Казахский национальный
жүктеу/скачать 2,7 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 4,2 тыс
- 14,1 тыс объектам кондоминиумов
109 Количество негосударственных сельскохозяйственных организаций - землепользователей - 6,2 тыс, в том числе со стабильным землепользованием - 4,2 тыс, документами на землю обеспечены - 3,9 тыс, или 94 процента. В законе Республики Казахстан "О земле" были урегулированы вопросы предоставления земель участникам кондоминиума. Документы на землю оформлены и выданы 14,1 тыс объектам кондоминиумов [6]. Определение границ земельных участков, предоставляемых собственникам помещений (участникам) кондоминиума, в настоящее время осуществляется с участием кооперативов собственников квартир с учетом фактически сложившейся застройки и требований, установленных градостроительной и иной документацией, к территориальному развитию населенного пункта. В настоящее время стоит задача определения доли каждого участника кондоминиума в общей собственности или общем землепользовании без выделения ее в натуре. На начальном этапе разгосударствления объекты государственной собственности были приватизированы без оформления прав на землю, поэтому в настоящее время при оформлении прав на земельные участки следует провести уточнение занимаемых площадей под существующие объекты, а также оформление выкупа (аренды) земельных участков у государства. В целях создания наиболее благоприятных условий для рационального и эффективного использования земель, привлечения инвестиций, стимулирования поступления дополнительных средств в бюджет, обеспечения гласности при предоставлении земельных участков, а также обеспечения твердых гарантий по защите прав инвесторов, на наш взгляд, следует организовывать земельные аукционы и конкурсы по продаже земельных участков в собственность или землепользование, проведение которых урегулировано законодательно постановлением Правительства от 10 декабря 1996 года, № 1511 “Об утверждении порядка купли-продажи находящихся в государственной собственности земельных участков или права постоянного землепользования” [7]. В Послании Президента народу Казахстана на 2003 год отмечалось, что “необходимо довести до логического конца реформу экономических, и прежде всего земельных и водных, отношений. Надо признать, что принятый недавно Закон о земле не продвинул страну к цивилизованному рынку. И если уж мы совместно допустили ошибки, давайте будем быстро их исправлять, корректировать этот закон. Краеугольным камнем данного закона должен быть ответ на жизненно важный вопрос: “Нужна ли частная собственность на сельскохозяйственную землю? Отвечая на этот вопрос, мы, как правило, скатываемся к обывательскому тезису - “продаем Родину”, не понимая при этом, что частная собственность на землю – это, прежде всего, уверенность крестьянина, что его землю не отберут. Собственность на землю - это мотивация к ее обустройству, чтобы было, что передать своим детям. Земля без хозяина - сирота. Экологическая катастрофа настигает именно ничейную землю [8]. Итак, по поручению Президента страны был подготовлен проект Земельного кодекса Республики Казахстан, который прошел тяжелый путь до его принятия. 20 июня 2003 года он был принят Парламентом страны, с которого начинается новая веха в осуществлении земельной реформы суверенного Казахстана [9]. Перед ЗК РК в настоящее время стоят следующие задачи земельной реформы: во-первых, претворить в жизнь основную цель аграрной политики, а именно обеспечить передачу земельных участков из земель сельскохозяйственного назначения в частную собственность; во-вторых, завершить натурную персонификацию условных земельных долей в сельскохозяйственных организациях; в-третьих, обеспечить техническое оформление границ земельных участков, предоставленных (предоставляемых) гражданам и юридическим лицам, с выдачей им соответствующих документов на землю для последующей