Тақырыбы:Клетка ілімінің тарихы. Цитология және гистология зерттеу әдістері. Орындаған:Дарубаева Амина Қабылдаған:Маникбаева.С.А Факультет:Биотехнология Тобы:03
СӨЖ
ЖОСПАР - Клетканың шығу тарихы
- Микроскоп түрлері
- Цитологиялық және гистологиялық зерттеу әдістері.
КЛЕТКА ШЫҒУ ТАРИХЫ Клеткнаың ашылуына дейін 16 ғасырдың аяғында микроскоп ойлап табылды (З. Янсен) Алғаш рет клетка торларын көрген Р.Гук (1665) болды. Ол үлкейту құрылғысының көмегімен тірі организмдердің тіндік бөліктерін зерттеді. Өсімдік тінінің кесілген жерінде ол жасушалық құрылымды көрді және жеке жасушаларды жасушалар деп атады. Гук жасушалардың өздері бос, ал тірі организмн жасуша қабырғасымен қоршалған деп есептеді. Біраз уақыттан кейін А.Левенгук жетілдірілген микроскопты қолданып, жасушалардың, оның ішінде бактериялардың құрлысын дәл көрді. 1827 жылы К.Бэр жұмыртқа жасушасын ашты, осылайша барлық тірі организмдер жасушадан дамиды деген болжамды дәлелдеді. ХІХ ғасырдың ортасында Р.Вирхов барлық жасушалардың бөлінуі арқылы басқа жасушалардан ғана пайда болатынын дәлелдеді («әрбір жасуша жасушадан»). Сонымен қатар жасушалардағы құрылым мен процестерді зерттейтін цитология ғылымы пайда болды. 19 ғасырдың екінші жартысында жасушаның көптеген компоненттері ашылып, жасушаның бөлінуінде ядро рөлі атап өтілді. 20 ғасырдың бірінші жартысында электронды микроскоп көмегімен қалған ұсақ жасушалық құрылымдар табылды. Әр түрлі организмдер мен әр түрлі ұлпалардың жасушаларында көп ұқсастық бар екені белгілі болды. МИКРОСКОП Микроскоп (грек. mіkros –ұсақ және skopeo – көремін –жай көзге көрінбейтін нысандардың(немесе олардың құрылымдық бөліктерінің) бірнеше есе үлкейтілген кескінін алатын оптикалық прибор.Микроскоп бактериялар,органикалық клеткалар, майда кристалдар, қорытпалардың құрылымы, т.б. өлшемдері ажыратқыш шамасы 0,1 ммге тең) нысандарды зерттеуге арналған. Микроскоптардың ажыратқыш қабілеті мына формуламен анықталады:
L(min) = екі заттың ең жақын арақашықтығы,
λ = жарықтың толқын ұзындығы,
n = линзаның сыну көрсеткіші,
nsinU=сандық апертура
МИКРОСКОП ҚҰРЛЫСЫ 2. Линза-корректор 3. Айна 4. Объект 5. Конденсор 6. Зат қоятын үстелше 6 ' Объективтен алынған объектінің нақты, төңкерілген және үлкейтілген кескін. 6''Окулярдан алынған объектінің екіншілей үлкейтілген, жалған кескіні 7. Объектив 8. Окуляр М И К Р О С К О П М И К Р О С К О П
Стереоскопиялық.
Поляризациялық
микроскоп.
Люминесценттік ультракүлгін.
Интерференциялық
микроскоп.
Электронды.
Электрондық микроскопты 1930-1960 жылдары неміс ғалымдары Девиссон мен Калбин құрастырған.
ЦИТОЛОГИЯ ЖӘНЕ ГИСТОЛОГИЯ Гистология - тірі организмдердің ұлпаларының құрылысы мен құрылысы туралы биологияның бір саласы,гистология денені ұлпалар деңгейінде зерттейді. Цитология - бұл тірі организмдердің жасушаларын, олардың құрылымын, қызметін, жасушалардың көбеюін, қартаюы мен өлуін зерттейтін гистология бөлімшелерінің бірі. Анау. цитология - дененің құрылысын жасушалық деңгейде зерттейтін ғылым. Цитологияда негізгі қолданылатын әдістердің бірі – клеткалар мен ұлпаларды әр түрлі микроскоптар арқылы зерттеу Цитологиялық зерттеу жасушалардың пішіні мен жағдайын бағалауды білдіреді және әр түрлі сатыларда қатерсіз немесе қатерлі ісіктерді, сондай-ақ жасушалық құрылымның неопластикалық емес зақымдануларын диагностикалауға мүмкіндік береді. Оның көмегімен дененің барлық тіндерінен зерттеуге материал алуға болады (бұл, ең алдымен, ішкі мүшелерге қатысты). - Жарық микроскопиясы
- Микроскопиялық техника және гистохимия
- Гистологиялық препараттарды жасау тәсілі
- Зерттелетін мүшелер мен ұлпалардан ұсақ (1 см3) кесекшелерді алып бекіту (фиксация).
- Бекітілген кесекшелерді ағын суға жуу.
- Күштілігі өсе түсетін спирттерде сусыздандыру.
- Кесекшелерді парафинде қатыру.
- Кесекшелерден микротом арқылы кесінділер жасау.
- Кесінділерді бояу.
- Кесінділерді бальзамға қатыру.
Қолданылған әдебиет тізімі - Жоғары оқу орындарына түсушілерге арналған биология бойынша нұсқаулық, Лемеза Н.А., Морозик М.С., Морозов Е.И., 2001 ж.
- Зертханалық гистологиялық зерттеулердің теориясы мен практикасы. Теориялық оқуды ұйымдастыру бойынша мұғалімге әдістемелік ұсыныстар, Александр Афонин, Татьяна Белозерова және Татьяна Зимина.
- Нұртазин, С.Т.. Жалпы гистология.- Алматы, 2010
- Решетова О.А. Гистология с основами цитологии, Алматы «Қазақ университеті» 2008
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!
Достарыңызбен бөлісу: |
