Жоспар: Кіріспе 1) Орталық жүйке жүйесі (ожж)

Жануарлардағы
рефлекторлық
әрекеттегі Орталық
жүйке жүйесінің
рөлі

Жоспар:
Кіріспе
1) Орталық жүйке жүйесі (ОЖЖ)
Негізгі бөлім
1)
Рефлекторлық қызмет
2)
Рефлекторлық реакциялар жиынтығы
Қорытынды

Орталық жүйке жүйесі
Орталық жүйке жүйесі барлық мүшелер мен жүйелердің қызметін үйлестіретін,
ағзаның ішкі және сыртқы ортаның өзгеруіне бейімделуін қамтамасыз ететін,
мақсатты мінез-құлықты қалыптастыратын жұлын мен мидың жүйке
құрылымдарының жиынтығымен ұсынылған.
ОЖЖ-ның бөлімдеріне: жұлын, артқы ми, ораңғы ми, мишық, аралық ми, алдыңғы
ми, жатады.Орталық жүйке системасы организмнің барлық системаларының
қызметін біртұтас біріктіріп, сыртқы ортамен өзара қатынасын реттейді. Жүйке
системасының біртұтастық қызметі үш түрге бөлінеді: сенсорлы, моторлы және
вегетативті.

Рефлекторлық қызмет
Жұлын омыртқа жотасының қуысында орналасқан. Жұлын рефлекторлық және
өткізгішті қызмет атқарады.Афференттік талшыктар жұлынның арттқы
түбірлеріне келіп жанасады да, эфференттік талшықтар оңың алдыңғы түбірінен
шығып таралады. Адамда байқалатын көптеген рефлекстер жұлыннын кызметіне
байланысты. Мысалы, тізе рефлексі. Бұл рефлексті санның төрт басты бұлшық
етін тітіткендіріп байқауға болады. Тізе рефлексінің жасқа тәуелді
айырмашылықтары болады.

Рефлекторлық қызмет
Ортаңғы ми көпіршенің алдыңғы жағында орналасқан. Oртаңғы ми төрт
төмпешіктен, қызыл ядродан және субстанциядан тұрады. Ортаңғы мидың жақсы
дамуы бала өмірінің жасөспірім кезеңінде (16 жаста) байқалады. Мидың бұл
бөлімі құрылысының күрделі болуына байланысты рефлекторлық қызметі де
күрделі болып келеді.
Қызыл ядро-сұр заттың жиынтығы. Бұның негізгі қызметі-еттің тонусын тарату
және қозғалту рефлокторлық реакцияның өзара бірлесуін жүзеге асыру. 

Рефлекторлық қызмет
Төрт төмпешіктің екі жұп төмпешіктері болады. Төрт төмпешіктің алдыңғы екі
төбешігінде көрудің алғашқы рефлекторлық орталығы бар. Артқы жұп төбешігі
естудің алғашқы рефлекторлық орталығы болып есептеледі. Төрт төмпешік
зақымдалса, адамның көру және есту қабілеті бұзылады.

Рефлекторлық іс – әрекетке басқа
мысал келтіре аласыз ба?
Көзді қорғау үшін көз тез ашып-жұмылады, бұл – рефлекторлық іс-әрекеттің
мысалы, сонымен қатар, көз қарашығының жарықтың әсерінен үлкейіп, кішіреюі
де рефлекторлық іс-әрекетке жатады. Омыртқа жотасы зақымданған кезде
нейрон жолдарындағы өзгерісті байқау үшін дәрігер тізеден төмен сіңірді соғып,
тізе рефлексін тексереді . Тізе рефлексі мүсінді тік ұстауға және тепе-теңдік
сақтауға көмектеседі.

Рефлекторлық реакциялар
жиынтығы
Ағзаның рефлекторлық реакцияларының барлық жиынтығы екі негізгі топқа бөлінеді:
шартсыз рефлекстер – туа біткен, тұқым қуалайтын бекітілген жүйке жолдарының
бойымен жүзеге асады және организмнің жеке өмірінде орталық жүйке жүйесінде
уақытша байланыстардың пайда болуы арқылы алынған шартты рефлекстер. жүйесі.
Мұндай байланыстарды құру қабілеті белгілі бір жануар түріне (сүтқоректілер мен
адамдар үшін бұл ми қыртысы) жүйке жүйесінің жоғары бөліміне ғана тән. Шартты
рефлекторлық байланыстардың қалыптасуы организмге үнемі өзгеріп отыратын
тіршілік жағдайларына барынша мінсіз және нәзік бейімделуге мүмкіндік береді.
Шартты рефлекстерді 19 ғасырдың аяғы мен 20 ғасырдың басында И.П.Павлов ашып,
зерттеген. Жануарлар мен адамдардың шартты рефлекторлық белсенділігін зерттеу оны
жоғары жүйке қызметі (ЖНҚ) және анализаторлар туралы ілімді жасауға әкелді. Әрбір
анализатор қабылдаушы бөліктен – рецептордан, өткізгіш жолдардан және ОЖЖ
құрылымдарын талдаудан тұрады, оған міндетті түрде оның жоғарғы бөлімі кіреді.
Жоғары сатыдағы жануарларда ми қыртысы - анализаторлардың қыртыстық
ұштарының жиынтығы; ол организм мен сыртқы ортаның өзара әрекеттесуінің ең
жетілген және ең нәзік формаларын қамтамасыз ете отырып, анализаторлық және
интегративті әрекеттің ең жоғары формаларын жүзеге асырады.

Рефлекторлық реакциялар
жиынтығы
Шартты рефлекстерді 19 ғасырдың аяғы мен 20 ғасырдың басында И.П.Павлов
ашып, зерттеген. Жануарлар мен адамдардың шартты рефлекторлық
белсенділігін зерттеу оны жоғары жүйке қызметі (ЖНҚ) және анализаторлар
туралы ілімді жасауға әкелді. Әрбір анализатор қабылдаушы бөліктен –
рецептордан, өткізгіш жолдардан және ОЖЖ құрылымдарын талдаудан тұрады,
оған міндетті түрде оның жоғарғы бөлімі кіреді. Жоғары сатыдағы жануарларда
ми қыртысы - анализаторлардың қыртыстық ұштарының жиынтығы; ол
организм мен сыртқы ортаның өзара әрекеттесуінің ең жетілген және ең нәзік
формаларын қамтамасыз ете отырып, анализаторлық және интегративті
әрекеттің ең жоғары формаларын жүзеге асырады.

Қорытынды
Орталық жүйке жүйесінің негізгі және ерекше қызметі қарапайым және күрделі
рефлекстерді жүзеге асыру болып табылады. Адамдарда және басқа да жоғары
сатыдағы жануарларда орталық жүйке жүйесінің төменгі және ортаңғы бөлімдері -
жұлын, сопақша ми, ортаңғы ми, диэнцефалон және мишық жоғары дамыған
организмнің жеке мүшелері мен жүйелерінің қызметін реттейді, байланыс пен
өзара әрекеттесуді жүзеге асырады. олардың арасында организмнің бірлігін және
оның қызметінің тұтастығын қамтамасыз етеді. Орталық жүйке жүйесінің ең
жоғарғы бөлімі – ми қыртысы және жақын маңдағы қыртыс асты түзілістері –
негізінен жалпы организмнің қоршаған ортамен байланысы мен қарым-
қатынасын реттейді.