| Key words: holy, tree, poplar, sacral, snake, soil, grave, shamanism, ceremony, iron weapon, symbol.
Кіріспе
Қазақтың исламға дейінгі мыңдаған жылдық мәдениетінің белгілері -қоршаған ортасы, жан-жануар,
жәндікті т.б. аялап, қорғап, қастерлеуден қалған аруақты жерлер, әулиелі орындар. Жеке өсіп тұрған
қайың, тал, терек, шынар, арша жиде т.б. ағаштарға табыну адамзат дүниеге келіп, тәй-тәй баса бастаған
кезде пайда болған. Себебі күннің оттай ыстығында көлеңкесінде дем алды, қарлы боранда, жауын-
шашында пана болды. Қазақ салтында албаты ағаштарды кеспейді, отынға қу бұтағын, қураған
ағаштарды алған. ХІХ ғ. 70-80 ж бастап Ішкі Ресейден келген келімсектер қазақ даласындағы ормандарды
отап, жаппай кесіп, ысырап қылған. Халықтың келімсектерге қарсы батырлары бастап көтерілгені
жайында деректер бар. Халық рәсімінде албаты жыланды өлтірмейді, жол үстінде кетіп бара жатқан
жыланды көрсе, үлкендер «Бұл бір қызын ұзатуға бара жатқан жылан екен, немесе құдалыққа бара
жатқан жылан»,- деп жоритындар бар, жыланның атын атамай «түйме», «ұзын»-деп атайды. Әулие
ағаштарға және жыланға табыну, халықтың көне наным-сенімдерінен хабардар етумен қатар, халықтың
экологиялық мәдениетінің жоғары болғанын көрсетеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
