Kazakh national pedagogical university after Abai хабаршы вестник bulletin «Тарих және саяси-әлеуметтік ғ ылымдар»



Pdf көрінісі
бет470/493
Дата06.01.2022
өлшемі9,77 Mb.
#13132
1   ...   466   467   468   469   470   471   472   473   ...   493
Байланысты:
2018 №3 Абай аты ҰПУ хабарщыс

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің ХАБАРШЫСЫ, «Тарих және саяси-әлеуметтік ғылымдар» сериясы, №3(58), 2018 ж. 

385 


1907 

630. 955 

739. 104 

1908 


593. 792 

755. 051 

1909 

557. 594 



 

 

М. Н. Боголеповтың айтуы бойынша Монғолиядан Ресейге тасымалданатын тауар көлемі XIX ғ. аяқ 



шегіне  қарай  6  есеге  ұлғайған.  Бұл  саладағы  даму  барысын,  сауда  көлемiнiң  ұлғайғандығы,  кейбiр 

жылдары төмендегендiгi кесте арқылы сипатталынған.  

 

Кесте 4 


Ресейден Монғолияға тасымалданған мақта маталар көлемi ( пұт).  

 

Жылдар 



Қосағаш кедені 

Зайсан кедені 

Усинск шекарасы 

1891 


147 

1. 875 


1. 063 

1892 


1620 

4. 445 


636 

1893 


2. 480 

7. 947 


467 

1894 


2. 556 

8. 205 


457 

1895 


2. 496 

12. 844 


425 

1896 


3. 948 

10. 309 


959 

1897 


3. 162 

6. 341 


1. 014 

1898 


3. 081 

6801 


1019 

1899 


2. 440 

8. 594 


1. 191 

1900 


2. 822 

8. 372 


943 

1901 


5. 551 

7. 264 


1201 

1902 


8. 868 

8. 757 


1. 687 

1903 


6. 861 

8. 951 


2. 119 

1904 


1850 

7. 932 


1. 642 

1905 


3. 909 

6. 691 


1. 631 

1906 


4. 014 

8. 055 


1. 473 

1907 


1. 178 

11. 046 


2. 890 

1908 


2. 280 

10. 034 


1. 090 

1909 


1. 632 

9. 275 


1910 


1. 672 



 

Ресейден  Монғолияға  мақта-мата  өнiмдерi  және  зауыт-фабрика  бұйымдары.  Бұның  тасмалдану 

барысының да өзiндiк тарихы бар. Кестеде 1891жылдан – 1910 жылға дейiнгi тауар тасымалы сауданың 

жайы көрсетiлген. Тауарларды тасмалдай отырып Ресей Монғолиядан шикiзат тасмалдаған. 

Монғолияда Ресейлік ұнға ерекше сұраныс болды.  

 

Кесте 5 



Монғолияда бидай ұны мынадай көлемде тасылған: 

 

Жылдар 



Қосағаш 

 Кедені 


Зайсан  

кедені 


Усинск  

кедені 


Кияхты  

кедені 


1891 

87 



2. 130 

1892 



45 

178 


7. 970 

1893 



74 

490 



1894 


147 

36 


580 

1895 



253 

1. 240 



1896 


149 

965 



1897 


124 

50 


340 

1898 



326 

68 


1. 135 

538 


1899 

498 


230 

440 


570 

1900 


644 

119 


1. 235 

100 


1901 

483 


1. 926 


1. 385 


ВЕСТНИК КазНПУ имени Абая, серия «Исторические и социально-политические науки», №3(58), 2018 г. 

386 


1902 

760 


40 

1320 


300 

1903 


692 

107 


1998 

150 


1904 

1. 173 


76 

1110 


100 

1905 


1. 563 

83 


1906 



3. 638 

305 


2901 

1500 


1907 

5505 


3. 323 



1908 

4. 766 


4. 689 

5001 


1909 


9. 238 

2. 276 


530 


1910 

3. 570 


 



 

Орыс-монғол сауда қатынасы Қазақстанның Шығыс қалалары арқылы жүргізуді дамытуға Москваның 

“Савва Морозов и его Cыновья” фирмасы да өз әсерін тигізді. 1872 ж. 45000 сомның тауары 92 түйемен 

және 30 жылқымен сауда керуені осы аймақтан өтеді. Бұл керуен құрамында поручик Ю. А. Сосновский 

болады.  Ол  сауда  керуенінің  Зайсан  аймағынан  бастап  Үрге  қаласына  дейінгі  жерлердегі  сауда 

байланысын зерттеді [11].  

XIX ғасырдың 80-90 ж. ж. Орыс-монғол сауда орталығы Семей болды. Орыс-монғол сауда қатынасы 

Биск маршрутымен, Зайсан, Семей, Өскемен қалалары арқылы өтті [12]. 

Қытай  мен  Петербург келісімі бойынша Ресей Монғолияның аумағына салықсыз сауда жасауға қол 

жеткізді.  Орыс  елшіліктері  Үрге  және  Улясутай  қалаларында  құрылды.  1860  ж.  Монғолияның  Үрге 

қаласында ең алғашқы орыстардың сауда фирмасы ашылды. Осы фирмамен Өскемен, Семей, Зайсан т. б. 

қалалар  саудагерлерi  байланыс  жасады.  Қаланың  Қытай  елiмен  сауда  саласындағы  байланысы  сол 

кезеңдегi патша үкiметiнiң алға қойған басты мақсаттарың бiрiне айналған кезең болды. Ресейдi Қытай 

және  Монголиямен  жалғастыратын  керуен  жолына  айналған  Зайсан  қаласының  саяси  –  экономикалық 

базис ретiндегi қалыптасуы ХIХ ғасырдың екiншi жартысын және ХХ ғасырдың басын қамтыған. Сауда 

орталығы ретiндегi қаланың ролi арта бастағаннан кейiн қала қарқынды дами бастаған. Қала аймағында 

кеден орны құрылып сыртқы сауданы қадағалауға өз үлесiн қосқан. Қала халқы қалыптасып, өзiндiк бiр 

арнаға түскеннен кейiн қазақ жерiнде отарлық саясат кезеңiнде қанат жайған кешендi мәдениет ошағына 

айналды.  

 

1. Зиманов С.З. Общественный строй казахов пер. пол. ХІХ в. – Алматы: Изд. Акад. наук, 1958. – 296 с. 



( 226, 50). 

2. Крафт  И.И.  Положение  об  управлении  в  Степных  областях.  –  Оренбург:  Типо-литогр.  П.И. 

Жаринова, 1898. – 532 с. (224-225; 234-295; 18, 49). 

3. Коншин Н. Я. Краткий исторический очерк Семипалатинского края. – Семипалатинск, 1914. – 36 с. 

(18). 

4. Завалишин  И.  Описание  Западной  Сибири.  т.  1-3.  СПб.  1862-1867г.г.  –  М.:  Изд.  о-ва  распростр. 

поезных книг. 1867, 3 т. – 138 с. (84-85). 

5. ҚРОММ. 64 қ., 1 т., 61-іс (4). 

6. ҚРОММ. 386 қ., 1 т., 41-іс (160). 

7. ҚРОММ. 800 қ., 1 т., 13-іс (2).  

8. ҚРОММ. 800 қ., 1 т., 2-іс (106).  

9. Экономическое состояние городских поселений Сибири. – СПб., 1882. – 422 с. (12-20).  

10.Балкашин Н. О киргизах и вообще о подвластных России мусульманах. – СПб., 1887. – 436 с. (321). 

11.ҚРОММ. 64 қ., 1 т., 884-іс (52-53, 21).  

12.ООММ. 3қ., 8 т., 15152-іс (5-12). 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 


Абай атындағы ҚазҰПУ-нің ХАБАРШЫСЫ, «Тарих және саяси-әлеуметтік ғылымдар» сериясы, №3(58), 2018 ж. 

387 




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   466   467   468   469   470   471   472   473   ...   493




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет