Калық зерттеу әдістемесі оқу қҧралы АҚтау 2010 Ж
Зерттеудің әдіснамалық негізі
жүктеу/скачать 1,02 Mb. Pdf көрінісі
|
КАЛИЕВА Э.И.Ғылыми-педагогикалық зерттеу әдістемесі
| 3. Зерттеудің әдіснамалық негізі.
Қандайда бір ғылыми жҧмыстың нысанының зерттелуіне концептуалды және бастапқы ережелер әдіснамалық негіз болады. Тҧжырымдама, теория, ғылыми-теоретиктердің, отандық педагог- әдіскерлердің кӛлемді жҧмыстары әдіснамалық мәнге ие. «Тӛменгі сынып оқушыларының ойын технологиясын қолдану арқылы шығармашылық белсенділігін дамыту» тақырыбындағы зерттеу жҧмысының әдіснамалық негізін: дҥниені және адамдық қарым- қатынастарды ӛзгертуші шығармашылық субъект ретіндегі тҧлғаның концептуалды тҥсінігі; тҧлғаның зияткерлік-шығармашылық дамуының динамикасы қҧрайды. Жеке және жҥйелік амалдар - оқыту және тәрбилеу технологиясының тҧлғаның шығармашылық дамуына тигізетін әсерін қарастыруға мҥмкіндік беретін, тҧлғалық-қызметтік амал. Зерттеуге теориялық негіз болған ғылыми еңбектер мен негізгі басшылыққа алынған ғалымдар еңбектері, тарихи мәліметтер, архив материалдары, баспасӛз деректері зерттеудің дереккӛздері ретінде беріледі. Жоғарыда айтылып кеткендей, зерттеу қызметінің нәтижесі ғылыми білім, яғни сипаттаушы (зерттелетін қҥбылыс немесе ҥрдіс сипатталады), тҥсіндіруші (зерттелетін қҧбылыстың немесе ҥрдістің қасиеті, заңды байланыстары тҥсіндіріледі), дәлелдеуші (алынған нәтиженің ақиқаттылығы, шынайылығы дәлелденеді) болып табылады. Жҧмысты аяқтап, оның нәтижесін ойланып, бағалағаннан кейін зерттеуші: «зерттеу жҧмысының нәтижесінің ғылым мен тәжірибе ҥшін мәні қандай?» деген сауалға жауап беруі керек. Ғылыми жаңалылық тиегі аяқталған зерттеулердің сапасын бағалау ҥшін қолданылады. Ол қазіргі кезеңде әлі белгісіз, педагогикалық әдебиеттер тобына енбеген білім заңдылықтары, олардың қҧрылымы мен механизмдері, мазмҧны, принциптері мен технологиясын сипаттаушы теориялық және практикалық қорытындылардың мазмҧнын ӛрнектейді. Зерттеу жаңалылығы қаншалықты теориялық маңызға ие болса, соншалықты практикалық қажеттілікке ие. Зерттеулер нәтижесінде тҥзілген тҧжырымдамалар, алынған гипотезалар, ашылған заңдылықтар, әдістер, бағыттар, кӛзқарастар, проблеманы айқындау моделі орындалған ғылыми істердің теориялық маңызын танытады. Ал зерттеудің практикалық маңызы жаңа ҧсыныстар, нҧсқаулар және т.б. дайындауға арқау болуында. 73 Жаңалылық тиектері, теориялық және практикалық маңыздылық зерттеу типтеріне орай бір-бірімен ауысып барады, сондай-ақ жаңа білімдердің пайда болу уақытына да тәуелді келеді. Жҧмыстың ғылыми жаңалығы туралы тҥсінік бере отырып, курстық және диплом жҧмыстарында ешкім де ғылыми жаңалық ашпайды. Дегенмен ізденіп тақырып айналасында қол жеткен жетістіктер мен ғылыми талдаулар нәтижесі айтылады. Сондай-ақ бҧған дейін бҧл тақырыптың жазылып, сӛз болғанын ескеріп, одан ӛзгеше мәселелер қарастырып, басқа ізденістер жҥргізгені баяндалады. Осы тҧрғыдан, жҧмыстың теориялық маңызы деп - қол жеткен нәтижені пайдаланудың алдағы жҧмыстар ҥшін, басқада мәселелерді шешудегі жарамдылығын қарастырамыз.Мысалы, «Тӛменгі сынып оқушыларының ойын технологиясын қолдану арқылы шығармашылық белсенділігін дамыту» зерттеуінің теориялық маңызы келесідей анықталған: «алынған нәтижелер тӛменгі сынып оқушыларының шығармашылық белсенділігін дамыту ҥрдісі туралы тҥсінікті кеңейтеді». Зерттеудің тәжірибелік маңызы - жҧмыс барысында алынған нақты нәтижені тәжірибеде қолдану мҥмкіндігі. Зерттеудің тәжірибелік маңызын айта отырып, нақты кемшілікті тҥзету ҥшін қолдануға болатын педагогикалық қызметтің тәжірибелік бӛлімін белгілеу қажет. Мысалы, ойын технологиясын тиімді қолдану жӛнінде автордың ҧсынысын бастауыш мектеп мҧғалімдері ӛздерінің кҥнделікті іс-тәжірибелерінде қолдана алады. Зерттеудің тәжірибелік маңызы жҧмыс нәтижесін жалпы білім беру мектептерінің тәжірибесінде пайдалану мҥмкіндігімен анықталады. В.В. Краевский, Е.В. Бережнова мынаған назар аударады: зерттеудің екі сипаттамасы- ғылыми және тәжірибе ҥшін маңыздылығына, кем дегенде, екі рет - зерттеу жҧмысының басында және соңында жҥгінуге тура келеді. Зерттеудің бірінші сатысында оның мҥмкін болатын нәтижесінің ғылыми-тәжірибелік маңызы тҥрінде анықталады, арнайы жҧмыстың тақырыбы мен мақсатын анықтауда, жеке емес, тәжірибелік маңызы мен ғылыми мәселенің байланысы арқылы жасалады. Бҧл кезеңде алдын ала жасалған жорамалды жеке сипаттама тҥрінде қарастырып, оған арнайы орын беру қисынсыз. Бҧны соңғы, қорытындылау кезеңінде нәтиже алынып, оны пайдалану туралы ойланған кезде жасаған дҧрыс. Алынған нәтиженің ғылым мен тәжірибенің қандай мәселесі ҥшін маңызды екенін және бҧл мәселені жаңа білімдердің қалай толықтыратынын кӛрсету қажет. Осымен педагогикалық зерттеудің бірінші кезеңі аяқталады. Кӛріп отырғанымыздай, бҧның қисыны ғылыми ізденушілікке қойылатын жалпы талаптармен анықталады. 74 Қорытындыда айтарымыз, барлық әдіснамалық сипаттамалар бір- бірімен байланысты, бірі-бірі толықтырады және тҥзетеді. Мәселе зерттеу тақырыбында ғылымда жеткен жетістіктерден алға жылжу қозғалысы тҥрінде кӛрініс табады, ескі мен жаңаның қақтығысын кӛрсетеді. Ӛз кезегінде, алға қойылған мәселелер мен тақырыптарды қҧрастыру зерттеудің кӛкейкестігін анықтау мен негіздеуге сҥйенеді. Зерттеу объектісі зерделеуге қажетті саланы, ал пәні- зерделеу қырын кӛрсетеді. Сонымен, тізілген сипаттамалардың барлық элементтері біріне-бірі сәйкес, бірін-бірі толықтыратын жҥйені қҧрайды. Екінші маңызды кезең зерттеу жҥргізудің әдісін жасау болып табылады. Зерттеудің бҧл кезеңі салмақты назар аударуды қажет етеді және келесі дәрісімізде осы кезең туралы әңгіме қозғайтын боламыз. Біздің қарастырып ӛткен негізгі әдіснамалық категориялар - мәселе, тақырып, кӛкейтестілік, зерттеу нысаны, оның пәні, мақсаты, міндеті, ғылыми болжамы ғылыми жҧмыстың «грамматикасын» қҧрайды, дәлірек айтқанда, студенттің курстық және дипломдық жҧмысының аппараты. Осылай, ҧсынылған деректер шеңберінде, біз студенттердің дайындаған ғылыми жҧмыстарының мысалында зерттеудің қисынды қҧрылымы мен әдіснамалық аппаратын қарастырдық. жүктеу/скачать 1,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|