Кіріспе ● Негізгі бөлім

ҚАЗАҚСТАН-РЕСЕЙ МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
“Анатомия”
Алматы, 2023
Орындағандар: Аханова А,Ермекбай А,Ештаева 
Айым,Ештаева Аяулым,Каримова Аяжан
Курс: 2 курс
Мамандығы: жалпы медицина
Қабылдаған: Ерменбек П.

● Кіріспе
● Негізгі бөлім
1. 12 елі ішек
2. Ащы ішекте астың қорытылуы
3. Ішек бүрлерінде астың қорытылуы
4. Сіңу
● Қорытынды

Қоймалжың ас ботқасы қарыннан оқтын -
оқтын ас қорыту жолының келесі бөлігі -
ішекке өтеді. Қоректік заттар аш ішекте одан 
əрі едəуір жай заттарға ыдырап, қан мен 
лимфаға сіңеді. Аш ішектің астары кедір-
бұдырлы бүртіктермен қапталған. Бүртіктердің 
астында қылтамырлар мен лимфа орналасады. 
Аш ішектің ұзындығы 3-3,5 м. Оның бастапқы 
бөлімі-ұлтабар ұшы. Ұлтабар ұшының орташа 
ұзындығы 12 еліге тең.

Ұлтабар - асқазан мен ащы ішекті жалғастырады. «Ұлтабар» атауы латын тілінің
«duodenum digitorum», яғни «он екі саусақ ені» деген сөзінен шыққан.
Лайықты 
мөлшерде қорытылған ас қоймалжыңы қарынның ет қабатының жəне арнайы 
қарын сфинктерінің босап ашылуымен қарын қуысынан аш ішектің алғашқы бөлімі 
он екі елі ішекке жылжытылады.

Он екі елі ішек ас қорыту жолының аса маңызды 
бөлігі. Оның ұзындығы 25-30 см. Мұнда екі 
үлкен бездерден сөл құйылып, асты қорытуға 
қатысады. Олар бауырдың өті мен ұйқы безінің 
сөлі. Сонымен қатар, он екі елі ішектің өз бездері 
де ішек сөлін өндіреді. Ішек сөлінде белоктарға, 
майға жəне көмірсуға əсер ететін барлық 
ферменттер бар.

Бауырдың өті
эмульсияға,
яғни өте ұсақ
ішектің ішінде майды
май
тамшыларына айналдырады. Бұл май
бөлшектерінің ферменттермен жанасу
ауданын
көбейтеді
де
қорытылуын
тездетеді. Өттің, ұйқы безі мен ішек
бездерінің сөлдерінің əсерінен белок,
май, углеводтар организмге сіңетіндей
түрге ыдырайды.

Ұйқы безі сөлінің құрамындағы трипсиноген 
ферменті,
ішекте
белсенді
түрі,
трипсинге
айналады. Трипсиннің əсерінен белок қанға оңай 
сіңімді амин қышқылдарына айналады. Ұйқы 
безінің
сөліндегі