государственной регистрации прав на землю в органах юстиции; в-четвертых, разработка региональных схем зонирования земель городов, в целях установления зон с различным порядком и режимом использования земель и их налогообложением; в-четвертых, инвентаризация пахотных земель для ужесточения условий и стимулирования экономическими методами процесса выведения из обработки низкопродуктивных и неперспективных земель; в-пятых, создание единой автоматизированной системы государственного земельного кадастра и системы мониторинга земли; в-шестых, создание условий для развития рынка и ипотеки земли; в-седьмых, совершенствование системы государственной регистрации прав на землю и сделок с ней [10]. Подводя итог изучению и анализу правовой природы земельных преобразований в Казахстане, мы пришли к следующим выводам: ҚазҰУ хабаршысы. Заң сериясы. № 2 (50). 2009 110 Земельная реформа представляет собой составную часть всей системы экономических и иных преобразований в том или ином обществе, вызванных причинами объективного характера. К ним относятся причины экономического, социального, политического характера. Земельные реформы зачастую происходят в периоды крупных социальных потрясений – революций, переворотов, смены общественно-экономических формаций. В большинстве случаев они нацелены на изменение земельного строя того или иного государства, ибо вопрос о земле всегда был и будет политическим вопросом, т.к. он напрямую связан с решением вопроса о государственной власти. Поэтому решение этого вопроса предполагает кардинальное преобразование существующих земельных отношений. Проведение земельной реформы требует государственного вмешательства в виде большой концентрации власти, ибо земельный вопрос затрагивает интересы всех и вся, поэтому необходима соответствующая система государственного управления, которая вправе применять меры государственного принуждения и (или) поощрения. Иначе говоря, земельное реформирование сопровождается созданием качественной обновленной либо совершенствованием старой системы государственного регулирования земельных отношений. Данную закономерность можно проследить на примере последних событий в Казахстане, когда решение этого вопроса затронуло все ветви государственной власти - и законодательную, и исполнительную, и судебную. Осуществление кардинальных экономических преобразований требует соответствующего правового обеспечения. Поэтому реформирование земельных отношений нельзя рассматривать только как социально-экономическое явление, в отрыве от реформы всей системы законодательства, обеспечивающего его реализацию. Иначе говоря, право, представляя собой “концентрированное выражение” в данном случае земельной политики государства, является основным инструментом ее реализации. На основании вышесказанного, автор считает, что понятие “земельной реформы” следует рассматривать как сложное и многоаспектное явление, которое можно охарактеризовать в качестве категорий политического, экономического, социального и правового порядка. Как показывает опыт земельных преобразований в Казахстане, они преследуют, прежде всего, цель перераспределения земель. В современных условиях этот тезис наглядно виден на примере нынешней приватизации сельскохозяйственных земель. По мнению некоторых экономистов, с этой точки зрения реформы могут быть компенсационными, при которых бывшие собственники получают определенную компенсацию, или экспроприационными, при которых часть или все земли прежних владельцев изымаются безвозмездно [11]. Следует согласиться и с мнением, что преобразования в постсоциалистических экономиках, в том числе и в Казахстане, представляют собой отдельный тип реформ, требующих достаточного теоретического осмысления как в экономическом, социологическом, так и в правовом аспектах. Ибо явно доминирующей целью этих реформ является цель изменения и повышения эффективности развивающегося земельного строя, и экономического роста в целом. “С точки зрения социального равенства, реформы в этих странах ведут совершенно к обратному результату. Если в рамках централизованно планируемой экономики все сельскохозяйственные организации были в равной мере отделены от земли, то формирование частного земельного собственника в сельском хозяйстве ведет к возникновению неравенства: часть граждан получает права на землю, часть – нет. При этом не имеют значения ни способ проведения реформы, ни наличие или отсутствие государственной монополии на землю в социалистический период” [11]. Вышеперечисленный тезис, на наш взгляд, требует соответствующей оценки. Получается так, что земельная реформа, проводимая в нашей стране, не может обеспечить, и в целом изначально не была нацелена на обеспечение социального равенства. И причиной этому является наличие особых условий, а именно рыночных рычагов и механизмов хозяйствования на земле. Попытка уравнительного распределения земель между членами бывших колхозов и работниками совхозов, к сожалению, не дала положительных сдвигов, что привело к объективной необходимости ставить вопрос о продаже, а не о безвозмездной передаче земель сельскохозяйственного назначения в частную собственность. Так, Чокан Валиханов справедливо отмечал: "В наше время самым важным и близким для народа считаются реформы экономические и социальные, прямо касающиеся насущных нужд народа, а реформы политические допускаются как средство для проведения нужных экономических реформ, ибо каждый человек отдельно и все человечество коллективно стремится в развитии своем... к улучшению своего материального благосостояния... Всякая реформа, имеющая целью общественное благосостояние, только тогда может достигнуть предположенной цели, не подвергаясь разным случайностям, когда известны общественные нужды и средства... Реформы же насильственные, Вестник КазНУ. Серия юридическая. № 2(50). 2009 111 привитые, основанные на отвлеченных теориях или же взятые из жизни другого народа, составляли до сих пор для человечества величайшее бедствие" [28]. 1.Отдельное издание. – Алматы: Жеты Жарғы. - 1998. - П. 3. 2. Совершенствование правовых основ земельной реформы в Республике Казахстан. - Алматы: Жеті Жарғы. - 1998. - С. 6. 3. Указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу Закона, «О земле» // Ведомости Парламента Республики Казахстан. - 1995. - № 24. - Ст. 159. 4. Аубакиров Я.А. Социально-экономические модели рыночной экономики. Аграрный сектор в условиях рыночной экономики. - Алматы. - 1991. - С. 45. 5. САПП. - 1996. - № 26. - Ст. 22. 6. Правительство Республики Казахстан. О Программе обеспечения прав на землю в Республике Казахстан на 2000- 2003 годы: Постановление от 16.02.2000 г. - № 253. 7. САПП РК. - 1996. - № 51. – Ст. 491. 8. Назарбаев Н.А. Об основных направлениях внутренней и внешней политики на 2003 год: Послание Президента народу Казахстана // Казахстанская правда. – 2002. – 30 апреля. 9. Земельный кодекс Республики Казахстан // Казахстанская правда. – 2003. – 26 июня. 10. Президент Республики Казахстан. Государственная агропродовольственная программа Республики Казахстан на 2003-2005 гг. Указ от 05.06. 2002 года № 889 // САПП РК. – 2002. № 17. – ст. 178. 11. Серова Е.В. Аграрная экономика. - М. - 1999. - С. 216. *** The article specifics and the stages of land reformations in the conditions of market relations in the Republic of Kazakhstan have been considered in the article. *** Берілген мақалада Қазақстан Республикасында нарықтық қатынастар жағдайында жер қатынастарының дамуының кезеңдері мен ерекшеліктері қарастырылған. Л.О.Садуакасова КАСПИЙ АЙМАҒЫНЫҢ ҚОРШАҒАН ОРТАСЫН ЛАСТАУДАН ҚОРҒАУДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ Каспий теңізінің су ресурстары қазіргі таңда Каспийдің коммерциялық байлықтарының ішіндегі маұнайдан кейінгі екінші орынды алады. Соңғы жылдары теңіз ортасына лас ағынды сулардың төгілуіне байланысты, тірі табиғаттың экологиялық тепе-теңдігінің нашарлауына және биологиялық сан алуандықтың сақтауына қауіп төндіру секілді жаңа экологиялық мәселе алып келіп отыр. «ҚР 2005-2007 жж. арналған қоршаған ортаны қорғау» бағдарламасының негізінде жүргізілген зерттеулер бойынша, соңғы 100 жыл бойы Қазақстанда мұнай-газды игеру салдарынан. Каспий аймағында экологиялық ахуалдың нашарлауына алып келгенін көрсетіп отыр. Топырақтың ластануы, теңіз жағалауындағы әртүрлі мұнай амбарлары мен кен орындары, сондай-ақ танкер флоттары, Каспий теңізіне токсинді заттар арқылы ластаудың бірден-бір көзі болып табылады. Мұнай өндіру мекемелерінде ағынды суларды тиімді пайдалану (утилизациялау) жүйесінің жоқтығы, аймақта химиялық-токсиндік заттардан құралған өлі көлдердің пайда болуына алып келіп отыр [1]. Сондай көлдердің бірі Ақтау қаласында сегіз шақырым жерде орналасқан - Қошқар ата көлі. Бұл уран кенін өңдейтін химия кешені құрамындағы күкірт қышқылы зауыты, химия-гидрометаллургия зауыты сияқты алып кәсіпорындардың қалдық сулар мен қоқыстарын ешбір залалсыздандырмастан табиғи ойпаңға айдау нәтижесінде пайда болған жасанды көл. Тіршілік белгісі жоқ, өлі көл. Бұрын көл айдынының астында қымталып жатқан қатерлі қалдықтар жоғарыда аталған кәсіпорындардың ішінара немесе толықтай тоқтап, көлге құйылатын судың кемуі, соның салдарынан жағалауының құрғап, жалаңаштануы нәтижесінде өлкедегі ең қауіпті экологиялық ошаққа айналып отыр. Теңіздің басты ластаушысы, сөзсіз түрде мұнай болып табылады. Мұнаймен ластану теңіздің биологиялық тепе-теңдігіне қатты соққы береді, мұнай жайылмалары күн көзін өткізбейді, судағы ауаның жаңаруын азайтады және биологиялық өнімділік азаяды. Көбінесе мұнайдың улы қоспалары балықтың, теңіз құстарының қырылуына себеп болады, теңіз хайуандарының етінің дәмдік сапасына қарсы әсер етеді. Мұнаймен улану қаупі оның жиынтығының көбеюіне байланысты өрши түседі. Су ортасының токсикалылығы 1мг/м жиынтықталған кезде көрінеді. Кейбір аурулардың мұнаймен ластануға байланысты екендігін куәландыратын зерттеулер қатары бар. Қанның және қан жасайтын органдардың ауруы Қазақстанның солтүстік аймақтарында республикаға қарағанда 2-4 есе жоғары. ҚазҰУ хабаршысы. Заң сериясы. № 2 (50). 2009 112 Сонымен қатар Солтүстік Каспийдің ихтиофаунасының өзеруі салдарынан, аймақтағы бекіре аулаудың үш есе кемуіне алып келді [2]. Осы фактілердің барлығы Каспий аймағы экологиялық мәселелерді шешуде мемлекеттік органдардың басты назар аударуын талап етуде. «Каспий теңiзiнің теңiз ортасын қорғау жөнiндегі негiздемелiк Конвенциясының (Тегеран, 2003 ж. 4 қараша)» 14-бабына сәйкес уағдаласушы тараптар Каспий теңiзiнiң биологиялық ресурстарын қорғауға, сақтауға, қалпына келтіруге, сондай-ақ ұтымды пайдалануға ерекше көңiл бөледi және мынадай іс-шараларды жүзеге асырады: а) адамдардың тамаққа сұраныстарын қанағаттандыру мен әлеуметтік және экономикалық мақсаттар кезiнде экологиялық тепе-теңдiктi сақтау және қалпына келтiру мақсатында биологиялық ресурстардың әлеуетiн дамыту мен арттыру; ә) тиiсті экологиялық және экономикалық факторлармен және түрлердiң арасындағы арасалмақты назарға ала отырып анықталатын өндiрудiң ең тұрақты көлемiн қамтамасыз етуге мүмкiндiк беретiн деңгейлерде теңiздегi түрлердiң популяцияларын қолдау немесе қалпына келтiру; б) шамадан тыс пайдаланудан биологиялық түрлердiң құрып кету қаупiне ұшыратпауды қамтамасыз ету; в) балықтардың өнеркәсiптiк түрлерiн аулау және өнеркәсiптiк емес түрлерiн аулау кезiнде ең аз шығынға әкелетiн таңдалған әдiстер мен тәсiлдердi дамытуға және қолдануға жәрдемдесу; г) эндемидтi, сирек және құрып кету қаупi төнген биологиялық түрлердi қорғау, сақтау және қалпына келтiру; ғ) сирек және құрып кету қаупi төнген түрлердiң, сондай-ақ әлсiз экожүйелердiң биологиялық әралуандылығы мен мекендеу ортасын сақтау үшiн қолда бар озық ғылыми деректердiң негiзiнде барлық қажеттi шараларды қабылдайды [3]. Әзірбайжанда балық аулау мен биологиялық сан алуандылықты қорғауды құқықтық реттеу, «Жануарлар әлемі туралы» (1999 ж.), «Қоршаған ортаны қорғау туралы» (1999 ж.), «Балық шаруашылығы туралы» (1998 ж.) заңдарымен, 1998 ж. 22 қаңтарында қабылданған «Су жануарлары мен балық аулауға және оны молайтуға арнайы рұқсат (лицензия) беру ережесін бекіту туралы» Министрлер Кабинетінің қаулысымен жүзеге асырылады. Пайдаланушылар болып кез келген азаматтар мен ұйымдар табылады. Әрбір пайдаланушыларға лицензия, жыл сайын белгіленетін квота негізінде балық аулаудың шекті мөлшері белгіленеді. Сонымен қатар жоғарыдағы ережеде балық қорын, қызыл кітапқа енгізілген су жануарлары мен өсімдіктерін қорғау мақсатында, қорықтар мен басқада қорғау су объектілерін құру көздеген. Кез келген химиялық, улау және жарылғыш заттарды пайдалануға тыйым салынған. Жануарлар әлемін пайдалану ақылы болып табылады. «Балық шаруашылығы» туралы заңы, балықтарды молайту мен қайта қалпына келтіру, әсіресе бекіре тұқымдас балықтарға қатысты мәселелерді шешеді. Жалпы балық қорын молайту мемлекеттің мақсатты бағдарламаларының негізінде, ғалымдардың қатысуымен жүзеге асырылады. Иранда балық және жануарлар әлемін қорғау, «Балық қоры мен аң ауланатын жануарлар туралы» (1967 ж.), «Каспий теңізінде және Парсы шығанағында заңсыз балық аулауға жауапкершілік туралы», «Су биоресурстарын пайдалану және қорғау туралы» заңдарымен жүзеге асырылады. Ресейда биологиялық сан алуандылықты қорғау және балық шаруашылығының тәртібі, «Жануарлар әлемі туралы» федералды заңымен белгіленеді. Балық аулауды жүзеге асыруға рұқсат, ұзақ мерзімді мемлекеттік лицензия нысанында беріледі. Аулау жағдайы, маусымдық шектеулер, сондай-ақ аулау құралы мен орны арнайы берілген рұқсатта нақты көрсетіледі. Каспийде және т.б. су қоймаларында балық аулау, жыл сайын белгіленетін квота негізінде жүзеге асырылады. Каспийге қатысты, 1974 ж. бекітілген «Каспий теңізінде балық аулау ережесімен» арнайы балық аулаудың талаптары белгіленген. Атап айтқанда, аулаудың техникалық құралдарының талаптары, аулау орны мен уақытының арнайы талаптары. Бұл ереже 1996 ж. мемлекеттік балық аулау комитетінің бұйрығымен жалғасын тапты. Бұйрық бойынша 2000 ж. дейін балық аулаудың уақытша режимі белгіленген болатын. Каспий аймағындағы Ресей Федерациясы субъектілерінің балық аулауды қорғау мен реттеу саласында басты орынды алады. Мысалы: Астрахан облыс әкімшілігінің шешімі бойынша, Жайық өзенінің қайраңында балық аулау квотасы беріледі. Квота беру туралы шешімдерде бекірі тұқымдас балықтарды аулауға қатысатын ұйымдардың тізімі көрсетіледі. Ресей Федерациясы мен федерация субъектілерінің арасындағы су ресурстарын пайдалану және басқару саласындағы өкілеттіліктері арнайы келісімшарттар негізінде жүзеге асырылады. 1999 ж. «Өнеркәсіптік кемелердің қызметін, су биологиялық ресурстарына мониторингтің, бақылау мен қадағалаудың салалық жүйесін құру туралы» Үкіметтің қаулысына сәйкес, Каспий теңізінде балық аулау кемелерінің орналасқан жеріне, ауланған балықтардың көлеміне қадағалау Вестник КазНУ. Серия юридическая. № 2(50). 2009 113 мақсатында, арнайы техникалық жабдықтармен жабдықталуы тиіс. Ал егер кеме техникалық талаптарға сай келмесе, теңізге шығарылмайды және балық аулауға арналған лицензия берілмейді [4]. Түрікменстанда балық шаруашылығы «Түрікменстан ішкі су қоймаларында және аймақтық суларды балық шаруашылығын реттеу мен балық қорын қорғау туралы ереже» (1998 ж.) негізінде жүзеге асыралады. Ереже негізінде мемлекеттік балық шаруашылық комитеті, бір жылдан аспайтын мерзімге аймақтық сулар мен ішкі су қоймаларында балық аулауға рұқсат беретін орган болып табылады. Қызыл кітапқа енгізілген жануарлардың кез келген түрін, өнеркәсіптік, әуесқойлық және спорттық аулауларға тыйым салынған. 1994 жылдан бастап Қазақстан Республикасы «Биологиялық сан алуандылық туралы» Конвенцияның қатысушысы болып келеді. Бұл халықаралық келісім, биологиялық ластану мәселелерін шешу саласындағы мемлекеттік органдардың тиісті өкілеттілігін белгілейтін бірден-бір құқықтық құжат болып табылады. Каспий аймағы мемлекеттерінің ұлттық заңнамаларында биологиялық ластанудан қорғану саласындағы арнайы заңдар жоқ болғанымен, келісімге қатысушы тараптар үшін міндетті. 1999 жылы Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстар Министрлігі (қазіргі Қоршаған ортаны қорғау Министрлігі) биологиялық сан алуандылықты пайдалануды теңеру және қорғау қызметінің Ұлттық стратегия мен жоспары жасалған болатын. Бірақ ресми құжат ретінде бекітілген жоқ. Сондықтан Ұлттық стратегия мен жоспарда көрсетілген барлық талаптар іске асырылмады. Қазақстан Республикасының ұлттық заңнамаларында «биологиялық ресурстар» терминінің орнына «табиғи ресурстар» термині жиі қолданылып жүр. «Табиғи ресурстар» - тұтынушының құндылығы бар табиғи объектілер [5]. Табиғи ресурстар термині ауқымырақ, себебі оның құрамына барлық тірі табиғаттың объектілері кіреді. Қоршаған орта бұл - табиғи объектiлердiң, өзара қарым- қатынастағы атмосфералық ауаны, Жердің озон қабатын, жер бетіндегі және жер асты суларды, жерді, жер қойнауын, жануарлар мен өсiмдiктер дүниесiн, сондай-ақ климатты қоса алғанда жиынтығы. Биологиялық сан алуандылық туралы Конвенцияның (КБР) 8-бабы бойынша, «қатысушы мемлекеттер, табиғи жануарлар дүниесi мен өсiмдiктер әлемiне тән емес, әрi жат, араласуы мен бейiмделуi су және жер бетiндегi экожүйелерге белгiлi бiр дәрежеде зиян келтiруi мүмкiн түрлердiң жерсiнуiн болдырмау жөнiнде тиiстi шаралар қолдануға міндетті». Сонымен қатар қатысушы–мемлекеттер, Конвенцияның талаптарын негізінде міндетті: - биологиялық сан алуандылыққа байланысты мәселелері секторлы және сектораралық жоспарларға, бағдарламалар мен саясатқа қосу қажет (Конвенцияның 6-бабы); - биологиялық сан алуандылықтың тұрақты дамуына қолайсыз әсер ететін шаруашылық қызметтердің категориялары мен процесстеріне мониторинг жүргізу (Конвенцияның 7-бабы); - қоршаған ортаның жоспарларына, бағдарламаларына және саясаттарына бағалау жүргізу, сонымен қатар алмасу және басқа көрші мемлекеттерден кеңес алу және т.б. (Конвенцияның 14- бабы) [6]. Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына енгізілген, жойылып кету қаупі бар тірі организмдерді қоспағанда, Республикада ресурстарды басқарудың өзіндік аймақтық ерекшеліктері бар. Қазіргі таңда Қазақстан Республикасында жануарлар әлемін пайдалану Конституциямен және 2004 ж. 9 шілдесінде қабылданған «Жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану туралы» заңымен негізделеді. Заң бойынша жануарлар дүниесі мемлекеттің меншігінде. Жануарлар дүниесiн пайдалану жалпы және арнайы пайдалану тәртiбiмен жүзеге асырылады. Жануарлар дүниесiнiң объектiлерi Қазақстан Республикасы заңдарының талаптарына сәйкес пайдалануға берiледi. Жануарлар дүниесiн арнайы пайдалануға жануарлар дүниесi объектiлерiн және олардың тiршiлiк ету өнiмдерiн мекендейтiн ортасынан алу арқылы пайдалану жатады. Жануарлар дүниесiн жалпы пайдалануға жануарлар дүниесi объектiлерiн, сондай-ақ олардың пайдалы қасиеттерiн мекендейтiн ортасынан алмай пайдалану жатады. Жануарлар дүниесiн мемлекеттiк орман қорының аумағында және ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда пайдалану Қазақстан Республикасының орман заңдары мен Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдарының талаптары ескерiле отырып жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасының аумағында жануарлар дүниесiн пайдаланудың мынадай түрлерiне жол берiледi: 1) аң аулау; 2) судағы омыртқасыз жануарлар мен теңiз сүтқоректiлерiн қоса алғанда, балық аулау; 3) аң аулау мен балық аулау объектiлерiне жатпайтын жануарларды шаруашылық мақсаттарда пайдалану; 4) жануарларды ғылыми, мәдени-ағарту, тәрбиелiк және эстетикалық мақсаттарда пайдалану; |