Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы

жүктеу/скачать 1,76 Mb.

Pdf көрінісі

бет	108/236
Дата	22.12.2023
өлшемі	1,76 Mb.
	#143053

1 ... 104 105 106 107 108 109 110 111 ... 236

Байланысты:
Күдеринова Құралай монография Қазақ жазуының тарихы

(же), گ (ге), ﭻ (че) ﭗ (пе) әліпбиінен, 2-і түркі ( ﮎ (ңе), ﻭ (ве)

Қадим жүйесінде
35

таңба болды.

Бұл классикалық араб
әліпбиі негізінде емес, жалпытүркілік әліпби болды. Оның 28-і
араб әліпбиіне сәйкес, 4-і парсы (
ژ
(же),
گ
(ге),
ﭻ
(че)
ﭗ
(пе)
әліпбиінен, 2-і түркі (
ﮎ
(ңе),
ﻭ
(ве)
, 1-і ауған жазуынан (
ﻯ
(иа-
мәжһул, е)
алынды.
Ал араб тілінің өзінде 34 дыбыс (28 дауыссыз, 6 дауысты) 28
әріппен таңбаланады. Әріптердің 22-сі төрт көріністе (сөз басы,
сөз ортасы, сөз аяғы және жекеше түрде), 6-ы екі көріністе жа-
зылады.
Қазақ тіліндегі дауысты дыбыстар жүйесі араб жазуында 3
таңбамен берілді. Ол фонемалардың ашық, қысаң, дифтонг бел-
гілеріне қарап топтастырылды: фатхамен <а>, <ә>, (е), кесрамен
<ы>, <і>, <е>; даммамен <о>, <ө>,
<
ұ
>
, <ү>.
Бірақ қадим жүйесінің басты
ерекшелігіне
дауысты
Бұл дәріс мәтіні ф.ғ.к. Г.Мамырбекованың «XVIII-XIX ғғ. араб жазулы
қазақ жазбаларының графикалық-орфографиялық ерекшеліктері» атты фил.
ғыл. канд.дисс. негізінде (Алматы, 2006) жазылды.
166
167

дыбыстардың таңбаланбауы жатады. Мысалы: нече –
ﻧﭼﻪ
(
нче
),
йане –
ﻴﻨﻪ
(
йне),
мұнда
–
ﻤﻨﺪﺍ
(
мнда
),
қырғыз
–
ﻗﺮﻏﺯ
(
қрғз
). Бұл
араб жазуындағы харакаттардың (қысқа дауыстылардың)
жазуда белгіленбеуінен шыққан. Харакаттар дауыссыз
дыбыстың асты-на не үстіне қосымша белгі болып қойылады.
Араб графикасындағы
<е
> фонемасының ашық-қысаңдығы
айырылмағандықтан екі әріппен де берілді. Сонда <

жүктеу/скачать 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 104 105 106 107 108 109 110 111 ... 236