Кейбір мәселелері



Pdf көрінісі
бет77/208
Дата06.01.2022
өлшемі1,97 Mb.
#14352
түріЛекция
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   208
Байланысты:
ҚҚТ фонетикасы

(инені  пісіп  алды)  деген  етістіктермен  жақындығын  ескеріп,  ақырында  орақ 
дегендегі ақ пен пышқы дегендегі -қы қосымшаларының еңбек құралын атайтын 
аффикс екенін білеміз де, пісетін, кесетін, пішетін, тесетін құралдар жайындағы 
ұғымдар  бұрын  бір  болғандығын  байқаймыз.  Ол  заманда  бірінің  орнына  бірінің 
жүре  беретіндігін,  келе-келе  мағыналарымен  бірге  сол  сөздердің  өзі  де  лайықты 
түр тапқанын аңғарамыз (біз бен піс), бір айырмасы есімдерде з-ның, етістіктерде с 
қосымшаларының болуы ғана; біз, піскез(дік), кес. Алтайда кездік дегенді кестік 
дейді.  Кезе:  кез+е.  Қасық  дегендегі  -ық  қазық  дегендегі  -ық  сияқты,  бұл  да 
қазудан  алынған.  Чувашта  пышақ  дегенді  пізе  дейді.  Мұндағы  е  пышақтың 
соңындағы  -ақ  жұрнағына  тең:  піз-піс;  Біздің  етік  тігетін  бізіміз,  осы  піс.  Біздегі 
шапқы,  жонғы  дегендегі  -қы,  -ғы,  татардың  пышқы  сөзінде  кездесетін  -қы;  Бұл 
қосымша біздің пышақ дегеніміздегі -ақ. Түрік сүңгі дегенді сүңгек дейді, ол сүйек 
мағынасында. Бұндағы -ақ пен -ек пышақтағы -ақ (құрал үстеуі). Сөздің шығуын 
зат міндетімен салыстыру керек. Пышақ, пышқы, біз дегендер – бір күнде шыққан 
емес,  әр  кезеңнің  жемісі.  Бұған  қарап  отырып,  бізге  жақын  тіл  мен  өз  тілімізді 
салыстырғанда  масақ  сөзінің  басқаларда  бачақ  болуын,  соңындағы  -ақ 
қосымшасын алып тастағанда түбірде мас қалатынын көреміз, сөйтіп ерте заманда 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   208




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет