Климатология

Атмосфералық қысым — атмосфераның жер
бетіне және ондағы заттарға түсіретін қысымы.
Ол барометрмен, яғни сынап бағанасының
биіктігімен (мм сын. бағ.), СИ жүйесінде
паскальмен (Па), ал метеорол. ғылымында
гектопаскальмен (гПа) немесе миллибармен
(мб) өлшенеді. Теңіз деңгейінде атмосфералық
қысым орташа алғанда 1013,25 гПа-ға (760 мм
сын. бағ.) тең. Жоғарылаған сайын ауа
тығыздығы кеміп, атмосфералық қысым азаяды.
Жер бетіндегі қысыммен салыстырғанда 5 км
биіктікте атмосфералық қысым 2 есе, 10 км
биіктікте 4 есе, 15 км биіктікте 8 есе кемиді.

Атмосфералық қабат

Экваторда - 17-18 км
Қоңыржай ендіктерде - 10-12 км
Полюстерде - 8 км
Тропосфера (көне грекше: τρόπος — «бұрылыс», және көне грекше: σφαῖρα —
«шар») - ауаның жер бетіне жақын ең тығыз шоғырланған қабаты. 12 км
биіктікке дейінгі атмосфераның төменгі қабаты. Тропосфера - бүкіл ауаның
4\5 бөлігі. Тропосферада бұлт, жауын-шашын, жел және тағы басқа
құбылыстар орын алып отырады
Тропосфераның жоғарғы шекарасы географиялық ендіктер мен жыл
мезгілдері бойынша әртүрлі биіктікте орналасуы мүмкін. Орташа есеппен
тропосфера полюстер үстінде 9 км-ге, қоңыржай ендіктерде 10—12 км-ге, ал
экватор үстінде 15—17 км-ге дейін созылады. Тропосфераның қалыңдығы:
1.
2.
3.
Орташа қалыңдығы - 11 км
Тропосферада ауа температурасы шамамен әр 100 м сайын 0,6°С-қа
төмендейді. Мәселен, тропосфераның жоғарғы бөлігінің орташа жылдық
температурасы солтүстік полюсте — 55°С болса, экваторда бұл көрсеткіш —
70°С-қа төмендейді.
Атмосфера қабаты

Стратосфера (лат. стратұм - «қабатталған») - тропосфераның
үстінен 80 км-ге дейінгі биіктікте орналасқан атмосфера қабаты.
Бұл қабат бүкіл атмосфера салмағының 20%-ын құрайды. Мұнда
күннің ультрафиолетті сәулеленуін күшті сіңіретін озон
қабатының болуына байланысты жоғарыдан келетін
температураның төмендеуі тоқталады. 30 км биіктік шамасына
дейін температура өзгермей 50° шамасында сақталып тұрады, ал
одан әрі қарай биіктікте біртіндеп жоғарылай отырып, 60 км
биіктікке барғанда тіпті 75°-қа дейін артады. Статосферада су буы
және бұлт атаулы мүлдем дерлік болмайды. 1951 жылы
халықаралық келісім бойынша стратосфера деп тек 40 км
биіктікке дейінгі қабатты атап, ал 40-тан 80 км-ге дейінгі қабатты
мезосфера (орта қабат) деп атау керектігі келісілді.
Стратосферада озон қабаты түзіледі.
Атмосфера қабаты

Мезосфера - атмосфераның 50 —
80 километр биіктіктегі ортаңғы
қабаты. Стратосфера (мезосфера
асты) мен ионосфера (мезосфера
үсті) қабаттарының аралығында.
Мезосферада жоғарылаған сайын
температура төмендей береді: 50
километр биіктікте 70°С
шамасында.
Атмосфера қабаты

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