Байланысты: Күдеринова Құралай монография Қазақ жазуының тарихы
е, к, g әріптерімен, болмаса дәйекші
арқылы белгіленетін етеді.
Сонда бұрынғы 13 таңба 7 таңбаға дейін қысқарған:
а – <а>,
<ә>;
о – <о>, <ө>;
у – , <уv>;
ь – <ы>,<і>,
i – , <ыj>;
е – ,
u – <ұ>, <ү>.
Жеке әріп-фонемалар емлесі туралы. Жобадағы өзгеріс
– қазіргі қазақ графикасының басты проблемасы – қосар әріп
(
ұу, үу, ый, ій ) таңбаларының дара таңбаға ауыстырылуы бол-
ды. Қ.Жұбановтың көзі тірісінде қабылданбаған жоба 1956 ж.
М.Балақаевтың ұсынуымен ірі ғалымдардың құп көрмегеніне
қарамастан жүзеге асқаны белгілі.
Қ.Жұбанов құлаққа шалынғанның бәрі таңбаға ие
болмайты-нын парықтап, бір таңбамен мағына ажырататын екі
фонеманы да беруге болатынын көрсеткен. Қ.Жұбановтың
айтуынша, дау-ыссыз дыбыстар жеке бөліп айтуға келмейді.
Б әрпін не
бы , не
ыб ,
р әрпін не
ыр ,
не
ры деп айтамыз.
Қазақ
тілін әлі дыбысшыл
кезеңге түгел жетіп болмаған, буыншыл
қасиеттерін түгелімен жойып бітірмеген тіл деп табады ғалым.
Сонымен қатар, Қ.Жұбановтың “буын жігін айыртуды есеп-
ке алма. Қандай жазуда да буын жігін таптыру методикасын
шығартып алуға болады” деген сөзі буын ауызша тілдің бірлігі,
тасымал жазба тілдің бірлігі екенін аңғарғанын білеміз. Оны
буынның кірігуіне келтірген мысалдарынан байқауға болады:
атене, ағеке, жақсат деген сөздер
–
айтылу нормасына сай
буынға бөлінгендер.
Автор дауысты дыбыс таңбаларын мағына айырудан бөтен,
көбінде буынның жуан-жіңішкелігін көрсететін қарақшы деп
таниды.
Бүгінгі қазақ орфографиясындағы бір қиындық екінші
буындағы
