Байланыс арналарындағы коммутация әдістері

105 
деректерді беру жылдамдығының теңдігі болып табылады. Деректерді құрама 
арна пайда болған байланыс орнатылғаннан кейін жіберуге болады. 
Арналардың коммутациясы кеңістіктік және уақытша болуы мүмкін.
Кеңістіктік коммутатор деп - N кіріс және шығыс саны тең матрицаны 
айтады (4.10 сурет). 
4.10 сурет– Кеңістіктік коммутатордың сұлбасы 
Тордың тораптарында коммутациялық элементтер орналасқан. Әрбір 
бағанада бір элементтен артық емес тұйықталу болуы мүмкін. Сұлбаның 
кемшілігі: коммутациялық элементтердің санының көптігі-
N
2
. Бұл кемшілікті 
жою үшін көп сатылы коммутаторлар қолданылады. 4.11-суретте үш сатылы 
коммутатордың сұлбасы келтірілген. 
4.11 сурет - үш сатылы коммутатордың сұлбасы 
Мұнда ауыстырып-қосқыш элементтердің саны коммутацияның кідіруін 
арттыру есебінен азаяды. 
Уақытша коммутатор буферлік жады негізінде құрылуы мүмкін. Бұл 
жағдайда кем дегенде жазу-оқу циклы кезінде кідіріс болады. 
Арналарды коммутациялау тәсілінің артықшылықтары: 
1) Орнатылған байланыс бойынша деректерді берудің белгілі және 
тұрақты жылдамдығы. 
2) Деректердің аз және тұрақты уақыттық кідірістері. 
Арналарды коммутациялау тәсілінің кемшіліктері: 
1) Егер арналық учаскелерден қандай да бір артық зат жүктелсе, 
қосылысқа қызмет көрсетудің істен шығуы. 
2) Физикалық арналарды тиімсіз пайдалану. 

106 
3) Құрамдық арнаға қосылудың барлық уақыты беріледі, ал 
компьютерлердің өзара әрекеттесуі біркелкі емес, яғни арнаның өткізу 
қабілетін динамикалық қайта бөлу жоқ. 
4) Байланыс орнату уақыты есебінен деректер берудің сөзсіз кідірістері. 
Компьютерлік желілер жұмысының типтік режимдері тарату 
жылдамдығының едәуір вариацияларымен сүйемелденеді. Қатынасы орта 
қарқынды алмасуына қарай барынша мүмкін деп аталатын коэффициенті 
лүпілді трафик, мүмкін 1:100, яғни коммутацияланған арна көп уақыт бос 
болады және басқа пайдаланушыларға қол жетімді желі. Сондықтан 
пакеттердің коммутациясы өте тиімді. 
Дестелерді коммутациялау кезінде бастапқы тораптағы жіберілетін 
хабарлама пакеттер деп аталатын шағын бөліктерге бөлінеді. Хабарлама-
бірнеше байттан Мбайтқа дейін еркін ұзындығы бар логикалық аяқталған 
деректер порциясы. Пакеттердің еркін ұзындығы бар, бірақ тар шектерде, 
әдетте, бірнеше байттан 1,5 Кб дейін. Бір хабар пакеттерін параллель жіберу 
есебінен үлкен желілерде деректерді желінің әртүрлі учаскелерінде беруді 
жылдамдатуға мүмкіндік береді. 
Қате пайда болған кезде, қысқа пакетті қайта жіберу қажет, тек ұзын 
хабарды 
ғана 
емес. 
Жоғары 
пакеттің 
өлшемін 
шектеу 
тарату 
маршруттарындағы транзиттік тораптарда буферлік жадтың аз көлемімен 
қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. 
Әрбір пакеттің мақсаты торабына пакетті жеткізу үшін мекен-жай 
ақпаратын және хабарды жинау үшін қабылдау жағында пайдаланылатын 
пакеттің нөмірін қамтитын өз тақырыбы болады. Осылайша, пакеттер желіге 
тәуелсіз деректер блоктары ретінде жіберіледі. Желі коммутаторлары 
пакеттерді қабылдайды және атаулы ақпарат бойынша тақырыптарды 
тағайындау торабына жеткенше бір-біріне береді. 
Пакеттік желі коммутаторларының арналар коммутаторларынан 
айырмашылығы, біріншісі пакеттерді уақытша сақтау үшін ішкі буферлік 
жадқа ие.
Ол кезде қабылданған пакет коммутатордың шығыс портының буферлік 
жадында пакеттер кезегінде болады және оған дейін кезек келген сәтте 
беріледі. Мұндай сұлба коммутаторлар арасындағы магистральды 
байланыстарда трафиктің пульсациясын тегістеуге мүмкіндік береді, бұл 
жалпы желінің өткізу қабілетін арттырады. Сонымен қатар, коммутаторларға 
соңғы түйіндерден келіп түсетін өте біркелкі емес трафик кезінде 
коммутаторлар арасындағы қосылу бірқалыпты жүктеледі және жоғары 
деңгейдегі коммутаторларды қосатын магистральды арналардағы пакеттер 
ағыны барынша көп пайдалану коэффициенті бар. Осылайша, дестелерді 
буферлендіру жеке пайдаланушылардың пульсация коэффициентімен 
салыстырғанда 1-ге жақын жүктеме коэффициенттеріне жетуі мүмкін. 
Магистральды физикалық арналарды құру кезінде және компьютерлік 
және телефондық желілердің коммутаторлары арасында бастапқы желілерде 

107 
жоғары жылдамдықты тұрақты қосылыстарды құру үшін арналарды ауыстыру 
әдісі әлі де кең қолданылады. 
Қарапайым арна (немесе жай ғана арна) - бұл желінің белгілі бір типінде 
бекітілген өткізу қабілеттілігінің кейбір мәні болып табылатын, арнаны 
ауыстырып қосатын желінің негізгі техникалық сипаттамасы. Электр тізбегі 
қосылған желідегі кез келген байланыс желісі осы типтегі желілер үшін 
қабылданған қарапайым каналдың өткізу қабілеттілігіне ие. 
Қарапайым арнаның мәні, немесе басқаша айтқанда, байланыс желісінің 
өткізу қабілетінің ең аз бірлігі әртүрлі факторларды ескере отырып таңдалады. 
Бірақ қарапайым арна күтілетін ұсынылған жүктемені беру үшін ең аз қажетті 
өткізу қабілетін таңдаудың қажеті жоқ. 
Әрбір байланыс желісінің өткізу қабілеті қарапайым арналардың бүтін 
санына тең болуы тиіс. 
Қарапайым арналарды коммутациялау (қосу) арқылы құрылған арна 
құрамдас арна деп аталады. 
Құрамдас арнаның сипаттары: 
- құрама арна өз бойында бірдей элементарлық арналардан тұрады; 
- құрама арнада тұрақты және бекітілген өткізу қабілеті бар; 
- құрама арна екі абоненттің байланыс сеансы кезеңінде уақытша 
құрылады; 
- байланыс сеансы кезінде құрама арнаға кіретін барлық қарапайым 
арналар осы құрама арна құрылған абоненттердің айрықша пайдалануына 
түседі; 
- барлық байланыс сеансы ішінде абоненттер желіге құрама арнаның 
өткізу қабілеттілігінен аспайтын жылдамдықпен деректерді жібере алады; 
- құрамдық арнаға түскен деректер шақырылушы абонентке кідіріссіз, 
ысырапсыз және осы уақытта желіде басқа қосылыстар бар- жоқтығына 
жоқтығына қарамастан сол жылдамдықпен (көз жылдамдығымен) кепілді 
түрде жеткізіледі.; 
- байланыс сеансы аяқталғаннан кейін тиісті құрамдас арнаға кіретін 
қарапайым арналар бос болып жарияланады және басқа абоненттердің 
пайдалануы үшін таратылатын ресурстар пулына қайтарылады. 
Желі бір уақытта бірнеше байланыс сеанстары болуы мүмкін (бір 
уақытта жүздеген және мың абонент сөйлесулері берілетін телефон желісі 
үшін әдеттегі жағдай). Байланыс сеанстары арасында желіні бөлу қарапайым 
арналар деңгейінде болады. Мысалы, S2-S3 байланыс желісінде А және В 
абоненттерінің байланысы үшін екі арна бөлінгеннен кейін, қалған үш 
қарапайым арна осы уақытта және осы байланыс желісі арқылы өткен басқа 
үш байланыс сеансы арасында бөлінген. Мұндай мультиплексирлеу бір 
уақытта әрбір физикалық арна арқылы бірнеше логикалық қосылыстардың 
трафигін жіберуге мүмкіндік береді. 
Осылайша, арналар коммутациясы бар желілерде деректерді жылжыту 
екі кезеңде жүргізіледі: 

108 
1) Желіге қызметтік хабарлама — сұраныс келіп түседі, ол 
шақырылатын абоненттің мекен-жайын көтереді және құрамдық арнаны 
құруды ұйымдастырады. 
2) Дайындалған құрамдық арна бойынша негізгі деректер ағыны 
беріледі, оны беру үшін ешқандай қосымша ақпарат, оның ішінде 
шақырылатын абоненттің мекен-жайы талап етілмейді. Коммутаторлардағы 
деректерді коммутациялау жергілікті белгілер — қарапайым арналар 
нөмірлері негізінде орындалады. 
Байланыс орнату сұраулары әрдайым сәтті аяқталмайды. Егер 
шақырушы мен шақырылатын абоненттер арасындағы жолда бос қарапайым 
арналар болмаса немесе шақырылатын желі бос болмаса, онда байланыс 
орнатудан бас тартылады. Пакеттер коммутациясымен желілер сияқты 
желісінің коммутация каналының тұрады коммутаторларды байланысты жеке 
желілермен байланыс. Бірақ бұл желілерде деректерді беру мүлдем басқаша 
болады. Мысалы, ол осы деректердің жүру жолында байланыс желілерін 
резервте қалдыру және қажетті өткізу қабілетіне кепілдік бермейінше 
деректерді қабылдай алады. Дестелер коммутациясы бар желі өз абоненттері 
үшін тек қана оларға бөлінген байланыс арналарын алдын ала жасамайды. 
Деректер жолда кідіріп, тіпті жоғалуы мүмкін. 
Сонымен қатар, барлық пайдаланушылар 1 Мбит/с орташа 
жылдамдықпен бірдей пульсациялық трафик жасайды деп болжаймыз. 
Сонымен қатар қысқа уақыт кезеңінде ұсынылған жүктеме жылдамдығы ең 
жоғары қатынау жылдамдығына дейін, яғни 10 Мбит/с дейін өседі. Сонымен 
қатар, S1 коммутаторына қосылған барлық пайдаланушылар ақпаратты тек S2 
коммутаторына қосылған пайдаланушыларға береді. 
Сонымен қатар, бір желі дестелерді коммутациялау техникасының 
негізінде жұмыс істейтін нұсқаны қарастырайық (4.12 сурет). 1 Мбит/с 
пайдаланушы ағындарының орташа жылдамдығы кезінде желі бір мезгілде 
100/1 = 100 (! 1) коммутаторлар арасындағы арнаның өткізу қабілетін толық 
жұмсай отырып, желі таратады. Бірақ, егер деректер ағынының жиынтық 
жылдамдығы 
100 
Мбит/с 
артық 
болса, 
коммутатор 
буферінің 
сыйымдылықтары артық жүктеме кезеңінде дестелерді сақтау үшін жеткілікті 
болса, бұл дұрыс болып табылады. S1 коммутаторына жүктелу кезеңінде әрбір 
ағыннан 10 Мбит/с ∙ 1 с =10 Мбит, ал 100 ағыннан 1000 Мбит түседі. Бұл 
деректерден бір секунд ішінде коммутатор шығу арнасына тек 100 Мбит ғана 
бере алады. Демек, желінің артық жүктелуі кезінде бірде-бір пакет жоғалмауы 
тиіс, коммутатордың кіріс буферлерінің жалпы көлемі 1000 - 100 - 900 кем 
немесе 100 Мбайт артық болмауы тиіс. 

109 
4.12 сурет - Пакеттер мен арналар коммутациясы бар желілердің 
тиімділігін салыстыру 
Бүгінгі коммутаторлар әдетте аз буферлік өлшемдерге ие (1-10 МБ). 
4.1-кестедегі мәліметтер негізінде, қандай жағдайларда тізбекті 
коммутацияланған желілерді пайдалану тиімді, ал қайсысында - пакеттік 
коммутацияны қолдану тиімді болатынын көре аламыз.
4.1 кесте - Айнымалы және пакеттік коммутацияланған желілерді 
салыстыру 
Арналар коммутациясы 
Пакеттерді коммутациялау 
Алдын ала қосылысты орнату қажет Қосылымды 
орнату 
кезеңі 
жоқ 
(дейтаграммдық әдіс) 
Мекен-жай тек байланыс орнату 
этапында қажет 
Мекен-жай және басқа да қызметтік 
ақпарат әр пакетпен беріледі 
Желі абонентке қосылудан бас 
тартуы мүмкін 
Желі әрқашан абоненттен деректерді 
қабылдауға дайын 
Өзара 
іс-қимыл 
жасайтын 
абоненттер үшін кепілді өткізу 
қабілеті (Өткізу жолағы) 
Абоненттерге арналған желінің өткізу 
қабілеті белгісіз, берудің кідірісі 
кездейсоқ сипатқа ие 
Нақты уақыт трафигі кідіріссіз 
беріледі 
Желі 
ресурстары 
пульсирленген 
трафикті 
беру 
кезінде 
тиімді 
қолданылады 
Жоғары беріліс сенімділігі 
Буферлердің 
толып 
кетуінен 
деректердің жоғалуы ықтимал 
Желінің 
жалпы 
тиімділігін 
төмендететін арналардың өткізу 
қабілетін ұтымсыз пайдалану 
Абоненттер 
арасындағы 
каналдың 
өткізу қабілеттілігін автоматты түрде 
динамикалық бөлу 
Коммутацияны жүзеге асырудың әртүрлі тәсілдері. 
Жалпы жағдайда әрбір жеке коммутация есептерін шешу-ағындарды 
және тиісті бағыттарды анықтау, конфигурациялық параметрлерде және 
желілік құрылғылардың кестелерінде маршруттарды тіркеу, ағындарды тану 
және бір құрылғының интерфейстері арасында деректерді беру, ағындарды 

110 
мультиплексирлеу/демультиплексирлеу және тарату ортасын бөлу-барлық 
басқаларды шешумен тығыз байланысты. Коммутацияның жалпыланған 
есебінің техникалық шешімдерінің кешені жиынтығында кез келген желілік 
технологияның Базисін құрайды. Байланыс арналарын бірлесіп пайдалану 
және деректерді жылжыту, маршруттарды тарту механизмі қандай да бір 
желілік технологияда қаланғанына оның іргелі қасиеттеріне байланысты. 
Желідегі абоненттерді ауыстыру мәселесін шешудің көптеген мүмкін 
тәсілдерінің ішінде екі негізі бар: 
- арналар коммутациясы (circuit switching); 
- пакеттерді коммутациялау(packet switching). 
Бұл екі сұлба 4.13-суретте келтірілгендей желі құрылымдары сәйкес 
келеді, бірақ олардың мүмкіндіктері мен қасиеттері әртүрлі. 
4.13 сурет - Абоненттер коммутациясы бар желінің жалпы құрылымы 
Арналар коммутациясы бар желілер бай тарихқа ие, олар алғашқы 
телефон желілерінен орын алды. Дестелер коммутациясы бар желілер 
салыстырмалы түрде жаңа, олар 60-жылдардың соңында алғашқы жаһандық 
компьютерлік желілермен эксперимент нәтижесі ретінде пайда болды. Осы 
сұлбалардың әрқайсысының өзінің артықшылықтары мен кемшіліктері бар, 
бірақ көптеген мамандардың ұзақ мерзімді болжамдары бойынша болашақта 
неғұрлым икемді және әмбебап дестелерді коммутациялау технологиясына 
жатады. 
Коммутациялық желі соңғы тораптар арасында аралық арналық 
учаскелердегі тізбектей қосылған коммутаторлардан үздіксіз құрамдас 
физикалық арнаны құрайды. Бір уақытта бірнеше физикалық арналар бірізді 
қосылғанда бір физикалық арнаны құрайды, физикалық арналардың әрбір 
құрамдас бөліктеріндегі деректерді беру жылдамдығының теңдігі болып 
табылады. Мұндай желі коммутаторлары берілетін деректерді буферлендіруге 
тиіс емес. 
Желіде коммутация каналының алдында деректерді әрқашан рәсімін 
жүргізу қажет оның қосылыстары, құрамдас арна оның процесінде құрылады. 
Содан кейін ғана деректерді жіберуге болады. 

111 
Мысалы, егер желі 4.14 -суретте көрсетілген болса, арналарды ауыстыру 
технологиясында жұмыс істейді, содан кейін 1-ші түйін, мәліметтерді 7-
түйінге беру үшін алдымен тағайындалған мекен-жайын көрсете отырып, А 
қосылысын орнатуға арнайы сұрау жіберуі керек, бұл жағдайда E. Содан кейін 
Е коммутаторы F коммутаторына сұрау жібереді, ал ол өз кезегінде 7-торапқа 
сұрау жібереді. Егер 7-торап қосылысты орнатуға сұрау алса, ол белгіленген 
арна бойынша бастапқы торапқа жауап жібереді, содан кейін құрама арна 
коммутацияланған болып саналады және 1 және 7 - тораптар ол бойынша 
деректермен алмасуы мүмкін. 
Арналарды коммутациялау техникасы өзінің артықшылықтары мен 
кемшіліктері бар. 
4.14 сурет - Құрамдас арнаны орнату 
Арналар коммутациясының артықшылықтары: 
1) Соңғы тораптар арасында орнатылған арна бойынша деректерді 
берудің тұрақты және белгілі жылдамдығы. Бұл желі пайдаланушысына 
сапалы жіберу үшін қажетті желі арнасын қажетті жылдамдыққа орнату 
мүмкіндігін алдын-ала жүргізілген бағалау негізінде береді. 
2) Желі арқылы деректер беруді кідіртудің төмен және тұрақты деңгейі. 
Бұл кідіріске сезімтал деректерді (сондай — ақ нақты уақыт трафигі деп 
аталатын) - дауыс, бейне, түрлі технологиялық ақпаратты сапалы беруге 
мүмкіндік береді. 
Арналар коммутациясының кемшіліктері: 
1) Желі қосылысты орнатуға сұрау салуға қызмет көрсетуден бас тарту. 
Мұндай жағдай желінің қандай да бір бөлігінде байланыс арнасының бойында 
ақпарат ағымдарының мүмкін болатын ең үлкен саны өтетін арнаның бойында 
орнатылуына байланысты туындауы мүмкін. Мысалы, егер абонент тек бір 

112 
ғана байланыс орнатуға қабілетті болса, бұл көптеген телефон желілеріне тән. 
Сөйлесуші абонентке екінші қоңырау келіп түскен кезде желі шақырушы 
абонентке қысқа гуіл — «бос емес» сигналын береді.
2) Физикалық арналардың өткізу қабілетін ұтымсыз пайдалану. 
Қосылыс орнатылғаннан кейін композиттік арнаға бөлінетін өткізу 
қабілеттілігінің бөлігі оған тұтасымен қамтамасыз етіледі, яғни байланыс 
ажыратылғанша. Алайда, абоненттерге қосылу кезінде әрдайым арнаның 
өткізу қабілеті қажет емес, мысалы, телефонмен сөйлесуде кідірістер болуы 
мүмкін, компьютерлердің өзара әрекеттестігі уақытында одан да біркелкі 
болмайды. Өткізгішті динамикалық түрде қайта бөлудің мүмкін еместігі - бұл 
тізбекті коммутацияланатын желіні түбегейлі шектеу, өйткені мұнда 
коммутациялық блок тұтастай ақпараттар ағыны болып табылады. 
3) Қосылысты орнату фазасына байланысты деректерді беру алдында 
міндетті кідірту. 
Кез келген желілік технологияның артықшылықтары мен кемшіліктері 
салыстырмалы. Белгілі бір жағдайларда бірінші жоспарға артықшылығы 
шығады,ал кемшіліктер елеусіз болады. Мысалы, арналарды коммутациялау 
техникасы тек қана телефонмен сөйлесу трафигін жіберу қажет болған 
жағдайларда жақсы жұмыс істейді. Бұл жерде сөйлесуден кідірістерді «кесу» 
мүмкін емес және коммутаторлар арасында магистральды физикалық 
арналарды неғұрлым ұтымды пайдалану мүмкін емес. Ал өте біркелкі емес 
компьютерлік трафикті беру кезінде бұл ұтымдылық қазірдің өзінде бірінші 
жоспарға шығады. 
4.3.2 Пакеттерді коммутациялау. 
Дестелер коммутациясы бар желілердің жұмыс істеуінің маңызды 
принципі пакеттер деп аталатын бір-бірінен құрылымдық бөлінген деректер 
порциялары түрінде желі арқылы берілетін ақпаратты ұсыну болып табылады. 
Әрбір пакет мақсатты мекен-жайы және адресатқа пакетті жеткізу үшін 
пайдаланылатын басқа да қосалқы ақпарат (деректер өрісінің ұзындығы, 
бақылау сомасы және т.б.) бар тақырыпта жабдықталған. Әрбір пакетте 
мекенжайдың болуы дестелерді коммутациялау техникасының маңызды 
ерекшеліктерінің бірі болып табылады, өйткені әрбір пакет желілік трафикті 
құрайтын басқа пакеттерге қарамастан коммутатормен өңделуі мүмкін. 
Сонымен қатар, пакеттегі тақырыпшадан басқа, пакеттің соңында 
орналастырылған тағы бір қосымша өріс болуы мүмкін, сондықтан ол 
концевик деп аталады. Концевикте әдетте желі арқылы беру кезінде 
ақпараттың бұрмаланғанын немесе болмағанын тексеруге мүмкіндік беретін 
бақылау сомасы орналастырылады. 
Сонымен қатар, байланыс желілері мен байланыс желілерін алдын ала 
резервтеместен және алдын ала белгіленген жылдамдықпен емес, арналар 
коммутациясы бар желілерде жасалғандай, ал олардың көзі генерациялайтын 
қарқынмен желіге түседі. Сонымен қатар, бұл желі соңғы түйіннен пакетті 
қабылдауға дайын. 

113 
4.15 сурет - Пакеттер түрінде желі бойынша деректерді беру 
Айнымалы ток желілеріндегідей, пакеттік коммутацияланған желілерде, 
әр ағын үшін бағыт қолмен немесе автоматты түрде орнатылады, ол 
коммутаторларда 
сақталған 
коммутация 
кестелерінде 
жазылады. 
Коммутаторға түскен пакеттер олардың тақырыптарындағы, сондай-ақ 
коммутация кестесінде қамтылған ақпарат негізінде сол немесе өзге маршрут 
бойынша өңделеді және жіберіледі (4.15 сурет). 
Бір ғана ақпараттық ағындарға тиесілі пакеттер желі бойынша орын 
ауыстырған кезде бір-бірімен «араластырыла», кезектер құра алады және бір-
бірін «тежейді». Дестелер жолында әртүрлі өткізу қабілеті бар байланыс 
желілері кездеседі. Бір ағынға тиесілі пакеттер әртүрлі жылдамдықтармен 
желі арқылы қозғала алатын және тіпті баратын жеріне олар жөнелтілген 
тәртіпте келе алатындай жағдай болмайтындай жағдайда, мұндай жағдайларда 
байланыс желілерінің жүктелу дәрежесі де қатты өзгеруі мүмкін. 
Деректерді пакеттерге бөлу арналардың коммутациясы бар желілерден 
гөрі біркелкі емес компьютерлік трафикті тиімді беруге мүмкіндік береді. Бұл 
жеке компьютерлерден түсетін трафиктің пульсациясы кездейсоқ сипатқа ие 
және олардың шыңдары көбінесе сәйкес келмейтін уақытта бөлінеді. 
Сондықтан, байланыс желісі соңғы түйіндердің көп санының трафигін 
жібергенде, пульсацияның жиынтық ағынында тегістеледі және желінің өткізу 
қабілеті ұзақ уақыт тұрып, неғұрлым ұтымды пайдаланылады. Бұл әсер 4.16-
суретте бейнеленген, онда 3,4 соңғы түйіндерден түсетін пакеттердің біркелкі 
емес ағындары көрсетілген. 
Пакеттерді берудің барлық жүйесінің маңызды аспектісі пакеттерді 
буферлеу болып табылады (өз бетінше қарау). Пакеттермен алмасу процесінің 
кейбір параметрлерінің екі соңғы түйінімен келісу рәсімі логикалық байланыс 

114 
орнату деп аталады. Екі өзара іс-қимыл жасайтын торап келісілетін 
параметрлер логикалық қосылым параметрлері деп аталады. 
4.16 сурет - Пакеттер коммутациясы бар желілерде трафикті тегістеу 
Логикалық қосылымның болуы пакеттерді дерекқор әдісімен 
салыстырғанда ұтымды түрде өңдеуге мүмкіндік береді. Мысалы, бірнеше 
алдыңғы пакеттерді жоғалтсаңыз, келесі пакеттерді жіберу жылдамдығы 
төмендеуі мүмкін. Немесе пакеттерді нөмірлеу және жіберілген және 
қабылданған пакеттердің нөмірлерін бақылау арқасында, телнұсқа лақтыру, 
түскен пакеттерді реттеу және жоғалған пакеттерді қайта жіберу арқылы 
сенімділікті арттыруға болады. 
Қосылыс параметрлері: тұрақты, яғни бүкіл қосылыс ішінде 
өзгертілмейтін (мысалы, қосылыс идентификаторы, пакетті шифрлеу тәсілі 
немесе пакеттің деректер өрісінің ең жоғары мөлшері) немесе айнымалы, яғни 
қосылыстың ағымдағы күйін динамикалық көрсететін (мысалы, берілетін 
пакеттердің тізбекті нөмірлері) болуы мүмкін. 
Логикалық байланыс бір бағытта - қосылым бастамашысынан да, екі 
бағытта да деректерді беруге есептелуі мүмкін. Кейбір аяқталған деректер 
жиынтығын, мысалы, белгілі бір файлды жібергеннен кейін, жіберуші-торап 
тиісті қызметтік кадрды жіберіп, осы логикалық қосылыстың үзілуін 
бастайды. 
Байланыс орнатылғаннан кейін және барлық параметрлер келісілгеннен 
кейін, соңғы тораптар деректерді беруді бастайды. Деректер пакеттері 
коммутаторлармен дейтаграммалық беру кезіндегі сияқты дәл өңделеді: 
пакеттердің тақырыптарынан тағайындалған мекен-жайлар алынады және 
маршрут бойынша келесі қадамдар туралы ақпаратты қамтитын коммутация 
кестелеріндегі жазбалармен салыстырылады. Бір логикалық қосылысқа 
жататын дейтаграммалар, пакеттер сияқты, кейбір жағдайларда (мысалы, 

115 
байланыс желісі істен шыққан кезде) адресатқа әртүрлі маршруттар бойынша 
жеткізілуі мүмкін. 
Байланыс орнату арқылы жіберу деректер алмасу сенімділігі мен 
қауіпсіздігі 
жағынан 
дейтаграммалық 
беріліске 
қарағанда 
көбірек 
мүмкіндіктер береді. Бірақ бұл әдіс баяу, өйткені ол логикалық қосылыстарды 
орнату және қолдау үшін қосымша есептеуді білдіреді. 
Пакеттер коммутациясы бар желілердің артықшылықтары: 
1) Пульсирленген трафикті беру кезінде желілердің жоғары өткізу 
қабілеті. 
2) 
Физикалық 
арнаның 
өткізу 
қабілетін 
трафиктің 
нақты 
қажеттіліктеріне сәйкес динамикалық қайта бөлу мүмкіндігі. 
Дестелер коммутациясы бар желілердің кемшіліктері: 
1) Желінің жалпы жүктелуіне байланысты желі абоненттері арасындағы 
деректерді беру жылдамдығының белгісіздігі. 
2) Желінің жылдам жүктелуі кезінде пакеттердің кідіруінің айнымалы 
шамасы. 
3) Транзиттік тораптардың буферлік жадының толып кетуінен 
деректердің ықтималдылығының жоғалуы. 
Пакеттік коммутацияның бұл әдісі компьютерлік трафикті тиімді беру 
үшін арнайы жасалған. Коммутация техникасы негізінде компьютерлік 
желілерді құрудың алғашқы қадамдары коммутацияның бұл түрі желінің 
жоғары жалпы өткізу қабілетіне қол жеткізуге мүмкіндік бермейтінін 
көрсетті. Әдеттегі желілік қосымшалар трафикті біркелкі емес, деректерді 
беру жылдамдығының жоғары деңгейімен жасайды.
Пакеттер ауыстырылған кезде пайдаланушы жіберген барлық 
хабарламалар бастапқы түйінге пакеттер деп аталатын салыстырмалы түрде 
кішкентай бөліктерге бөлінеді. Есіңізде болсын, бұл хабарлама логикалық 
тұрғыдан толық деректердің жиынтығы болып табылады - файлды жіберуге 
сұраныс, бүкіл сұранысты қамтитын осы сұранысқа жауап және т.б. Хабарлар 
кез келген ұзындықта, бірнеше байттан бастап көптеген мегабайтқа дейін 
болуы мүмкін. Керісінше, пакеттер әдетте өзгермелі ұзындыққа ие болуы 
мүмкін, бірақ тар шектерде, мысалы, 46-дан 1500 байтқа дейін. 
Әрбір пакет пакетті тағайындау торабына жеткізу үшін қажетті 
мекенжай ақпараты, сондай-ақ хабарды жинау үшін тағайындалған тораппен 
пайдаланылатын пакет нөмірі көрсетілетін тақырыптармен жабдықталады. 
Пакеттер желі бойынша тәуелсіз ақпараттық блоктар ретінде 
тасымалданады. Желі коммутаторлары соңғы түйіндерден пакеттерді 
қабылдайды және адрестік ақпарат негізінде оларды бір — біріне, ал соңында-
тағайындау торабына береді. 

116 
4.1 Кесте 
Көзі 
Тарату желісі 
Мәліметтер 
атауы 
Ақпараттар 
атауы 
Пакет тақырыбы 
Ақпараттар тақырыбы 
1 пакет 
пакет тақырыбы 
2 пакет 
пакет тақырыбы 
2 пакет 
4.17 сурет - Хабарларды пакеттерге бөлу 
Егер пакетті қабылдау сәтінде коммутатордың шығыс порты басқа 
пакетті берумен бос болмаса, пакетті уақытша сақтау үшін ішкі буферлік 
жады бар арналар коммутаторларынан ерекшеленеді (4.17 сурет). Бұл 
жағдайда пакет шығу портының буферлік жадында пакеттердің кезегіне біраз 
уақыт кетеді, ал оған дейін кезек жеткенде ол келесі коммутаторға беріледі.
Мұндай 
деректер 
беру 
сұлбасы 
коммутаторлар 
арасындағы 
магистральды байланыстардағы трафиктің пульсациясын тегістеуге мүмкіндік 
береді және осылайша жалпы желінің өткізу қабілетін арттыру үшін оларды 
неғұрлым тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. 
Шынында да, абоненттердің жұптары үшін оларды коммутацияланған 
желілердегідей, коммутацияланған байланыс арнасын жалғыз пайдаланумен 
қамтамасыз ету тиімді болады. 
Бұл жағдайда абоненттердің өзара әрекет ету уақыты аз болар еді,себебі 
деректер кідіріссіз бір абоненттен екіншісіне берілуі мүмкін. Абоненттерді 
тарату кідірісі кезінде арнаның тоқтап қалуы қызықтырмайды, олар үшін өз 
міндетін тезірек шешу маңызды. 
Желіге пакеттерді коммутациялайтын сызықтар өзара іс-қимыл нақты 
жұп абоненттерінің, өйткені олардың пакеттер мүмкін күтуге коммутаторах, 
әзірге магистральдық байланыс беріледі басқа пакеттер келген қр коммутатор 
бұрын. 

117 
Сонымен бірге, желі арқылы берілетін компьютерлік деректердің жалпы 
көлемі уақыт бірлігінде дестелерді коммутациялау техникасы кезінде 
арналарды коммутациялау техникасына қарағанда жоғары болады. Бұл үлкен 
сандардың заңына сәйкес жекелеген абоненттердің пульсациясы олардың 
шыңдары сәйкес келмейді, уақыт бойынша бөлінеді. 
Сондықтан коммутаторлар үнемі және бірқалыпты жұмыс арқылы 
жүктелген, егер олар қызмет көрсететін абоненттердің саны шынымен үлкен 
болса, 4.18 - суретте соңғы түйіндерден коммутаторларға түсетін трафик 
уақыт өте біркелкі бөлінбейтіні көрсетілген.
Алайда, төменгі деңгейдегі коммутаторлар арасындағы қосылыстарға 
қызмет 
көрсететін 
иерархияның 
неғұрлым 
жоғары 
деңгейдегі 
коммутаторлары 
біркелкі 
жүктелген 
және 
жоғарғы 
деңгейдегі 
коммутаторларды қосатын магистральды арналардағы пакеттер ағыны 
барынша көп пайдалану коэффициенті бар. 
4.18 сурет - Пакеттер коммутациясы бар желіде трафиктің пульсациясын 
тегістеу 
Буферлеу 
пульсацияны 
тегістейді, 
сондықтан 
магистральдық 
каналдардағы толқулар коэффициенті абоненттік қатынас арналарына 
қарағанда әлдеқайда төмен - бұл 1:10 немесе тіпті 1: 2 болуы мүмкін. 
Сонымен қатар, бұл жүйе абоненттердің нақты жұбының өзара 
әрекеттесуін баяулатады, бірақ жалпы желінің өткізу қабілетін арттырады. 
Жіберу көзіндегі кідірістер: 
- тақырыптарды жіберу уақыты; 
- әрбір келесі пакетті беру арасындағы аралықтар туындаған кідірістер. 
Әрбір коммутатордағы кідірістер: 
- буманы буферлендіру уақыты; 
- коммутация уақыты: 
- кезек күту уақыты (ауыспалы шама); 
- пакетті шығыс портына жылжыту уақыты. 

118 
Пакеттерді коммутациялау артықшылықтары. 
1) Пульсациялаушы трафикті беру кезінде желінің жоғары жалпы өткізу 
қабілеті.
2) Физикалық байланыс арналарының өткізу қабілетін олардың 
трафигінің нақты қажеттіліктеріне сәйкес абоненттер арасында динамикалық 
қайта бөлу мүмкіндігі. 
Дестелер коммутациясының кемшіліктері: 
1) Желі коммутаторлары буферлерінің кезектерінде кідірістер желінің 
жалпы жүктелуіне байланысты болғандықтан, желі абоненттері арасындағы 
деректерді беру жылдамдығының белгісіздігі. 
2) Желінің жылдам жүктелу сәтінде айтарлықтай ұзақ болуы мүмкін 
деректер пакеттерінің кідіруінің айнымалы шамасы. 
3) Буферлердің толып кетуінен деректердің жоғалуы. 
Қазіргі уақытта көрсетілген кемшіліктерді еңсеруге мүмкіндік беретін 
әдістер белсенді әзірленуде және енгізілуде, олар әсіресе тұрақты тарату 
жылдамдығын талап ететін кідіріске сезімтал трафик үшін жасалады. Мұндай 
әдістер қызмет көрсету сапасын қамтамасыз ету әдістері деп аталады (Quality 
of Service, QoS). 
Қызмет көрсету сапасын қамтамасыз ету әдістері іске асырылған 
пакеттер коммутациясы бар желілер бір мезгілде әртүрлі трафик түрлерін, 
соның ішінде телефон және компьютерлік сияқты маңызды түрлерін жіберуге 
мүмкіндік береді. Сондықтан дестелерді коммутациялау әдістері бүгінде кез 
келген типтегі абоненттер үшін кешенді сапалы қызметтерді қамтамасыз 
ететін конвергенттік желіні құру үшін ең перспективалы болып саналады. 
Дегенмен, арналарды коммутациялау әдістерін шоттардан алып тастауға 
болмайды. 
Қазіргі таңда олар дәстүрлі телефон желілерінде табысты жұмыс істеп 
қана қоймай, сонымен қатар телефон немесе компьютерлік желілердің 
коммутаторлары арасында магистральды физикалық арналарды құру үшін 
пайдаланылатын SDH және DWDM технологиясының бастапқы (тірек) 
желілерінде жоғары жылдамдықты тұрақты қосылыстарды құру үшін кеңінен 
қолданылады. 
Арналардың коммутациясы мен пакеттердің коммутациясын салыстыру. 
Арналарды коммутациялау: өзара іс-қимыл жасайтын абоненттер үшін 
кепілді өткізу қабілеті (жолағы); желі абонентке қосылудан бас тартуы 
мүмкін; нақты уақыт трафигі кідіріссіз беріледі; мекен-жай байланыс орнату 
кезеңінде ғана қолданылады; тұрақты және динамикалық коммутация. 
Пакеттерді коммутациялау: абоненттерге арналған желінің өткізу 
қабілеті белгісіз, берудің кідірісі кездейсоқ сипатқа ие; желі әрқашан 
абоненттен деректерді қабылдауға дайын; желі ресурстары пульсирленген 
трафикті беру кезінде тиімді қолданылады; мекен-жай әр пакетпен беріледі. 
Тұрақты және динамикалық коммутация. 
Дестелер коммутациясы бар желілерді және арналар коммутациясы бар 
желілерді екі класқа бөлуге болады: 

119 
- динамикалық коммутациясы бар желілер; 
- тұрақты коммутациясы бар желілер. 
Динамикалық коммутациясы бар желілерде: 
- желіні пайдаланушының бастамасы бойынша қосылуды орнатуға 
рұқсат етіледі;
- коммутация тек байланыс сеансы кезінде орындалады, содан кейін 
(пайдаланушылардың бірінің бастамасы бойынша) үзіледі;
- жалпы жағдайда желі пайдаланушысы кез келген басқа желі 
пайдаланушысымен қосыла алады;
- динамикалық коммутация кезінде екі пайдаланушы арасындағы 
байланыс уақыты бірнеше секундтан бірнеше сағатқа дейінгі уақытты 
құрайды және белгілі бір жұмыс — файлды жіберу, мәтін немесе сурет бетін 
және т. б. қарап болғаннан кейін аяқталады. 
Динамикалық коммутация режимін қолдайтын желілердің мысалдары 
ортақ пайдаланылатын телефон желілері, жергілікті желілер, TCP/IP желілері 
болып табылады. 
Тұрақты коммутация режимінде жұмыс істейтін желі: 
- пайдаланушылар жұптарына ұзақ уақыт бойы қосылуға тапсырыс 
беруге рұқсат береді;
- байланыс пайдаланушылармен емес, желіге қызмет көрсететін 
қызметкерлермен орнатылады;
- тұрақты коммутация орнатылған кезең әдетте бірнеше айды құрайды;
- арналардың коммутациясы бар желілердегі тұрақты (permanent) 
коммутация режимі жиі бөлінген (dedicated) немесе жалға алынған (leased) 
арналардың сервисі деп аталады;
- коммутаторлар желісі арқылы тұрақты қосылу қызмет көрсететін 
персонал бастамашылық жасаған автоматты процедуралардың көмегімен 
орнатылған жағдайда, оны әрбір коммутаторды қолмен конфигурациялау 
режиміне қарағанда жартылай тұрақты (semi-permanent) жалғау деп атайды. 
Тұрақты коммутация режимінде жұмыс істейтін ең танымал желілер 
бүгінгі таңда SDH технологиясы желісі болып табылады,олардың негізінде 
секундына бірнеше гигабит өткізу қабілеті бар бөлінген байланыс арналары 
құрылады. 
Кейбір желі түрлері екі жұмыс режимін қолдайды. Мысалы, X. 25 және 
ATM желілері пайдаланушыға желінің кез келген басқа пайдаланушысымен 
динамикалық байланысу мүмкіндігін беріп, сонымен қатар белгілі бір 
абонентке тұрақты байланыс деректерін жібере алады. 
4.3.2.1 Дестелер коммутациясы бар желілердің өткізу қабілеті. 
Пакеттік коммутация әдісі мен каналдарды ауыстыру әдісінің 
арасындағы айырмашылықтардың бірі - екі абонент арасындағы қосылыстың 
өткізу қабілеттілігінің белгісіздігі. Құрама арна қалыптасқаннан кейін арналар 
ауысқан жағдайда, соңғы түйіндер арасында мәліметтерді беру үшін желінің 
өткізу қабілеті белгілі - бұл арнаның өткізу қабілеті. 

120 
Арнаны орнатумен байланысты кідіріс болған соң деректер арнаға ең 
жоғары жылдамдықта беріле бастайды (4.19 сурет). Т
к
арналарының 
коммутациясы бар желіде хабар тарату уақыты байланыс желісі бойынша 
сигнал таратуды кідірту және хабар беруді кідірту сомасына тең. Сигналдың 
таралуының кідіруі нақты физикалық ортада электромагниттік толқындардың 
таралу жылдамдығына байланысты, ол вакуумдағы жарық жылдамдығының 
0,6-дан 0,9-ға дейін ауытқиды. Хабарламаны жіберу уақыты V / C тең, мұнда 
V-биттердегі хабарламаның көлемі, ал C-биттердегі арнаның бір секундтағы 
өткізу қабілеті. 
Пакеттер коммутациясы бар желіде сурет мүлдем өзгеше. 
4.19 сурет - Электр тізбегіне қосылған желілердегі мәліметтерді берудегі 
кідірістер 
Бұл желілерде қосылымды орнату процедурасын қолданса, электр 
тізбегі қосылған желілердегідей уақытты алады, сондықтан біз деректерді 
беру уақытын салыстырамыз. 
4.20-суретте пакеттер коммутациясы бар желіде деректерді беру үлгісі 
көрсетілген. Желі бойынша 4.19 сурет арқылы берілетін хабарлама сияқты 
көлемдегі хабарлама жіберіледі, алайда ол пакеттерге бөлінген, олардың 
әрқайсысы тақырыппен жабдықталған.
Дестелер коммутациясы бар желіде хабар тарату уақыты Т
к.п
суретінде 
көрсетілген, бұл пакеттік хабарламаны пакеттік коммутацияланған желі 
арқылы беру кезінде қосымша кідірістер болады. 
Сонымен қатар, бұл сигналдарды тарату үшін қосымша уақыт 
жұмсалады. Сонымен қатар, әрбір келесі пакетті тарату арасындағы 
интервалдардан туындаған T
инт
кідірістері қосылады (бұл уақыт кезекті 
пакетті стек протоколдарды қалыптастыруға кетеді). 

121 
Екіншіден, қосымша уақыт әр коммутаторда жұмсалады. Мұнда 
кідірістер t
б
пакетінің буферленуі уақытынан тұрады. (коммутатор дестені 
толығымен өзінің буферіне қабылдамай, таратуды бастай алмайды). 
Буферизация уақыты хаттаманың биттік жылдамдығы бар пакетті қабылдау 
уақытына тең. Коммутация уақыты пакеттің кезек күту уақытынан және 
пакеттің шығыс портына жылжу уақытынан құралады. Егер пакеттің жылжу 
уақыты бекітілген болса және әдеттегідей үлкен емес болса (бірнеше 
микросекундтен бірнеше ондаған микросекундқа дейін), онда кезек күту 
уақыты белгісіз және өте кең шектерде ауытқиды, ол желінің ағымдағы 
жүктелуіне байланысты. 
Пакеттік коммутацияланған желілерде мәліметтерді таратудың кідірісін 
қарапайым мысалды қолдана отырып, тізбектелген коммутацияланған 
желілермен салыстырғанда нақты бағалау жасайық. Екі типтегі желілерде де 
жіберілуі керек сынақ хабарламасының сыйымдылығы 200 КБ болсын. 
Жөнелтуші алушыдан 5000 км қашықтықта орналасқан. Байланыс желісінің 
өткізу қабілеттілігі - 2 Мбит / с. 
Электр тізбегі бар желі арқылы мәліметтерді беру уақыты - бұл 5000 км 
қашықтықта шамамен 25 мс (сигналдың таралу жылдамдығы жарық 
жылдамдығының 2/3 құрайды деп есептей отырып) және хабар тарату уақыты, 
2 Мбит / сағ жылдамдығымен есептелетін сигналдың таралу уақытының 
қосындысы және хабарламаның ұзындығы 200 КБ шамамен 800 мс құрайды. 
Есептеуде 1024-ке тең К (210) дұрыс мәні 1000-ға дөңгелектенді, сол сияқты 
1048576-ға тең М (220) мәні 1000000-ге дөңгелектенді. 
Бұл хабарды жіберушіден алушыға өтетін арналардың өткізу қабілеті 
мен қосынды ұзындығы бар пакеттері коммутациясы бар желі арқылы беру 
кезінде сигналдың таралу уақыты мен деректерді беру уақыты — 825 мс 
4.20 сурет - Пакеттер коммутациясы бар желілерде деректерді беру 
кезіндегі кедергілер 

122 
болады. Бірақ аралық тораптардағы кідірістер салдарынан деректерді берудің 
жалпы уақыты артады. Бұл уақыт қанша өседі деген болжам жасаймыз. 
Жіберушіден қабылдаушыға дейінгі аралық 10 коммутатор арқылы өтеді деп 
есептейік. Бастапқы хабар 1 Кбайт пакеттеріне, барлығы 200 пакетке бөлінсін. 
Алдымен бастапқы түйінде пайда болатын кідірісті бағалаймыз. Мысалы, 
пакеттердің атауында орналастырылған қызметтік ақпараттың жалпы 
көлеміне қатысты үлесі 10% - ды құрайды. Сондықтан, пакеттердің 
тақырыптарын беруге байланысты қосымша кідіріс бүтін хабарды тарату 
уақытының 10% құрайды, яғни 80 мс. Егер пакеттерді жіберу арасы 1 мс тең 
болса, онда аралық есебінен қосымша шығындар 200 мс құрайды. Осылайша, 
бастапқы түйінде хабардың пакеттелуіне байланысты беру кезінде 280 мс 
қосымша кідіріс пайда болды. 
10 коммутатордың әрқайсысы коммутация кідірісін енгізеді, ол бір 
мыңнан мың миллисекундқа дейін құрауы мүмкін. Бұл мысалда коммутацияға 
орта есеппен 20 мс жұмсалады деп есептейміз. Сонымен қатар, коммутатор 
арқылы хабарлардан өту кезінде пакеттің буферленуінің кідірісі туындайды. 1 
Кбайт пакетінің шамасы және 2 Мбит/c желісінің өткізу қабілеті 4 мс тең. 10 
коммутаторлар енгізетін жалпы кідіріс шамамен 240 мс құрайды. Нәтижесінде 
дестелер коммутациясы бар желімен жасалған қосымша кідіріс 520 мс құрады. 
Ескере отырып, барлық деректер беру желісіндегі коммутация каналының 
орынды 825 мс, бұны қосымша кідіріс деп санауға болады. 
Бұл есептеу өте болжамды сипатқа ие болса да, ол абоненттердің белгілі 
бір жұбы үшін дестелер коммутациясы бар желіде тарату процесі арналар 
коммутациясы бар желіге қарағанда баяу болып табылатынын түсіндіреді. 
Дестелер коммутациясы бар желінің белгісіз өткізу қабілеті - бұл жеке 
абоненттердің мүдделеріне қысым жасағанда оның жалпы тиімділігі үшін 
төлем. Сол сияқты, мультипрограммалық операциялық жүйеде бағдарламаны 
орындау уақытын болжау мүмкін емес, өйткені ол осы бағдарлама 
процессорды бөлетін басқа қосымшалардың санына байланысты болады. 
Желінің жұмысына желі тарататын пакеттік өлшемдер әсер етеді. 
Пакеттің үлкен мөлшері пакеттік коммутацияланған желіні тізбектелген 
желіге жақындатады, сондықтан желінің өнімділігі төмендейді. Сонымен 
қатар, үлкен пакеттік мөлшерде әр қосқыштағы буферлеу уақыты артады. Тым 
кішкентай пакеттер қосымша ақпараттардың үлесін едәуір арттырады, өйткені 
әр пакетте белгіленген ұзындықтағы тақырып бар, ал хабарламалар бөлінетін 
пакеттер саны пакеттің көлемінің азаюымен күрт артады. Желінің 
максималды өнімділігі қамтамасыз етілген кезде белгілі бір «алтын орта» бар, 
бірақ бұл арақатынасты дәл анықтау қиын, өйткені ол көптеген факторларға, 
соның ішінде желінің жұмысы барысында өзгеретін факторларға байланысты 
болады. 
Сондықтан, 
пакеттік 
коммутацияланған 
желілерге 
арналған 
хаттамаларды жасаушылар пакеттің өлшемін орналастыруға болатын 
шектерді, дәлірек айтқанда оның деректер өрісін таңдайды, өйткені тақырып 
әдетте бекітілген ұзындыққа ие. Әдетте деректер өрісінің төменгі шегі нөл деп 

123 
таңдалады, бұл пайдаланушы деректерінсіз қызмет пакеттерін жіберуге 
мүмкіндік береді, ал жоғарғы шегі 4 Кбайттан аспайды. Деректерді беру 
кезінде қосымшалар жылдам алмасуды аяқтау үшін деректер өрісінің 
максималды көлемін алуға тырысады, ал шағын пакеттер әдетте қысқа 
сервистік хабарламалар үшін қолданылады, мысалы, пакеттерді жеткізуді 
растау. 
Пакеттік өлшемді таңдағанда, сонымен қатар арнаның биттік қателік 
жылдамдығын ескеру қажет. Сенімсіз арналарда пакеттердің көлемін азайту 
керек, өйткені бұл пакет бұрмаланған жағдайда қайта жіберілетін деректердің 
мөлшерін азайтады. 
Ethernet - стандартты пакеттік коммутация технологиясының мысалы. 

жүктеу/скачать 3,44 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: