Тауар нарығында кәсіпорындар салыстырмалы түрде бөлек тауар
өндірушілері болып табылады. Өнім бағасын белгілеп, оны тұтынушыға
сатады, ал ақшалай түсім түседі, бұл пайда табуды білдірмейді. Кәсіпкер
әрқашан пайда табуды мақсат етеді, бірақ оны әрдайым ала алмайды.
Қаржылық нәтижені анықтау үшін өндірістің өзіндік құнын көрсететін
өндіріс пен сату шығындарын салыстыру қажет. Шығындар түсімнен асып
кететін жағдайда компания шығынға ұшырайды,ол теріс қаржылық нәтиже
деп саналады, бұл оны банкроттыққа кедергі келтірмейтін қиын жағдайға
әкеледі. Егер түсім өзіндік құнға тең болса, онда өнімді өндіру мен сату
шығындарын қалпына келтіру ғана мүмкін болды. Табыс өзіндік құннан асып
кетсе, қаржылық нәтиже пайданы көрсетеді.
Нарықтық экономикада пайда - кәсіпорынның қаржы-шаруашылық
қызметінің басты мақсаты. Пайда - тауарлардың, жұмыстардың және
қызметтердің бағасының бір бөлігі.
Пайда - бұл іскерлік қызметтің қаржылық нәтижелерін сипаттайтын
экономикалық көрсеткіш. Қаржылық нәтиже өнімдерді сатуға, жұмыстарды
орындауға және қызмет көрсетуге байланысты кәсіпорын қызметінің әр түрі
бойынша бөлек анықталады. Бұл қаржылық нәтиже өнімнің, жұмыстардың
және қызметтердің ағымдағы бағамен сатылуынан түсетін түсімдер мен оны
өндіру мен сату шығындарының арасындағы айрма.
Сурет 1. Пайданың атқаратын қызметі
Пайда - бұл кез-келген меншік нысанындағы кәсіпорындар жасайтын
жинақтың ақшалай көрінісі. Пайданың экономикалық мазмұны ол
орындайтын функциялар арқылы анықталады.Пайда кәсіпорын деңгейінде
үш функцияны орындайды: біріншіден, кәсіпорынның соңғы қаржылық
нәтижесін сипаттайды. Екіншіден, кәсіпорынның өндірістік және әлеуметтік
159
Достарыңызбен бөлісу: