ҚАЗАҚ ТІЛІНІҢ ЖОҒАРҒЫ КУРСЫ. «ДӘРІСТЕР» (Лекциялар желісі)
1 ДЫБЫСТАРҒА (СПРАВКА) XIX ғасыр басында (1816 жыл) немістің Франц Бопп деген адамы Европа тілі
мен үнді тілінің дыбыстарын салыстырып барып, екеуін бір тіл деп білген. Бұл –
үнді-еуропа тіл іліміне негіз салушы адам. Бірақ ол аталған тілдердің морфология,
синтаксис жағын ашпаған, дыбыстарын тексеруден алыстап кете алмаған. Сөйтіп
үнді-еуропа тіл ілімі жүз жыл бойы дыбыстарды ғана тексерді, онда да дұрыс
қорытынды шығара алмады.
«Баба» дегендегі екі б екі басқа, бір емес. Сондықтан бұл екеуінің
физиологиясы да басқа. Біз көп б-ның бәрін де бір әріппен таңбалап, орта есепке
келтіріп, бәрінің басын қосып, бір белгісін ғана алғанбыз. Бірақ бір дыбыс
дегеніміз біреу болмай көп болып шықты. Неміс тіл ғалымы Франц Бопп осыны
1816 жылдарда тапқан. Осы еңбектен келіп «экспериментальная фонетика» туған. Одан бұрын дыбыс пен әріптің ажыратылмағандығы байқалады. Орыстың
