Жол козғалысын үйымдастырудың
жүктеу/скачать 1,31 Mb. Pdf көрінісі
|
| 656 Ж69
ЖОЛ КОЗҒАЛЫСЫН ҮЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕХНИКАЛЫК ҚҮРАЛДАРЫ Ё і р е н и Павлодар в 5 ь т ж э Қазақстан Республикасының Білім жэне гылым министрлігі |Н С. Торайгыров атындагы Павлодар мемлекеттік университеті в М еталлургия,маш инажасау және көлік факультеті Көліктік техника және логистика кафедрасы
5В 090100 - Көлікті пайдалану ж эне жүк қозгалысы мен тасымалдауды ұйымдастыру мамандығының студенттеріне арналған әдістемелік нұсқаулар Павлодар Кереку
2014 КБЖ 39.1 я73 Ж69
С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінін металлургия, маиіннажасау және көлік факультетінін коліктік техника және логистика кафедрасынын отырысында баспаға үсынылды Пікірсарапшы: А.
Қ. Қаракаев — техника гылымдарының докторы, профессор. Қүрастырушы Т. Қ. Құмаров Ж69 Жол козгалысын ұйымдастырудың техникалы қ құралдары : 5В090100 - Көлікті пайдалану және жүк қозгалысы мен тасымалдауды ұйымдастыру мамандыгының студенттеріне арналган әдістемелік нұсқаулар / құраст. Т. Қ. Құмаров. - Павлодар : Кереку, 2014. - 29 6. 5В090100 - Көлікті пайдалану және жүк қозгалысы мен тасымалды ұйы мдасты ру мамандыгының студенттеріне арналган «Жол қозгалысын ұйымдастырудың техникалы қ құралдары» пәні бойынш а тәж ірибелік жұмыстардың әдістемелік нұсқаулары. Ә дістемелік нұскаулықта тәж ірибелік жұмыстарын орындауга ұсы ны стар беріліп, жұмыстардың мақсаты көрсетіліп бақылау тапсы рмалары келтірілген. Әдістемелік нұсқау жұмыс багдарламасына сәйкес эзірленді.
_тьіНдағы ғ ь Р ^ ^ о р ф г ы р о в атындағы ПМУ, 2014 & I және орфографиялык кателерге | и з&тврпйр' мепі^расты ру ш ылар жауапты Кіріспе Өнеркәсіп өндірісі, кздэылыс индустриясы, ауыл шаруашылыгы, сауда - мұңай барлыгы автомобиль көлігінсіз толыққанды жұмыс істей алмайды. Бүгінгі таңда елімізде автокөлік тұтынушыларының саны артып келе жатқанын ескере отырып,. жол қозгалысын басқару мен реттеуді толыгымен автоматты түрге көшіру мәселесі де жиі туындайтын болды. Қазіргі кезеңде жол қозгалысын реттейтін автоматты қүрылгы ретінде
багдаршам қолданылады. Оның орындаган жагдайда жолдагы қауіпсіздікті қамтамасыз етуге болады. Жол қозгалысын ұиымдастырудың бір түрі — автокөлік пен жаяу жүргіншінің қауіпсіздігіне багыггалган жобалау әдісі. Бұл - жаңа жолдарды салганда немесе ескі жолдарда жөңдеу және қүрылыс жүмыстарын жүргізгенде өте қажетті шаралар кешені. Жол
қозгалысын ұйымдастыру мен реттеудің техникалық қүралдары жолдың қауіпті жерлерінде авариялардың санын барынша азайтуда маңызды роль атқарады. Ірі қалаларда келік саласын дамыту ісі, әдетте жеке автокөлікке қатысты қогамдық келікпң бәсекесін дамыту,көшеден • тыс автомагистральдар торабын дамытып, қаладагы автокөлік пайдалануды азайтуга негізделеді. Бұл мақсатта Қазақстанда жол қозгалысын басқару мен реттеуде шетел тэжірибесі есепке алынып, бірқатар жаңалықтар енгізіледі. Қала аумагын аудандарга бөлу. Ірі қалаларда тарихи аудандар, кәсіби және бизнестік іс-әрекеті белсенді аудандар, тұргын үй кұрылысы өте қарқынды жүріп жатқан аудандар болатыны белгілі. Олардың ішінде әр түрлі тыйымдар қолданылады. Мәселен, Парижде “Автомобильсіз орталық” багдарламасы жүзеге асырылган. Бұл багдарлама Қазақстанның Астана,Алматы секілді ірі қалаларында да қолданылады. Қаланың аса маңызды саяси, кэсіби нысандары болып табылатын аудандарга автокөліктің кіруі шектеліп, мүмкіндігінше жол қауіпсіздігін қамтамасыз етуге шаралар қолданылады. 3
№ 1 тәжірибелік жұмыс. Жол қозғалысын бакылау жагдайларынын жалпы сұрақтары 9
Қозгалыс каркындылыгының өсуі және осымен байланысты козгалысты ұйымдастыру сұлбасының кнындауы техникалық баскару куралдарын әрі қарай жетілдіру тәсілдерімен танысу. ф ш 1.2 Қолданылатын куралдар Тұйық
бакылаушьтлар — ЖБ сериалы жеңілдетілген бақылаушылар (Ж Б-1, Ж Б-2) Жүйелік
бакылаушылар -телемеханикапы түиіспесі жоқ
бақылаушылар (ТЖБ—ЗМ, ТЖБ—4М, ТЖБ—5М, ТЖБ— 6М, ТЖБ—
7М) 1 3 Қыскаша теориялык мағлұматтар Отандық өнеркәсіпте козгалысты басқару технологияларының бір-бірінен айырмашылыгы бар әр түрлі типті бақылаушылардың сериялық шыгарылымы игерілген. Бақылаушы құрылысының негізі болып табьшатын олардың шыгару уақьггына жэне элементпк базасына байланысты ондірісінің уш кезеңін айтып өтуге болады. Бірінші ұрпақ
бакьшаушылары 60-жылдары шыгарылган, өнеркәсіппен шамамен 1980 жылдарга дейін шығарьшып отгі. Олардын кебісі казіргі уақытқа дейін қолданыста жүр. Олардың жалпы айырмашылық ерекшеліктері — дискретті элементтерде орындалган басқару алгоритмі бойынша ьпсшам мамандырьшган, киылыстың бөлек багыттары бойынша басқару қабілеттілігінің жоқ болуы, реттеу фазаларының шектеулі болуы. Мүндай ыңгайдың озінің артықшьшықгары боладькықшам мамандану жэне басқару технологиясындагы шектеулер аз қүнды экономикалық сүлбаларды жасап шыгаруга рүқсат береді. Бірінші кезең шеңберінде келесідей өндіріс игеріледі: - түйык бақылаушылар -
ЖБ сериялы
жеңілдетілген бакылаушылар (Ж Б-1, Ж Б-2), жаяу жүргінші және әмбебап шакыру қүрылгылары (ЖШ Қ-2М және Ә1ІІҚ-2М), көліктің есептік
багдарламалық бақьшау қүрылгысы (КЕБШ Қ-ІМ ). - Жүйелік бақылаушылар -телемеханикалы түйіспесі жоқ бақылаушылар (ТЖБ—ЗМ, ТЖБ—4М, ТЖБ—5М, ТЖБ—6М, ТЖБ—7М). - 1980 жылдан бастап жол қозгалысын басқару қүралдарының агрегаттық жүйесі
шеңберінде шыгарылатын екінші ұрпақ
бакылаушылары қолданыска енді (ЖҚБАЖ). 4
Екінші ұрпақ бақылаушыларының айрықша ерекшелігі — олар унификацияланган функционалды блок ретінде салынды. Көрсетілген унификация алдыңгы шыгарылган техникага қараганда, блоктар санын 10 есе азайтуга мүмкіндік береді. 1985 жылдан бастал микропроцессорлар техниканы кодану арқылы үшінші ұрпақ бақылаушыларының өндірісі игерілді. Олардың алдыңгы шықкан бақылаушылардан құрылыстың орындалуы бойынша және
басқару технологиясы бойынша ерекшеліктері бар. Бұл типті бақылаушылар өндірісіне көшу,бір жагынан халық шаруашылыгындагы технологиялық процестерді басқару саласына микропроцессорларды енгізумен (жаңа элементтік базага кешумен), екінші жагынан, жол қозгалысын басқарудың одан да тиімді тәртібін іске асыру және жогары көлік және жаяу жүргінші қарқындылыгы жагдайында әр түрлі кәше — жол желісі бар қалаларга икемделген түрлі жэне икемді ҚАБЖ құрылымын қүрумен байланысты. Ең көп таралган ЖБ (жеңілдетілген бақылаушылар) сериялы бақылаушылар гимараттың іргесінде,арнайы тіректерде ілінетін темір қораптарга салынады. Қораптың алдыңгы қабыргасында бақылаушы- ның ішіне шаң мен ылгалдың кіруінен сақтайтын құлыптар мен тыгыздауыштары бар. Бақылаушы пультінен фазаны қолмен қосу қарастырыл маган. Бақылаушылардың екінші буынына (ЖҚБАЖҚ) жергілікті бақылаушылар ЖЖБ-А(ДКЛ-А) және МЖБ 4-4 жүйелікте МЖБ 2С- 4 (ДКМ 2С— 4) МЖБ 5—8, МЖБ 6-4 түрлері жатады. Бұл
жерде МЖБ
2С-4 бақылаушысы қатаң басқару
багдарламалық бақылаушылар класына жатады. Кез-келген типті бақылаушыны құру үшін келесі блоктардың стандартты жиынтыгын қолданады: - багдаршам объектісін басқару блогы - БОББ(БУСО); - багдаршам сигналын ауыстыру блогы - БСАБ(БПСС); - жергілікті икемді реттеу блогы ЖИРБ(БИГР); - телемеханикалық байланыс блогы ТББ(БСТ); - перифериялы ақпарат алмасу блогы ПААБ(БОИП); - көлік детекторының блогы КДБ(ДТБ); - багдарламаларды тавдау жэне синхронизациялау блогы БТСБ(БВСП); - белгіні басқару блогы БББ(БУЗ); - унификацияланган қоректену блогы УҚБ(БПУ-6,9). Әр түрлі бақылаушылардың құрамына кіретін блоктардың саны мен типі - кестеде көрсетілген. 5
ББ ІБТСБІПААБ БОБББСАБ
ТИПІ кұрамына
типі 1.2-кесте - Бақылаушылардың техникалық сипаттамалары Техникалық I ЖЖБ-І МЖБ I МЖБ МЖБ МЖБ I N мәліметтер_____ А 2С-4
4-4 5-4
_^8------ 16; Реттеу
Фазаларының саны
4
4 4 I 4 I 8 I Реттелетін қозгалыс
багытының саны
I I I I I ^ Бакылаушыдагы багдаршамдар саны 2
1 1 I Бейімді басқару +
+ " I БП бұйрық
бойынша фаза
ауыстыру і I I I I Диспетчерлік басқару
I • і багыттарының саны
6 1.4 Жұмысты орындау тәртібі: 1) жол бақылаушысынын мәні; 2) жүйелі және локалды бақылаушылар; 3) көлік детекторының түрлері және мәні; 4) бақылаушыны қүру үшін
қолданылатын блоктардың сипаттамаларын оқып анықтау.
1. Отандық бақылаушылар түрлері,атқаратын қызметі. 2. Бақылаушылардың бірінші,екінші,үшінші буындары туралы түсініктер. № 2 Тәж ірибелік жұмыс. Ж ол белгілері # 2.1 Ж ұм ы с м ақсаты Жұмыс максаты: негізгі жол белгілерінің атқаратын кызметімен, олардың
орнатылуымен, белгілердің кұрылысымен, пайдалану тәсілдерімен танусы жэне аңыктау. 2.2 Қ ы скаш а тео р и ял ы қ мәлімет Жол белгілерін жол козгалысын кабылданган сұлба бойынша ұйымдастыруга және оларды қауіпсіздікпен камтамасыз ету ұшін автомобиль жэне көше жолдарында қолданады. Олар нақты бір тәртіп орнатады немесе жаяу жүргіншілерге және жүргізушілерге олардың жүріп келе жатқан жолы бойынша, бірқатар басқа да белгілерімен түрленеді. 1968 жылы
жол белгілері жэне сигналдары туралы конвенция,ақпараттық мэні бар белгілерді ескертетін, міндетті ұйгарым(предписания) жэне нұсқайтын (указательные) белгілерге бөледі.
Осы конвенция шеңберінде жэне де 1971 жылғы Еуропалық келісімнің қосымша материалдары бойынша,біздің еліміздегі жол белгілерінің жеті түрі қабылданган: ескерту, басымдылық, тыйым салатын,алдын ала жазылатын,. ақпараттық-көрсеткіштік,қызмет көрсету, қосымша ақпарат (маңдайтақта - табличка) белгілері. Топтардың атауы олардың атқаратын функционалдық кызметі туралы айтады. Ескерту, ақпараттық - көрсеткіштік жэне қызмет көрсету белгілері жол шеті, қозгалыс рет, жол бойындагы немесе оның маңындағы эр түрлі нәрселер туралы хабардар етеді. Тыйым салатын жэне алдын ала жазылатын,сонымен қатар басымдылық белгілері, жол қозгалысының қандай да бір бөлек немесе барлық қатысушыларына тарапатын нақтыланган шектеулер қояды. Қалыптасқан дәстүр бойынша (кейбір жагдайларда) ескерту белгілері үшбұрыш пішінінде тыйым салатын және алдын ала жазылатын белгілер дөңгелек пішінінде, акпараттық - көрсеткіштік жэне кызмет көрсету белгілері квадрат немесе тікбұрыш пішінінде болады. Басымдылық белгілері айтылган пішіндердің бірінде бола алады.
Белгімен беріліп тұрган акпарат оның кұрылысына, тәулік уақытына, ауа райы және жол жагдайына тәуелсіз, жүргізушімен уакытында тез және анық қабылдануы керек. Сондықтан бір топтагы жол белгілері үшін (маңдайтақтадан баска) төрт пішін түрлері карастырылган (2.1-кесте). 8
Тікбұрыштың беттері.мм Елді
мекенд мекеннен
тыс Жергілі
жолақты қозғалыс
жолдары іәндегі
өше- Екі немесе Арна, үш магис
жолақты траль
қозгапыс жолдары
_____ Төрт және I - одан
көп жолақты
қозгалыс жолдары
______ ІАвтоарналарІ - рың жендеу жұмыстары жүріп
ясатқан бөліктерінде және басқада
жолдардың қауіпті
бөліктерінде 900x1350
Белгінің орнатылуы және оның әрекет ету аймагы. Орнату орны. Белгіні орнатуга келген кезде оның беріп тұрган ақпаратының сипатын
белгіні жүргізуші мен қабылдау ерекшелігін,бұл жол бөлігіндегі қозгалыстың қарқындылыгы мен жылдамдыгын ескереді. Белгінің магынасына байланысты, жүргізуші әр түрлі әс- әрекеттер жасауы мүмкін, автомобильді тоқтатуга дейін барады. 9 \
Сондыктан белгі ескертіп отырган жерге дейінгі аракашыкгық, көріну кашыкгыгы, онын мазмұнын түсінуге, кандаи да жасауга жеткілікті болуы керек. МЕСТ 23457 сәйкес,жол козғалысын ұйымдастырудын техннкалык кұралдары. Қолдану ережелері ескерту белгілері автомобиль жолдарында қауіпті аймақтан 150-300 м кашыкгықга қойылады,ал енді мекендерде 50-100 м кашыкгықга орналастырады. Бұл жерде бірінші жағдайда екіншіге қараганда жылдамдық жогары екенін ескереді. . .
Әрекет ету аймагы. Ескерту белгілері ұзактыгын жүрпзуші өзі аныктайтын.жол бөлігінін кандай да бір қауіпті аумагы туралы хабардар етеді. Тыйым салатын және алдын ала қойылатын белгілермен енгізілген шектеулер ереже бойынша келесі қиылысқа дейін қызмет етеді (қиылыс жок болган жагдайда елді мекенін аягьіна дейін).
Егер қажетгілік болса,әрекет ету
аймагын сэгйкес
маңдайтақгайлардың(табличка)немесе белгілердің көмегімен азайтуга болады.
~ Сонымен
катар тәжірибелік жұмыс барысында тыиым салатын,алдын ала қойылатын,басымдылық белгілерінің сипаттамасын,орналасар киылыстарын,көшелерін нақты
жол бөлігінде орналастыру жагдайларын аныктай білу қажет. Автомобиль жолдарында белгілерді орнату әдістері: а - алаң (на берме); • б - үйіндібаурайында (на откосе насыпи); в - бөліну жолагында (на полосе отвода); г — жол етегінің үстімен (над обочиной); д - жол етегімен (на обочине); е - жолайрықта (на разделительной полосе); з — жолайрыкта (на разделительной полосе).
1) студент Қазақстан Республикасында пайдаланылатын жол белгілерін толық түрде окып танысу арқылы білу, 2)
жол белгілерінің негізгі нормативті және басқару
құжаттарымен танысу; Бакылау сұрактары 1. Елді мекенде орналасатын сактагыш белгілер. 2. Жол белгілеріне не жатады? 3. Кандай кұру амалында реверсивті багдаршам колданылады. 4. Сырттан
және іштен
жарыктандырылатын белгілер
кұрылысы(конструкциясы). 10
№ 3 тәжірибелік жұмыс. Жол белгілері (тацбалары, жолактары) * 3.1 Жұмыс мақсаты Жол
белгілерінің (таңба)
колдануы,тағайындалуы жэне
классификацияларын анықтау. Жол белгілерін орналастыру жэне олардың әрекет аймагы. 3.2 Қысқаша теориялык мэлімет Таңба (жол белгіпері) көлік құралдары мен жаяу жүргіншілердің қозгалысын ұйымдастырудың жалпы сұлбасының кұрама бөлігі болып табылады, сондықтан таңбаны жобалау кезінде оның жолга орнатылган белгілермен, багдаршамдармен және басқа да қозгапысты басқарудың техникалық кұралдарымен сәйкестігін еске алу қажет. Таңбалар тік жэне көлденең болып бөлінеді. Көлденең таңбаларга көлденең жол бетіне салынатын және таңбаның басқа да түрлері (аралықтар, жазулар, багыттаушы сызбалар). Колденең таңба, негізінен жүріс жолының ені 6 м жэне одан да көп, қозгалыс қаркындылыгы күнінен 1000 көлік құралы және одан да көп жетілдірілген қатты жолдарда қолданылады. Елді мекендерде көлденең таңбалар жогары жылдамдықты жолдарда, магистралды көшелерде жэне де қогамдық колік құрапдар жүретін басқа да көшелерде қолданылады. Жол
таңбалары қозгалысты басқару құралдарының ең қарапайымы болып табылады. Оны қолдану арқылы жолдың откізу қабілетін арттыруга жэне жүріс жолының жол жагасының көріну қабілетін, эсіресе түңгі уақытта арттыруга үлес қосуга болады. Колденең таңба үшін жолдың эр түрлі жагдайында көріну қабілетін арттыратын ақ түс қабылданган. Тек көлік кұралдарының тоңтауына және аялдамага шектеу қоятын сызықтарга сары түсті бояулар қолданады. Тік таңбалар ақ жэне қара түстердің қосылуымен қалыптасады. Жол таңбасының түсі, олардың пішіні және өлшемі жол белгілері жэне сигналдары туралы конвенция ұсынымдарымен сэйкес келеді. Жол
таңбалары туралы
МЕСТ 13508
«Жол белгілерінде» қарастырады. Таңбаның әр түріне осы стандартқа сэйкес нөмір берілген. Бірінщі сан таңба жататын топтың мөлшерін (1 - көлденең, 2 - тік) екінші сан топтагы таңбаның реттік нөмірін, үшінші таңбаның түрін көрсетеді. Әр түрлі
жол жагдайында көлденең жол
таңбаларын қолдану,көлденең жэне тік аймақтарда жолды таңбалау, өр жэне еңіс жолдарда таңба салу,көлденең кисыктардағы жолдарды танбалау, автомобиль жолдарының киылысында таңба салу,түрақтар мен аялдамалардың жерін таңбалау және оларга койылатын шартгар, танба түсіруге арналган жабдықтар мен материалдар туралы алгашкы мәліметгер* ретінде жол бөлігін жобалау сипаттары, козгалыс жагдайының ерекшеліісгері келік жэне жаяу жүргінші агынының параметрлері, ЖҚО (ДТП) туралы жалпы түсінпстерді анықгау кажет және аса назар аударылады. ф
]) Эр түрлі жол жагдайында колданатын көлденең немесе тік таңбаларын аныктап сызба аркылы орындау; 2) автомобиль жолдарының киылысында таңба салу туралы сызба жұмысын орындау; 3) таңба түсіруге арналган жабдыкгар мен материалдар туралы есептер жазу.
1. Жол қауіпсіздігін ұйымдастыру кезіндегі жол таңбаларыньш қызметі мен ролі. 2. Таңба салатын машиналардың түрлері? 12
№ 4 Тэжірибелік жұмыс. Багдаршамдар № 5 Тәжіріібелік жұмыс. Бүрылыстардағы бағдаршамдық бакылаулар 4.1 Жұмьістар максаты Тәжірибелік жұмыстарды орындау барысында тақырыптары сәйкес болуымен қатар оларды толық түрде меңгеру үшін 4 және 5 жұмыстарды бірге орындауга болады. 4.2 Негізгі карастырылатын сұрақтар: 1) багдаршамдарды пайдалану; 2) багдаршам сигналдарының өзгеру реті; 3) қыэыл және жасыл сигналдарының түрлері; 4) багдаршам сигналдарын есептеу.
Жол қозгалысын реттеу үшін көлденең жэне тігінен орналаскан багдаршамдар қолданылады. Багдаршамдарда жасыл, сары,қызыл және ай түстес ақшыл жарық сигналдары қолданылады. Сигналдоры тігінен орналасқан багдаршамдарда қызыл түс жогарыда,ал жасыл түс төменде; сигналдар көлденеңінен орналасқанда қызыл сол жақта, жасыл оң жақта орналасады. Багдаршам сигналдары белгілі
мақсатына байланысты дөңгелек,бағыттаушы түрінде, (көрсеткіш), жаяу жүргінші немесе велосипед кескінінде және X үлгісінде болуы мүмкін. Дөңгелек сигналды багдаршамдардың бір немесе екі,дөңгелек жасыл сигналдың деңгейінде орналасқан жасыл
багыттаушы (көрсеткіш) түріндегі сигналдары бар қосымша секциялары болуы мүмкін. Багдаршам сигналдарының мынадай мәні бар: • жасыл сигнал козгалысқа рұқсат етеді; - жасыл жыпылықтаган сигнал қозгалысқа рұқсат етеді және оның қолданылу уақыты өтіп бара жатқанын және тыйым салатын сигналдың іске қосылатындыгын хабарлайды (жүргізушілер мен жаяу жүргіншілерді жасыл сигналдың жануына дейін уақыт туралы секундпен хабар беретін сандық табло қолданылуы мүмкін); - сары сигнал. Ереженің 5,6 тармагында көзделгеннен басқа жагдайларда қозгңлысқа тыйым салады және сигналдардың ауысқалы тұрганын ескертеді;
- сары жыпылыктаган сигнал багдаршаммен реттелетін көше киылысын немесе жаяу
жүргінші өтпесін
білдіреді,кауіптен сақтан дьфады; - қызыл сигнал, оның ішінде жыпылықтайтыны да,қозгалысқа тыйым салады. Қызыл жэне сары сигналдардың қосыла жануы қозгалыска тыйым салады жэне жасыл сигнал жангалы тұрганынан хабар береді. , Қызыл, сары жэне жасыл түсті багытгаушы түрінде орындалган багдаршам сигналы тиісті түстерге дөнгелек сигналмен бірдей магыналас, бірак олардың күші багыттаушы көрсеткен багытка (багыттарга) гана колданылады. Мұндайда солга бұрылуга рұқсат беретін багыттаушы,егер бүган тиісті жол белгісімен тыйым салынбаса, кері бұрылуға да рұқсат етеді. Қосымша секциясы бар жасыл багыттаушы да осындай мәнге ие болады. Қосылмай тұрган косымша секцияның сигналы осы секциямен реттелетін багытгагы қозгалыска тыйым салынганын білдіреді. Егер багдаршамның негізгі жасыл сигналына қара контурлы багыттаушы салынган болса,жүргізушіге багдаршамның қосымша секциясы қосымша секцияның сигналыиа қараганда өзге де рұксат етілген козгалыс багыттарын хабарлайды. Трамвайлардың, сондай-ақ олар үшін бөлінген жолақпен қозгалатын баска маршруттык көлік құралдарының қозгалыстарын ретгеу үшін «Т» әрпі түрінде орналасқан төрт ай түстес ақ дөңгелек сигналдары бар багдаршамдар қолданылуы мүмкін. Бір мезгілде темеңгі сигналмен бір немесе бірнеше жогаргы сигнал іске қосылған кезде гана олардың сол жактагысы - солга, ортадагысы - тіке, оң жақгагысы - оңга қозгалуга рұксат етеді. Темір-жол втпесіне орналаскан дөңгелек жыпылықгап бұратын ай түстес ак сигнал істемей тұрган кезде көрінетін жерде өтпеге жакындап калган пойыз (локомотив,дрезина) болмаса, козгалысқа рұқсат етіледі. Ретгеу фазасы деп негізгі және аралық фазаларын (такт) уақыт қосындысын атайды. Ең төменгі фаза екеу болады. Реттеу қайталанымы (цикл) дегеніміз - с ол фазалардың эрдайым кайталанып отыруының камтамасыз етілуі. Әр фазада бір аралык такт бойынша Т ц
оі + спі +*02+ сп 2+ * о + сп > 14
мұндагы Т2 — .толык реттеу қайталанымы; £0і — 1 фаза негізгі тактісі; - 1 аралық тактісі; ^02 2 фаза негізгі тактісі; Сп2 - 2 аралық тактісі. ^
Тәжірибелік жұмысты орындау барысында фазалық еселіктерді және оларды анықтау,реттеу фазасын толық сараптай білу. Багдаршам сигналдарын есептей білу үшін көлік құралының қиылысқа біркелкі емес жақындауының есептелу өрнегін оқып білу,аралық тактінің ұзақтыгын анықтай білу.көлік құралдарының кідірісі туралы түсінік туралы толық есептер орындау. 0 щ
1. Багдаршам сигналдарының түрлері жэне мақсаттары. 2. Реттеу фазасы жэне реттеу қайталанымы. 3. Аралық тактінің құрамы.
№ 6 тәжірибелік жұмыс. Жол бақылаушылары № 7 тэжірибелік жұмыс. Үйлескен бақылауды баскарудың одістері мен құрзлдары 6.1 Жұмыстың мақсаты Жол бақылаушыларының атқаратын қызметі және түрлерін толық танысып аныктай білу. Бақылаушылардың құрылымдыгы жэне олардың логикалыкжәне атқару тэсілдері. Жол бақылаушыларында микропроцессорларды қолдану.
Жол
бақылаушыларының негізгі
атқаратын қызметі,оның багдаршамдар сигналдарын, жол белгілерінің символын, киылыстардагы бірынгай басқару жүйесін ретгеу болып табьшады. Бақылаушылар жергілікті (локальный) және жүиелік (системные) болып келеді. Жергілікті бақылаушылар тек берілген қиьшыстагы козгалысты багдаршам сигнализациясымен басқарады. Баска киылыстың бақылаушыларымен және баскару пунктімен ақпарат алмасу карастырылмаган. Жергіліктіге келесідей ЖБ типтері жатады: 1) бекітілген киылыстың әр багыты бойынша фаза ұзактыгымен немесе рұқсат беру сигналдарымен катаң басқару бақьілаушылары. Багдаршам сигналы бір немесе бірнеше алдын ала берілген уақытта багдарламалар арқьшы жанып-сөнеді. Бүл бақылаушьшар тәулік бойы козгалыс каркындылыгы аз шамада өзгеретін қиылыстарда жол қозгалысын басқаруга арналган; 2) шақыру кұрылгылары. Олар магистральмен киылысатын көшелерден келген көлік қүралдарымен немесе жаяу жүргіншілердің шақыруы бойынша багдаршам сигналдарын жагып-сөндіреді. Бұл бакылаушылар магистральмен қиылысатын багыттардагы көлік кұралдары мен
жаяу жүргіншілер қозгалысын оқгын-октын (эпизодический) баскару
кызметін аткарады. Рұксат беруші
сигналдың ұзақтыгы жаяу жүргіншілер үшін де берілген көлік кұралдары үшін де бекітілген. Соңгы уақыттарда шақыру кұралдарын болек шыгармайды. Сұрау бойынша фазалық шакыруды жаяу жүргіншілер үшін барлык бакылаушылар атқарады; . 3) тұрақгы емес фаза ұзақгыгын камтамасыз ететін бейімді (адаптивный) басқару бақылаушылары. Олар козгалыс каркындылыгы тэулік бойы бірнеше рет езгеретін киылыстарда козгалысты баскаруга арналган. 16
Сигнал ұзактыгы барлык цикл ұзағсгыгы секілді алдын ала берілген сигналдың минималды шамасынан максималды шамасына дейін өзгеріп отырады. Жүйелік
бакылаушылар. багдаршам сигналын баскарушы пунктінің бұйрыгы бойынша немесе жүйеге косылган үйлестіруші (координатор) кызметін аткаратын бақылаушы бұйрыгымен жанып- сөнеді.
Оларга келесідей типтер жатады: 1) катан баскару багдарламалық бакылаушылар.Олар алдын ала берілген уақытша
багдарламалардың біреуімен қозгалысты баскарады. Жүйеге кіретін
барлык жол
бакылаушылары, магистралдық байланыс каналына косылады. Багдарламалар және олардын қосылу уакыты бақылаушылардың бірінің және баскару пунктінің бұйрыгы бойынша таңдалады; 2) катаң
және бейімді
баскаруга тікелей
багынатын бакылаушылар. Олардың әркайсысы БП (баскару пунктімен) бөлек байланыс каналдары бар. Сигналдардың жану моменті және ұзактыгы көрсетілген байлаңыс каналдарЫмен БП-нен келіп түскен бұйрыгымен байланысты. Өз жагынан эр бакылаушы осы каналдармен БП функционалдық тәртібі және өз құрылгыларының бір қалыпты жұмыс істеп тұргандыгы туралы акпарат береді; 3)
басқарылатын жол
белгілері (БЖБ)
мен ұсынылган жылдамдықты көрсететін символдарды жагып-сөндіретін бақыл аушыл ар. Осы түрлерден басқа,колданыста жүрген барлық ЖБ тагы екі топқа бөлуге боладыгтек фразалық өзгеруді қамтамасыз еіетін бақылаушылар; оразалык реттеумен қатар киылыстың әр багьіты бойынша басқару қабілеті бар бакылаушылар. Соңгылары кеңінен колдануда, өйткені икемделікті ұлгайтады, ягни баскару тиімділігін де ұлгайтады. Құрылыстык сипаты бойынша, ЖБ электромеханикалык электронды-релелік немесе толыгымен электронды сұлба базасында орындалуы мүмкін. Жол бакылаушыларының тагайындалуына байланысты оның негізгі баскару
құрылгылары баскару
блогы және
күштік бөлігі(аткарушы кұрылгы). Басқару блогы негізгі және аралык реттеу тактілерінің ұзақтыгын калыптастыруга,күштік бөлігі багдаршам сигналын жагып-сөндіруге арналган. Қиылыста бір уакытта бірнеше шам жанып тұруы мүмкін болгандыктан, бакылаушының күштік бөлігі
үлкен шамадагы токтарды коммутациялайды. Баскару блогының жұмысы 5-12 В кернеуге жұмыс істейтін дэлдігі аз құрылгыларга негізлелгеіь--------- ,,, —
~ С-Торайғыров || атындағы ПМУ-дің І академик С.ЙёЬісемс 'I атындағы ғылыь.и і
Сондықтан кез келген бақылаушыларға басқару блогы . мен күштік бөлігі оның бөлек бөліктерін көрсетеді. Бүл жерде күштік бөлік басқару блогының бүйрығы бойынша жұмыс істейді. Бағдаршам обьектісін басқару автоматты түрде жүреді. Бірақ та кейбір уақытта қолмен басқару қажеттілігі де туады. Ол үшін ендірілген және сыртына шыққан басқару пульті болады. Соңгысы оператордың қозғалысты тікелей қиылыста басқаратын жол полициясы инспекторы жұмысының ынғайлығына байланысты. Қазіргі жергілікті бақылаушылар, бақылаушы басқару жүйесіне қосылганда қолданылатын 1-блоктан басқа барлық пунктінен түсіп жатқан ақпараттың мағынасын ашады, байланыс линиясыны беруге жауап кайтаруға телесигнализациясын қалыптастырады. Сонымен қатар, бұл жерде бақылаушыға арналған қызмет сигналы және синхронизациялау сигналдарын қалыптастырады. Қаланың кейбір бөлігінде фраза бойынша әр түрлі қозғалыстары б а р .
Тіреу импульсінің блогы бақылаушының аз жұмысын жэне оның телебасқару жүмысына да қажетті импульстар қалыптастырады, Қазіргі уақытта
шығарылып жатқан
бақылаушыларда қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін кез келген уақытта кернеулік бақыланып түрады. Бақылаудың негізгі мақсаты қызыл сигналдың шамдарының жағу тізбегінде ақауларды тексеру және шиеленісті бағыттарда жасыл сигнал шамдарының жануын тексеру болып табылады . Қызыл сигналдың жанып кеткен шамын автоматты түрде анықтау үшін бұл шамды қоректендіретін кабельдің талсымынан басқа, оағдаршамды бақылаушымен байланыстыратын қосымша талсым(жила) қажет. Бақылаушының күштік бөлігінде ол резистор арқылы жалпы нөлдік талсыммен байланысады. Резисторде қосылған реттеу фазасы кезінде кернеуліктің жоқ болуы шамның жанып кеткендігі туралы сигнал болып табылады. Ертеде шығарылған бақылаушыларда тиристорлар санын үнемдеу
үшін аралас
тиристорлық-релелік сұлба қолданылған. Белгілі болғандай, реле- түйіспелі бақылаушыларының атқарушы құрылғыларындағы реленің ісен шыгуының негізгі себебі олардың тоқты үзу кезіндегі түйіспенің бұзылуы болып табылады. Бұл кемшіліктері жою үшін реле т^ йіспелерімен оірге жалпысы сымға бір тиристор қосылады Сонымен қатар, түйіспе топтарының болуы (түйіспе жұмысына қарамастан) атқарушы құрылғының беріктілігін түсіреді. Сондықтан қазіргі
бақылаушыларды толығымен атқарушы кұрылғыларда релені қолданудан бас тартты. 18
Жалпы осы тәжірибелік жұмысы орындау барысында, кыскаша теориялык мағлұматтармен танысканда багдаршам шамдарын коммутациялау қагидаларымен қосымша шамдардың бір тактіде жұмыс істейтін бакылаушының сымдарының коммутация тізбесінің нақты санын және нақты қуатын есептей білу өте қажет.
1) жол бакыдаушыларының аткаратын кызметі және түрлерін толык анықтай білу; 2) бақылаушының жинактап корытылган кұрылымдык сұлбасын құрастыру; 3)
есепті орындау
барысында жүйелік
бақылаушыларга қойылытын негізгі талаптарын көрсету кажет. Мысалы 1 -қолмен баскару(ҚБ) 2-жасыл көше(ЖК) 3-диспетчерлік басқару(ДБ) 4-үйлесімді басқару(ҮБ) 5-Қосалқы багдарлама(ҚБ) Бақылау сұрақтары 1. Жол бақылаушыларының мәні 2. Жүйелі және локалды бакылаушылар 3. Көлік детекторының түрлері және мәні 19
№ 8 тэжірнбелік жұмыс. Қозғалыстың ерекше щарттарында бакылаудын техннкалык кұралдары 8.1 Жұмыс мақсаты: 1) жалпы қалалык жол қозгалысын автоматгы басқару жүйесінің техникалық қүралдарымен танысу; 2) автомобильдер жүретін жолдарында қозгалысты басқарудың негізгі мақсаттарын анықтай білу.
Негізгі орындау барысында жол қозгалысын ұйымдастыру болгандықтан алдымен жүйелер қүрылымы және қозгалысты басқару әдістерімен толық танысып,оны түсіне білу. Жол қозгалысын автоматты басқару жүйесі — бұл жиынды қамтамасыз ететін және көліктік ағындар параметрлерінің ақпаратын өңдеу, осының негізінде тиімді қозғапыс басқару техникалық, ақпараттық және ұйымдық құралдар кешені. Бұл тақырыпта айтылған тұйық және арналы қозгапыс басқару жүйесінің дамуы болып келетін жалпы
қалалық жол
қозгалысын автоматты басқару жүйесі
(ЖҚАБЖ)қарастырылады. Олар магистральды қозгалысқа қарағанда ерекшелігі тек қана көше-жолдық жүйелердің қамту масштабы ғана емес, сонымен қатар ЖҚАБЖ-нің құрамына кіретін басқарушы есептеуіш кешені мен диспетчерлік басқару құралдарын қолдануын қамтамасыз ететін басқару жэне дамыган құрылымды құру болып саналады. Функцияналдау мінездемесі мен құру приндиптері бойынша ФҚАБЖ халық шаруашылығында көп қолданыс алган технологиялық процестерін автоматты басқару бағдармаларынан басқа ЖҚАБЖ-де арнайы технологиялык және қызмет алгоритмі жүзеге асады. Арнайы технологиялық алгоритмдерге еске сақтайтын құрылғыны қосу, кептелу жағдайын табу және жою . «Жасыл көше» учаскелері, арнайы автомобильде приоритетті жіберу ақпарат комплексті болса, автоматты қосылып отырады. Осыган арнайы жасалған көлік детекторы автомобиль өтіп бара жатқанда басқарушы пунктке сұрау жібереді. Басқарушы есептеуіш кешенінде бекітілген бағдаршам бойынша автомобиль қозғалыс жасаганда «Жасыл көше», яғни жасыл сигнал қосылып отырады. Әр учаскесінің ұзақтыгын жүргізушілердің конфликті багыттағы жүру уақыты 60 сек. аспайтындай етіп жасайды. 20
ЖҚАБЖ-де перифериялы құрылгы мен баскару пунктін косу үшін байланыс каналдарын колданады. Арнайы кабель желісі аркылы жүзеге асады. Перифериялы құрылгысына «Жасыл көше» учаскелерін косудын автоматты сұрауын қамтамасыз ететін стационарлы және приоритетгі өткізу аппаратурасының жылжымалы комплекті жатады. Баскарушы есептеуіш кешені — (БЕК) жоғары өнімді акпаратты өндеу кұралы және
иілгіш автоматты баскаруды камтамасыз етеді. БЕК
функциялары оның
баска ЖҚАБЖ
техникалык кұралдармен байланысын карастырады. Бұл функциялар: - көлік параметрлері туралы акпаратты өндеу; -басқару алгоритмін таңдау, енгізу және бір алгоритмен екіншісіне калыпты өту; - перифериялы объектілерге қабылдау сигналдары алгоритмдерін жүзеге асыратын командаларды тапсыру; - диспетчерлік персоналдың қажетті акпаратын камсыздандыру және жүйенің қандай да бір объектісін пульт арқылы баскару; - диспетчерлік персонал, жүие құрылгысының күиі және көлік агындары параметрлері туралы статистикалық ақпаратты жазу, сактау және өндеу. Бұл функцияларды жүзеге асыру үшін БЕК құрамына келесі құрылгылары қажет: 1) арифметикапык жэне логикалық операцияларды орындауга арналган орталык процестер; 2) операция жасалғанда процестермен қатынасатын оперативті есте сақтау құрылгысы; 3) БЕК-де аз қолданатын үлкен ақпарат массивтерін сақтауга арналган көп уақытты есте сактау құрылгысы; 4) БЕК-нің диспетчерлік және қызмет көрсету персоналымен қатынасу үшін қажет шыгару-кіргізу құрылгыларьг.фото санауыш перфолентага жазылган багдарламаны БЕК-не алгашкы енгізу құрылгысы; БЕК-нен перфолентага шыгару үшін
арналган перфораторлар;пернотактамен басу құрылгысы;үлкен акпаратты массивті шыгару үшін кажет кұрылгы (дисплей, мнемосхема); 5) перифериялы кұрылгы мен диспетчерлік баскару техникалык кұралдарына ақпарат апмастыруды қамтамасыз ету объектілерімен байланыс құрылгысы; 6) айтылган кұрылгы топтарымен ортаітық процессордың ара катынасы үшін кажет көмекші кұрылгылар. Автомобиль жолдарында козгалыс жагдайлары үнемі өзгеріп отырады.Бұның себебі болып агын кұрамы мен интенсивтілігі. 21
мерзімдік және тәуліктік тербеліс, метереологиялық жагдай және жолдың жагдайы болып табылады. Бұл баскарудың негізгі мақсаттары болып өткізілімдік мүмкіндігінің максималды деңгейіне жету жэне қозгалыс қауіпсіздігін камтамасыз ету болып табылады. 8.3 Ждоіысты орындау тәртібі 1.
Жол категорияларына және мақсаттарга байланысты қолданылатын бірнеше жүйелер туралы есепте анықтамалар жазу. Бақылау сүрактары 1. Жол қозгалысын басқару жүйесі. 2. Қозгалысты басқару эдістері. 3. Басқарушы есептеуіш кешені. № 9 тәжірибелік жүмыс. Техникалық күралларлы енгізу мен пайдалану 9.1 Жумыс максаты Жол қозгалысын ұйымдастыру үшін бағдаршамдык объектілерді жобалау,тексеру. Техникалық кұралдарды пайдалану мен жөндеу,кызмет көрсету тәсілдерін анықтау. 9.2 Қысқаша теориялық маглұматтар Қозгалысты ұйымдастырудың кабылданган стандарттарын _ іске асыруга қажетті техникалық кұралдарды қолдану болып табылады. Келесі кезең құрылыс-монтажды жэне баптауды іске асыру жұмыстары.Техникалық кұралдарды жұмыс қалпында ұстау,оган кызмет көрсету және агында жөндеу жұмыстары аркылы камтамасыз етіледі. Техникалық құрапдардың ең көп тобы ашык ауада жұмыс істейтін перифериялық құрылгылар болып табылады. Олар әр түрлі факторлардың әсеріне тэуелді:температураның толкуы,шаң, саз, атмосфералық жауын-шашын, жел т.б.. Сондыктан техникалык кұралдарды қолдану үлкен енбек сыйымдылыгын кажет ететін процесс. Техникалық кұралдарды енгізудің барлык кезеңдерін және олардың үздіксіз жұмыс істеуінің кажеттігі монтажды қолданыска беру кызметі үлкен іс-шараларды орындайды. Ол:
МАИ бірге
отырып,жол қозгалысын ұйымдастырудың техникалық құралдарын енгізудің кажетті материалдармен құрылгылардың сұранысын анықтаудың келешек және жылдык жобасын кұру; - багдаршам объектілерін жэне козгалысты ұйымдастыру жүйесін жобалауга тапсырушының кызметін іске асыру; - техникалык кұралдарды екі шетін арматуралардыдетіктермен бұйымдарды жасау; - баптауды іске асыру жұмыстары; - салушы ұйымдармен орындалып жаткан кұрылыс-монтажды жұмыстын сапасын бақылау; - қолданыстагы техникалық кұралдарының калпын бакылау және профилактикапык кызмет көрсету жэне жөндеу; - қолданыстагы техникалық құралдарга техникалык іс-кагаздар кірістіру; - техникалык кұралдар мен материалдарды кабылдау, коймалау және сактау, оларды кызметі бойынша колданылуын қадагалау; 23 і - монтажды қолданысқа беру қызметінің жұмыскерлерінің мамандық деңгейін өсіру және кез келген жұмыс түрін жүргізгенде техника қауіпсіздігін камтамасыз ету. Монтажды пайдалану қызметінің мақсаты мамандандырылган монтажды-эксплуатациялы бөлімшелермен ММЭБ ІМ Мемлекеттік автоинспекциясының күшімен шешіледі. ММЭБ-га өндіріс техникалық бөлім, жоба-экономикалық бөлім, материалды-техникалық қамсыздандыру бөлімі, бухгалтерия кіреді. Монтажды қүрылыс қызметі жол белгілерін және багыттаушы жаяу жүргінші қоршауларын орнатады, таңба сызықтарын салады, багдаршам объектілерін жабдыктайды. Бақылау тәжірибе пункті эксплуатация қызметіне техникалық көмек көрсетуге арналган және жол қадагалау бөлімшелерімен біріге отырып, келешектік және жылдык жобалау жүмыстарын жүргізеді. Мамандандырылган монтажды эксплуатациялы бөлімшелер багдаршам объектісін енгізу ретінде оны жобалау жұмысын жоспарлайды. Объектілерді энергиямен қамтамасыз ету көздерін,қүрылыс ұйымын
анықтау жэне
құрылыстың есептік қүнын жобалау барысында толық түрде анықтайды. Қозгалысты үйымдастырудың техникалық құралдарының жұмысының тиімділігі, тек жобалау,дайындау және монтаждау кезеңіне енгізілген олардың қасиеттеріне гана емес,сонымен қатар техникалық қызмет көрсетудің (ТҚК) әдістері мен сапасына да байланысты. Техникалық қызмет көрсету дегеніміз-техникалық кұраларды қызмет бойынша қолданганда, сақтаганда және тасыганда олардың жұмысқа жарамдылыгын жэне ақаусыздыгын қаппында ұстау үшін өткізілетін операциялар кешені. Кейбір техникалық кұралдардың профилактикалық қызмет көрсету мерзімділігі келесідей
Багдаршамның күннің жарық уакытында жолда
немесе автомооильден көрінуін тексеру Сигналдардың тыйым
рұқсат оерушіден салушыга өзгеруінің дұрыстыгын тексеру Жұмыс циклінің берілгенге I сэикес келуін тексеру 10 күнде 1 рет айына 1 реттен аз емес 3 айда 1 рет нөмесе оакылаушыны ауыстырганда 24
айына 1 рет Сигналдардың күндіз көрінуін тексеру Қызыл және жасыл сигнал
шамдарын ауыстъфу Шамдарда кёрнеуді өлшеу Жарық шашыраткыштарды тазалау Бағдаршам калпакшасын таратушы қораптарды тазалау және тексеру
Бағдаршамды бояу Басцарылатын жол белгілері әр 30 күн сайын шамдарды ауыстырған саиын және
Баскарылатын белгілердін көрінуін және жұмысын тексеру Баскарылатын белгілердің ішін тазапау,барлык түйіспелерді тазалау және
бекіту,сүйкенетін бөліктерін майлау Баскарылатын белгілердің сигналды әйнепн тазалау Жылдамдык көрсеткіштің ішкі бөлігін тазалау және тексеру,барлық әйнектер мен түйіспелерді тазапау Жылдамдыкты көрсеткі штің сигналдарын тексеру Жылдамдык көрсеткі шті ң барлық шамдарын алып,ұяшыктарын тазалау,патрондарын тексеру СМЭП орнатады
3 айда 1 рет бастығы
3 айда 1 рет айына 1 рет СМЭП бастығы 1 рет 3 айда 1 рет 3 айда 1 рет 3 айда 1 рет Шыгарылатын басқару пульті Жұмыс істеуін тексеру Барлык түіспелерін бекіту және тазалау,ішін тексеру Шығарылатын баскару пультін 3 айда 1 рет Жылына 1 емес
реттен аз 25 і 1 бояу 3 айда 1 рет айына 1 рет 6 айда 1 рет Көлік детекторлары жылына 1 реттен аз емес Жұмыс істеуін тексеру Ішін және сыртын тексеру Толық ТҚК 3 айда 1 рет Детектор контейнерін тексеру айына 1 рет 3 айда 1 рет жылына 1 реттен аз емес Бақылауш ылар Жұмыс істеуін тексеру ♦ Ішін жэне сыртын тексеру Толық ТҚК жылына 2 рет (көктемде Бақылаушы шкафын бояу және күзде) Сылідар мен ж елілер жылына 1 рет жылына 2 рет Кабельді дәнекерлеулерді (распайка) және дәнекерленуші жэшіктерді тексеру Бақылаушы кабельді талсымдарының кедергісін электрлі өлшеу Сымарқанды (тросс) шаруашылықты тексеру күнделікті айына 1 рет Электрмен қоректену жылына
1 аппаратурас ы рет,инструкцияда көрсетілген | і М
мерзімде Енгізу-тарату қалқаншаларын барлық типті түзеткіштерді қарау электр ажыраткышты,ауыс гырып косқышты,өлшеу приборларын күнделікті күштік қалкандарды тексерудазалау 3 айда І рет және реттеу 6 айда 1 рет | Барлық жерге косулардың 26
кедерпсін өлшеу Қоргау
кұрылгылары мен
инструменттерін тексеру Басцару пункттері Күнделікті ТҚК Тоқсандык ТҚК _____ Жарты жылдық Т К К ________ _______________________ ____ 9 3 Жұмысты орындау тәртібі: 1) техникапык кұралдары орналастыру тәртібін толық түрде анықтап,есепте жазып көрсету; 2) багдаршам объектілерінің жобалауын және жобалау
тапсырмасының кұрамын анықтап,оның тәсілдерін есептеу. Бакылау сұрақтары Ш 1. Мамандандырылған монтажды пайдалану бөлімшелерінін мақсаттары? 2. Техникалық кызмет көрсетуді ұйымдастыру тәсілдеріне талдау жүргізу түрлері? Әдебнеттер Негізгі 1 Кременец Ю. А. ТС ОДД : ученик. - М. : Транспорт, 2000. — 220 с. •
регулирования дорожного жвижения. - М. : Транспорт, 2002. - 315 с. 3 Клинковштейн Г. И. Организация дорожного жвижения. — М. : Транспорт, 2004. - 198 с.
4 Бабков В. Ф. Дорожные условия и безопасность движения. — М. : Транспорт, 2002. - 254 с. 5 Сильянов В. В.
Теория транспортных потоков в проектировании дороги. - М .: Транспорт, 2001. - 134 с. 6 СНиП РК 3.03.09-2006 Автомобильные дороги. Взамен СНиП РК 3.03-09-2003. - Алматы, 2007. - 120 с. 7 Арпабеков М., Баубек А. Жол қозгалысын ұйымдастырудың техникалық құралдары. - Астана : Фолиант баспасы, 2010. - 215 сТ 28
М азм ұны Кіріспе
. 3 № 1 тәжірибелік жүмыс. Жол
қозгалысын бакылау
жағдайларының жалпы сұрактары 4 № 2 тәжірибелік жұмыс. Жол белгілері 8 № 3 тэжірибелік жұмыс. Жол белгілері(таңбалары,жолактары) 11 № 4 тәжірибелік жұмыс. Багдаршамдар 13 № 5 тэжірибелік' жұмыс. Бұрылыстардағы бағдаршамдык бакылаулар Л5 6 тәжірибелік жұмыс. Жол бақылаушылары. № 7 тэжірибелік жұмыс. Үйлескен бақылауды баскарудың пайдалану Әдебиеттер 13 16 16 эдістері мен құралдары № 8 тэжірибелік жұмыс. Қозгалыстың ерекше щарттарында бақылаудың техникалык кұралдары 20 № 9 тәжірибелік жұмыс. Техникалық құралдарды енгізу мен 23 28 \ і Т. Қ. Құмаров ЖОЛ ҚОЗҒАЛЫСЫН ҮЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚҰРАЛДАРЫ Әдістемелік нұсқаулар Техникалык редактор Б. В. Нургожина Жауапты хатшы А. К. Темиргалинова Басуга 30.06.2014 ж. Әріп түрі Т ітез. Пішім 29,7 х 42 %. Офсеттік қагаз. Шартты баспа табагы 0,92 Таралымы 300 дана Тапсырыс № 2336 «КЕРЕКУ» Баспасы С.Торайгыров атындагы Павлодар мемлекеттік университеті 140008, Павлодар қ., Ломов к., 64
Құрастырушы Т. Қ. Құмаров Көліктік техника және логистика кафедрасы Жол козгалысын ұйымдастырудың техникалык кұралдары 5В090Ю0 - Көлікті пай жүктеу/скачать 1,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|