Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы



Pdf көрінісі
бет148/287
Дата07.01.2022
өлшемі1,76 Mb.
#20525
1   ...   144   145   146   147   148   149   150   151   ...   287
Байланысты:
8e10fd01cc60087f7a7a338573861826

а  мен  ә  варианттарын   бір   инвариант   фонема   деп   тану   үшін
екеуі  де ашық, екеуі де езулік болуы керек. Сондай-ақ бұл екі
дыбыс-ты   екі   түрлі   вариант   деп   тану   үшін   олардың   ортақ
белгісінен басқа айырмасы да болуы керек. Ол бірінің жуан (а),
екіншісінің   жіңішке   (ә)   әуезде   айтылуы,   қалған   дауыстылар
жөнінен   де   осы-ны   айтуға   болады.   Бұл   –   бір.   Екіншісі
варианттар парадигмалық қатынаста болады, яғни «екінің бірі»
принципі бойынша сөзде не  [а]  не  [ә]  варианты қолданылуы
шарт. Ал инварианттар синтагмалық қатынаста болады, ал бұл
қатынас «және … және» принципі бойынша жүзеге асады.
Бұл айтылған дауыстылар жүйесінің парадигма (варианттар)
мен   синтагмалық   (инварианттар)   қатынасын   былайша
көрсетуге болады:
парадигма
синтагма
___а_____о_____ұ_____ы_____
ә
ө
ү
і
е
Синтагмалық қатынас бойынша бір сөздің шенінде [а], [о], [ұ],


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   144   145   146   147   148   149   150   151   ...   287




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет