ф,
һ
,
в
дыбыстары болмағанмен,
тапса
–
таńса,
сепсе – сеńсе, абай – абай, ебедейсіз – ебедейсіз
сияқты сөздерді
айтқанда
аһ ұрды,
үһілеу
тәрізді одағайларды дыбыстағанда пайда
болатын
п,
б,
к
фонемаларының [
п], [б], [һ]
– вариаци-ялары,
Файзолла,
Фазыл,
Сайфолла
тәрізді кісі есімдеріндегі
<ф>
фонемасының саналы да,
санасыз түрде де айтылуы тілдің
дыбыстық құрамында өзгеріс, даму жүріп жатқанынан хабар
береді. Тіл-тілдің дыбыс жүйесі өзгермейтін құбылыс емес. Кез
келген тілдің дыбыс жүйесінде дыбыс реңктерінің диффе-
ренциациясы, көрші тілдің, кірме сөздердің әсерінен болған
дыбыстық өзгерістер орын алады. Мысалы, орыс тіліндегі [а], [э]
дыбыстарынан сөз басталмайтын заңдылықты шет тілден ен-
ген
анкета,
аббат,
абзац,
атака,
арба,
ангел,
эпоха,
эра,
этика,
экзамен, эффект, этаж
сияқты сөздер бұзып келеді.
Сондай-
ақ, екі дауыстының қатар келуі де орыс тілі фонетикалық
жүйесіне қайшы. Бірақ қазір орыс тіліндегі
поэт,
ореол,
аут,
театр, вуаль, какао, радио, пунктуация
сөздерінде екі дауыс-
ты қатар таңбалана береді. Және
ге,
ке,
хе
дыбыс тіркесімдері
де кірме сөздерде жазылып, айтыла береді :
кедр,
герой,
схе-ма,
агент, аскет
.
Сондай-ақ,
орыс тіліндегі
[ф]
әрпі тек кірме
сөздерді таңбалау үшін қолданылады :
форум,
факт,
фонарь,
софа, фильм, афера, форма, афоризм, эфир, профиль
. <һ>
фо-
немасы бұрын
бог,
благо
сөздерінің айтылымында болса, қазір
кірме сөздерде қолданылады. XVIIғ. Дейін орыс графикасында
да, тілінде де
Достарыңызбен бөлісу: |
