Байланысты: Күдеринова Құралай монография Қазақ жазуының тарихы
Құрылтай қарарында қабылданған емле ережелері. Латын
графикасын қабылдайтын түркі тілдеріне ортақ емле ережелері де
осы жиында қабылданды. Олар төмендегідей болды:
-
орыс графикасының әріптерін алмау,
-
бірдей дыбыстарға әріп алмау,
-
диакритикалық таңба алмау,
-
созылыңқы дауыссыздарды белгілемеу,
-
қосар әріп алмау,
-
жіңішке дауыстыға таңба алмау,
-
морфологиялық принципті
ярпақ-япрақ, торпақ-топрақ деген сияқты сөздердің әдеби вариантын табу үшін пайдалану,
-
дұрыс айту нормасын қалыптастыру,
-
кірме сөздерді айтылуы бойынша игеру (орыстар буын жа-
зуы бойынша игерген еді, енді айтылуы бойынша игереді),
-
кірме сөздерді түпнұсқа тілдегі айтылуы бойынша алу (
вол- кан ,
вулкан емес,
маскерад ),
-
кірме сөздерді үндесім заңына бағындыру,
-
кірме сөздер үшін әріп алмау (мысалы, орыс тілінде
ғ, һ, ө, ь болмағандықтан
Неіnе – Гейне, Ньgо – Гюго болып жазылады),
-
халықаралық сөздердің соңындағы дауыстыны қысқарту:
вакансия – ваканс, пианино – пианин, фортепиано – фортепи- ан, -
кірме сөздерде
о әрпі тұрса, [о] дыбысы етіп айту.
Алғашқы латын-қазақ әліпби жобалары. Сөйтіп, 1927-
228
229
1928жж. “Еңбекші қазақ”, “Лениншіл жас”, “Тілші” газеттерін-
де жаңа латын әліпбиінің жобасы, сол графикамен басылған
тақырыптар жариялана бастайды. Ең алғаш жарияланған ла-
тын әліпбиінің жобасында 24 әріп, 1 дәйекше болды (яғни төте
жазудың жүйесінен ажырамады). Олар:
