Фаза жылжуын ӛлшеу. Жиіліктің артқы диапазонындағы әр тҥрлі тӛртполюстілерді (трансформаторлар, сҥзгілер, кҥшейткіштер және т.б.) зерттеу кезінде, сонымен қатар, фаза жылжуының жиілігіне байланысты екі кернеу арасындағы фаза жылжуы
тікелей бағалау және салыстыру әдістерімен анықталады. Фаза жылжуы радианмен
немесе градуспен беріледі.
Фаза жылжуын ӛлшеуге арналған электрдинамикалық (тӛмен
жиіліктегі), электронды, сандық фаза ӛлшегіштер және осциллограф
(жоғары жиіліктегі) кӛбірек таралған.
5.19 суретте екі кернеу арасындағы фаза жылжуының бағалау тәсілі
электронды-сәулелік осциллограф кӛмегімен
эллипс әдісі арқылы
кӛрсетілген.
Зерттелетін кернеудің бірі
u 1 = U 1m
sinɷt
Y шығысына
береді. Ал
басқасы u
2
= U
2m
sinɷt — электронды-сәулелік осциллографтың X
шығысына береді
. Экранда эллипс фигурасы пайда болады. Эллипстің
центрі координата басымен қиылысады. Эллипстің осьтермен қиылысу
нҥктелерін табады және максималды абциссаны (ординатаны) анықтайды.
t = 0 және
t = 2π/ɷ болғанда, кернеу u
1
= 0, ал кернеу u
2
= ±U
2m
sin ⱷ
болады. Эллипстің
ab кесіндісі 2U
2m
sin ⱷ пропоционал, ал кесінді
cd, кӛлденең сәуленің максимальды ауытқуына сәйкес, 2U
2m
пропорционал.
Сонда:
Фаза бойынша және эллипстің ҥлкен
B және кішкентай А осьтерінің
қатынасы бойынша жылжуды есептеп табуға болады:
Фаза жылжуын осциллографпен ӛлшеу қателігі 5 — 10 % қҧрайды
және кесінді ҧзындығының санаудың нақты еместігімен, зерттелетін
кернеулерде
жоғары
гармоника
болғандықтан
эллипстің
деформациялануымен, қҧрал каналдарындағы фаза жеке ығыстырушының
болуымен анықталады.
