Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы
жүктеу/скачать 1,76 Mb. Pdf көрінісі
|
| ф,
һ , в дыбыстары болмағанмен, тапса – таńса, сепсе – сеńсе, абай – абай, ебедейсіз – ебедейсіз сияқты сөздерді айтқанда аһ ұрды, үһілеу тәрізді одағайларды дыбыстағанда пайда болатын п, б, к фонемаларының [ п], [б], [һ] – вариаци-ялары, Файзолла, Фазыл, Сайфолла тәрізді кісі есімдеріндегі <ф> фонемасының саналы да, санасыз түрде де айтылуы тілдің дыбыстық құрамында өзгеріс, даму жүріп жатқанынан хабар береді. Тіл-тілдің дыбыс жүйесі өзгермейтін құбылыс емес. Кез келген тілдің дыбыс жүйесінде дыбыс реңктерінің диффе- ренциациясы, көрші тілдің, кірме сөздердің әсерінен болған дыбыстық өзгерістер орын алады. Мысалы, орыс тіліндегі [а], [э] дыбыстарынан сөз басталмайтын заңдылықты шет тілден ен- ген анкета, аббат, абзац, атака, арба, ангел, эпоха, эра, этика, экзамен, эффект, этаж сияқты сөздер бұзып келеді. Сондай- ақ, екі дауыстының қатар келуі де орыс тілі фонетикалық жүйесіне қайшы. Бірақ қазір орыс тіліндегі поэт, ореол, аут, театр, вуаль, какао, радио, пунктуация сөздерінде екі дауыс- ты қатар таңбалана береді. Және ге, ке, хе дыбыс тіркесімдері де кірме сөздерде жазылып, айтыла береді : кедр, герой, схе-ма, агент, аскет . Сондай-ақ, орыс тіліндегі [ф] әрпі тек кірме сөздерді таңбалау үшін қолданылады : форум, факт, фонарь, софа, фильм, афера, форма, афоризм, эфир, профиль . <һ> фо- немасы бұрын бог, благо сөздерінің айтылымында болса, қазір кірме сөздерде қолданылады. XVIIғ. Дейін орыс графикасында да, тілінде де жүктеу/скачать 1,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|