нг1 тағдырының маңызды көрсетк1 ш1 . Басқа қасиеттер1 , мысалы диаметр1 , өз ось1 нде айналуы, қозғалысы мен температурасы қатарлылар оның тарихи өзгер1 с1 барысында ұқсамайды. Жұлдыз температурасының жарық шамасына байланысты сурет1 әдетте "HR диаграммасы" деп аталады. Ол арқылы жұлдыздың жасы мен өзгер1 с сатысы айқындалады.
Жобаның мақсаты. Жұлдыздардың эволюциясы туралы б1л1м жүйес1н тереңдету, кеңейту және бек1ту.Жұлдызаралық ортадағы үзд1кс1з алмасу туралы, галактикаларда жұлдыз түз1лу жарылыстарына әкелет1н қуатты стационарлы емес процестер туралы, глобулярлық шоғырлардағы және ашық шоғырлардағы жұлдыздардың эволюциясы туралы түс1н1ктерд1 қалыптастыру.
1. Жұлдыздардың пайда болуы және эволюциясыы
01
02
03
\
Жұлдыз түрлер1:
Қоңыр ергежейл1;
Ақ ергежейл1;
Қызыл ергежейл1;
Сары ергежейл1;
Алып қызыл жұлдыз;
Ғаламат жұлдыз;
Вольфа-Райе;
Нейтрондық жұлдыз;
МАССАСЫ ТӨМЕН ЖҰЛДЫЗДАР ЭВОЛЮЦИЯСЫНЫҢ СОҢҒЫ КЕЗЕҢДЕРІ
Массасы төмен жұлдыздар сутег1н салыстырмалы түрде баяу өңдейт1нд1ктен, олар ұзақ уақыт бойы нег1зг1 т1збекте қалады. Б1рақ олар өздер1ндег1 барлық сутект1 пайдаланғанда не болады? Жауап:жұлдыздың нақты массасына байланысты болады.Ол неғұрлым жоғары болса, соңы соғұрлым күшт1 болады.
Өте аз масса: сутег1 синтез1н1ң б1рт1ндеп төмендеу1.Күн массасы әлдеқайда аз (шамамен 0,4 күн массасы немесе одан аз) басталатын жұлдыздар толығымен конвективт1 интерьерге ие:
Сыртқы қабықтың эволюциясы: планеталық тұмандықтар
Күн тәр1здес жұлдыздың 1шк1 қабаты балқыту сутег1нен гелийге ауысқанда сыртқы қабығына не болады?
ол сыртқа қатты үрлен1п, жұлдыздың диаметр1н жүз еседен астам ұлғайтады.
температура салқындап, шамамен 6000 градустан 3000 градусқа дей1н төмендейд1.
Б1з бұл пульсацияларды т1келей көре аламыз: жұлдыздың фотосферасының радиусы мен температурасы өзгерген сайын, оның шығаратын көр1нет1н жарық мөлшер1 де өзгеред1. Көптеген қызыл алыптар ұзақ өм1р сүрет1н ауыспалы жұлдыздар. Олардың кейб1реулер1 өте тұрақты пульсациялайды
массасы
ядролардағы
Ядролардың энергиясына
байланысты
оларды
байланыс құрайтын
нуклондардың жалпы массасынан аз. Үлкен байланыс энергиясы бар ядролар түз1лет1н термоядролық реакцияларда бұған дей1н m массасының б1р бөл1г1 E=m қатынасында e энергиясына ауысады, мұндағы c-жарық жылдамдығы. Мысалы, төрт Протон б1р нуклонға гелий ядросына айналғанда шамамен 7 МэВ бөл1нед1, ал нуклонның тыныштық энергиясы 1 ГэВ құрайды, осылайша сутег1 гелийге айналғанда массаның 0,7% энергияға ауысадыгелийге айналған 1 кг сутег1 үш1н 6,4* Дж энергиясы бөл1нед1.
Пульсарларды нейтронды немесе азғындаған жұлдыздар деп те атайды. Пульсарлар ек1 түрл1 жолмен байқалады: пульсарлардың радиосәулелену1 және қос рентген сәулелер1н1ң сәулелену1
ы ы
31-сурет Пульсардың схемалық көр1н1с1. Суретт1ң ортасындағы шар нейтрондық жұлдыз, қисық сызықтар пульсардың магнит өр1с1н1ң сызықтарын, көк конустар пульсардың сәулелену ағындарын көрсетед1.
Магнитарлар. Ғалымдардың п1к1р1нше, ғарышта магнит өр1с1 керемет күшт1 нейтрондық жұлдыздар бар. Мұндай нысандар, егер жұлдыздың жарылыс алдында жетк1л1кт1 массасы болса, пайда болады.
Бастапқыда астрономдар мұндай объект1лерд1ң бар екен1н ғана болжады, б1рақ 1998 жылы теориялық болжамның дәлел1 алынды - олар Бүрк1т шоқжұлдызындағы объект1лерд1ң б1р1нен рентгенд1к және гамма-сәулеленуд1ң күшт1 жарқылын жаза алды.
Қаз1рг1 уақытта магнетарлар аз зерттелген ғарыштық денелер болып табылады.
Поляризация.
Пульсарлық сәулеленуд1ң табиғатын
нақтылау үш1н поляризация өлшемдер1 де өте маңызды ақпарат беред1. Б1рқатар пульсарлардың орташа профильдер1 толық дерл1к сызықтық поляризациямен сипатталады, бұл барлық жеке импульстерд1ң толық поляризациясын да, бер1лген бойлықтағы барлық сәулеленуд1ң тұрақты поляризациясын да б1лд1ред1.
Шаян тұманының рентгенд1к сурет1,полюсте ағындарды және оның айналасында жиналатын радиацияны көрсетед1: