Катон-Верстка-01. indd
жүктеу/скачать 2,93 Mb. Pdf көрінісі
|
Катон-Верстка-336 стр.
- Бұл бет үшін навигация:
- ШҰҢҚЫРЖҰРТ
| ШҰҢҚЫРЖҰРТ – жайылым, тау беті, Алтынбел а.о. Атау шұңқыр
(зат есім) және жұрт (зат есім) сөздерінің бірігуі арқылы жасалған. Мұндағы шұңқыр – ойық жер мағынасын берсе, жұрт – мекен, орын мағынасын береді. Атау ойық келген мекен деген қолданыс негізінде қалыптасқан. М.: Қоршау ішінде бұғыны айдап кіргізу ендігі жерде жалғыз адамның айласы жетпес шаруа екені түсінікті болатын. Осы оймен Қараман Байсалдың кіші ұлын бірер күнге көмекке шақырғысы келеді. Сөйтіп, бұғы қамаған сәтті күннің ертесінде аяңдап Шұңқыржұртқа түскен[9,239б.]; [138]. ШҰҢҚЫРЖҰРТ - қыстақ. Катонқарағай а.о. Ойда, шұңқырда орналасқан жер болғандықтан аталған. М.: Қаратас пен Көкжота арасындағы қыстақ. ШҰҢҚЫРСАЗ – жайлау, Алтынбел а.о. Шұңқыр (зат есім) және саз (зат есім) сөздерінің бірігуі арқылы жасалған атау. Шұңқыр – қазылған, ойлыған жер, тереңдеу, шұқыр [57, 465 б.] деп сипатталса, саз - 1. Су араласып, батпаққа айналған топырақ, лай. 2. Көгалы қалың өскен дымқыл, кең алқап» [12т, 534] түрінде сипатталады. Алтай тілінде саз «сас» формасында «батпақ, батпақты» мағынасында, хакас тілінде «сас - батпақты, балшық жер», татар тілінде «сас, саз тұлғасында қолданылатын бұл сөз – су шығып тұратын балшықты жер» мағынасында, башқұрт тілінде «шаш» формасында келіп «қамысты батпақ жер» мағынасында қолданылған [78,53б.]. Яғни «Шұңқырсаз» атауы батпақты, ылғалды ойық жер деген мағына береді. Жердің физикалық-географиялық ерекшелігіне байланысты берілген атау. М: Шұңқырлы, ойлы жерде орналасқан[137]. 308 ШҰРЫПТОҒАЙ – ж.а., Катонқарағай а.о. Атау шұрып (зат есім) және тоғай (зат есім) сөздерінің бірігуі арқылы жасалған. Шұрып – түркі тілдерінде тәтті сусын деген мағына береді, ал тоғай сөзі өсімдік мағынасындағы сөз болып табылады. Атау тоғайдан, ағаштан алынатын тәтті сусынмен байланысты болуы мүмкін [160]. ШҮЙ – жазық, Өрел а.о. Шүй / чуй/ чай/ жай – жайлау мағынасын беретін көне түркілік түбір. Жер атауында бастапқы формасын сақтап қалған. Бүгінгі таңда чуваш тілінде осы мағынасында сақталған сөз. М.: Қосағаш ауданында қызмет ететін Құттыбаев Бекетайдың берген мәліметі бойынша Шүй даласында (Жазатырды қоса есептегенде) 823 үй Қаратай тұрады [3,68 б.]; [160]. ШҮМЕК – ж.а., Жамбыл а.о. Шүмек - «1.Бесіктегі сәбидің кіші дәреті үшін қойдың асық жілігінен екі басы тесіліп жасалынған түтік. 2.Құстың ішін шаю үшін, су беру үшін тырна жілігінен немесе ағаштан бір басын жайпақ ауызды етіп жасаған түтік» [57,488б.] тәрізді сипатталады. Атаудың қалыптасуында сыртқы пішінін шүмекке ұқсату, бейнелеу тәсілі қолданылған. Яғни жердің сыртқы бедерін шүмек тәрізді түтікке ұқсату нәтижесінде қалыптасқан атау [120]. жүктеу/скачать 2,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|