Калық зерттеу әдістемесі оқу қҧралы АҚтау 2010 Ж
Педагогикалық зерттеуде негізгі ұғымдарды сараптау
жүктеу/скачать 1,02 Mb. Pdf көрінісі
|
КАЛИЕВА Э.И.Ғылыми-педагогикалық зерттеу әдістемесі
|
3. Педагогикалық зерттеуде негізгі ұғымдарды сараптау Әдеби дереккӛзді талдау тақырыпта келтірілген негізгі ҧғымдарды нақтылаудан басталады. Әрине, әрбір зерттеуші тақырып бойынша тезірек нақты мәлімет алуға мҥдделі. Бірақ, әдебиетте зерттелетін тақырып сҧрақтары неғҧрлым толық келтірілген болса, зерттеушінің ғылыми еңбекке қажетті мәліметті жіберіп алмау мҥмкіндігі соғҧрлым жоғары болады. Сондықтан зерттелетін мәселенің жағдайын жылдам талдаудың бір жолы ғылыми жҧмыста кӛтерілген мәселелерді, негізгі ҧғымдарды зерттеу болып табылады. Зерттеудің ең маңызды кезеңі талдау ҥшін ҧғымдар мен атауларды таңдап алу болып табылады. Бҧл ҧғымдар зерттеу пәніне кірістіріледі. 65 Кӛптеген зерттелуші ерекше қҧбылыстар кҥрделі қҧрамдас ҧғымдардан, яғни бірнеше атаулардан тҧрады. Бҧл жағдайда «бірізді» немесе «сатылы» атаулық талдау жҥргізілуі мҥмкін. Бірінші жағдайда ҧғымға қатысты әр атау бірінен соң бірі талданады. Екіншісінде бірте-бірте кҥрделенген тҥсініктен ҧғымдық қатар қҧрылады. Мысалы, зерттеу жҧмысы болашақ мҧғалімнің кәсіби қҧзыретін қалыптастыруға арналған. Атаулық талдау бірізділігі мынадай ҧғымдармен ҧсынылуы мҥмкін: «қҧзырет» - «кәсіби қҧзырет» - «болашақ мҧғалімнің кәсіби қҧзыреті» - «болашақ мҧғалімнің кәсіби қҧзыретін қалыптастыру». Негізгі ҧғымдарды талдауды сӛздік - энциклопедиялық әдебиеттен бастаған жӛн, себебі бҧнда қазіргі кездегі ғылымның дамуы денгейіндегі ҧғымдар толық әрі нақты кӛрсетілген. Ғылымның барлық салаларында, соның ішінде педагогикада негізгі ҧғымдардың реттелуі, ӛзіндік тҥгендеуі жҥргізіледі, негізгі ҧғымдардың тізімдемесі жасалады. Бҧдан әрі зерттеу тақырыбы бойынша ғылыми жҧмысқа кӛшуге болады. Зерттеуші, дереккӛздерді талдай отырып, бір ҧғымды әр автор ӛзінше тҥсіндіреді деген пікірге келеді. Сондықтан, зерттеушінің алдында белгілі бір ҧғымға ӛзіндік анықтама беру немесе қандай да бір автордың ғылыми кӛзқарасын қабылдап, ғылыми еңбекті жазу барысында осы кӛзқарасты ҧстану міндеті тҧрады. Зерттеудегі негізгі ҧғымдардың тҥсіндірмелерінің бір мағыналылығы зерттеу жҧмысының жемісті болуының кепілі болып табылады. Ҧғымдарды талдауда бір атаудың әр тҥрлі мағынасын бӛліп алу қажет. Мысалы, «тәрбие» ҧғымының анықтамасы, кейбіреуі «тәрбиелеу қызметі» мағынасында қабылдаса, ӛзгелері «тҧлға болып қалыптасу» мағынасында, ал ҥшіншілері «адамның дамуына әсер ететін сыртқы фактор» мағынасында қарастырады. Әрине, «тәрбие» ҧғымы әр тҥрлі болады. Әр тҥрлі ғылыми пәндерден алынған ҧғымдардың тҥсіндірмелерінің нҧсқаларын анықтау маңызды, оларды бір-бірімен салыстырмай, біріктірмей, керісінше пәндік ерекшеліктерді нақтылау қажет. Кӛптеген педагогикалық атаулар әр тҥрлі ізгілендіру ғылымдары ҥшін ортақ болып келеді: психология, философия, әлеуметтік психология және т.б. Педагогикалық зерттеулерде пәндік ерекшеліктерге байланысты ҧғымдарды талдау педогогикалық білімді, кӛзқарасты толықтыруға пайдалы болуы мҥмкін. Зерттелетін ҧғымға педагогикалық тҧрғыда анықтама беруде, мҥмкіндігінше, авторлық нҧсқаларды жалпы белгілері бойынша топтау қажет. Қандай анықтаушы ҧғым дефиниция негізіне алынады? Олар қандай сапалық сипаттама - белгілерімен толықтырылады? Белгілері жан- жақты, қажетті және толық па? 66 Негізгі ҧғымдарды таңдау және оларды жан-жақты қарастыру - зерттелуші мәселенің жай-кҥйін жылдам талдаудың негізгі жолы. жүктеу/скачать 1,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|