Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы
жүктеу/скачать 1,76 Mb. Pdf көрінісі
|
| лері мен принциптері
. Бұл мәселе алғаш 1924ж. 12-18 маусымын- да Орынбар қаласында өткен “Қазақ білімпаздарының тұңғыш съезінде” көтерілді. Съезге А.Байтұрсынұлы, Ә.Бөкейханұлы, Е.Омаров, М.Дулатұлы, Х.Досмұхамедұлы, Н.Төреқұлов, Т.Шонанұлы қатынасты. Онда қазақ орфографиясының не- гізгі принципі дыбыс жүйесінше деп анықталды. Бұған сәйкес емес, қап-қабы, доп-добы сөздеріндегі <б-п> дыбысының асы- лы <п> емес, <б> фонемасы, желп-желпі, серп-серпі дегенде-гі дыбыстың асылы <п> фонемасы, бірақ қазақ емлесі дыбыс жүйесінше б-п, қ-ғ өзгерісін таңбалайды делінді. Емлеге қатысты баяндама жасаған Е.Омаров қару, келу сөздері қарұу, келүу емес, қарыу, келіу, қарыуы, келіуі деп жа- зылатынын олардың қа-рыу, ке-лі-уі болып буындалатынынан іздеу керек деді. Автор “қазақ тілі түрік тілдерінен жігі ашылып, ұ дыбысы ы- мен айтылатын болған. Бұл қазақ тілінде өз еркімен болған өзгеріс” деді. Съезде мынадай мәселелер сөз болып, шешімін тапқан: - қысаң езуліктер барлық позицияда жазылсын; - қ-к, ғ-ғ фонемалары арнайы таңбалармен белгіленсін, өйткені “әрқайсысы ауыздың әр жерінен шығатұн дыбыс” (А.Байтұрсынұлы); “ қаныкей, қайткенде, бірақ сықылды үндестік заңына келмейтұн сөздерді бөліп дәйекшемен жазу қиын” (Е.Омаров); - х, һ, ф, ш әріптері әліпбиден шығарылсын, ш орнына жүктеу/скачать 1,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|