Кэкен Аханов грамматика теориясының негіздері ж о га р ы оку оры ндары ны ц филология ф акульт ет т еріне арналган оқу цүралы


А.И. Смирницкий, Синтаксис английского языка, М ., 1957, стр. 19



Pdf көрінісі
бет98/174
Дата18.10.2023
өлшемі5,78 Mb.
#118714
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   174
Байланысты:
file-4107 3

1 А.И. Смирницкий, Синтаксис английского языка, М ., 1957, стр. 19.
2 Бүл да сонда, 19-20-беттері.
123


формаларының жүйесі болып саналады. Сөз формасында осы 
екі жүйе бір-бірімен түйісіп жатады1.
Мысалы:
С ө з: 
жол
жолдың
Ф о р м а л ы қ қ а т а р :
жолға, орманға, қолға, қазға,
малға...
жолды
жолдан
§ 78. Сөз эртүрлі тәсілдермен түрленіп, алуан түрлі форма- 
ларға ие болады. Сөздің өзгерген түрлерінің бәрін оның форма- 
лары деп қараймыз ба, жоқ, элде оларды әр басқа сөздер деп 
танимыз ба? Бүл сүрақка жауап беру сөздің формалары туралы 
мәселенің тіл білімінде қаралу тарихына шолу жасауды қажет 
етеді.
Акад. Ф. Ф. Фортунатов және оның мектебі сөздің түрленуіне 
(сөз түрлендіруші формаларға) синтаксистік катынастармен 
астарласып (байланысып) келетін формаларды, атап айтқанда, 
зат есімдердің септік бойынша түрленуін, сын есімдердің тек 
(род) жэне септік бойынша өзгеруін, етістіктердің жақ, шақ 
жэне рай формалары бойынша түрленуін жаткызган болатын. 
Ал грамматикалык санмөлшер 
категориясы (категория числа) 
сөз түрлендіру (словоизменение) жүйесінен шығарылып, сөз 
тудырудың (словообразование) бір түрі ретінде (бүл көзқарас 
бойынша, мысалы, 
окно
мен 
окна
- эр басқа екі сөз) қаралды. 
Бұл көзқарас бойынша, сын есімнің шырайлары, кішірейткіш 
жұрнақтар сөз тудыруға жатқызылып, инфинитив пен көсемше 
жэне есімшелер етістіктің жүйесінен шығарылып, өз алдына дер- 
бес сөз таптары ретінде қаралған болатын. И.А. Бодуэн де Куртенэ 
жэне оның шэкірттері Ф.Ф. Фортунатов пен оның мектебінің 
бұл көзқарасын жақтамады2. Сөз формалары жайында А.В.
1 Бұл да сонда, 20-бет.
2 Бұл маглұматтар В.М . Ж ирмунскийдің «О границах слова» (сб. «М орфологи­


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   174




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет