Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы


е, к, g әріптерімен, болмаса дәйекші  арқылы белгіленетін етеді. Сонда бұрынғы 13 таңба 7 таңбаға дейін қысқарған:  а –



Pdf көрінісі
бет170/234
Дата16.12.2023
өлшемі1,82 Mb.
#140228
1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   234
е, к, g
әріптерімен, болмаса дәйекші 
арқылы белгіленетін етеді.
Сонда бұрынғы 13 таңба 7 таңбаға дейін қысқарған: 
а – 
<а>, 
<ә>; 
о – 
<о>, <ө>; 
у – 
, <уv>; 
ь – 
<ы>,<і>, 
i – 
, <ыj>; 
е 
– 

u
– <ұ>, <ү>.
Жеке әріп-фонемалар емлесі туралы. 
Жобадағы өзгеріс 
– қазіргі қазақ графикасының басты проблемасы – қосар әріп 
(
ұу, үу, ый, ій
) таңбаларының дара таңбаға ауыстырылуы бол-
ды. Қ.Жұбановтың көзі тірісінде қабылданбаған жоба 1956 ж. 
м.Балақаевтың ұсынуымен ірі ғалымдардың құп көрмегеніне 
қарамастан жүзеге асқаны белгілі. 
Қ.Жұбанов құлаққа шалынғанның бәрі таңбаға ие болмайты-
нын парықтап, бір таңбамен мағына ажырататын екі фонеманы 
да беруге болатынын көрсеткен. Қ.Жұбановтың айтуынша, дау-
ыссыз дыбыстар жеке бөліп айтуға келмейді. 
Б
 
әрпін не 
бы
, не 
ыб

р 
әрпін не 
ыр
, не 
ры
деп айтамыз. Қазақ тілін әлі дыбысшыл 
кезеңге түгел жетіп болмаған, буыншыл қасиеттерін түгелімен 
жойып бітірмеген тіл деп табады ғалым.
Сонымен қатар, Қ.Жұбановтың “буын жігін айыртуды есеп-
ке алма. Қандай жазуда да буын жігін таптыру методикасын 
шығартып алуға болады” деген сөзі буын ауызша тілдің бірлігі, 
тасымал жазба тілдің бірлігі екенін аңғарғанын білеміз. Оны 
буынның кірігуіне келтірген мысалдарынан байқауға болады: 
атене, ағеке, жақсат
деген сөздер – айтылу нормасына сай 
буынға бөлінгендер. 
автор дауысты дыбыс таңбаларын мағына айырудан бөтен, 
көбінде буынның жуан-жіңішкелігін көрсететін қарақшы деп 
таниды. 
Бүгінгі қазақ орфографиясындағы бір қиындық екінші 
буындағы 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   234




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет