Буддизмнің негізін салушы Сидхарта Гаутама, халық оны Будда деп атады. Будда – көзі ашылған, ақиқатты тапқан деген мағынаны білдіреді.
Буддизмде 4 ақиқат ұғымы бар:
1. Өмір азапқа толы
2. Азаптардың себепері бар.
3. Азаптан құтылудың жолдары бар. Аскетизм, тақуалық өмір.
4. Азаптан құтылатын кез бар. Азаптан құтылған кез – нирвана, нирванаға жеткен адам – архат (қасиетті, қастерлі адам).
Жайнизм
Негізгі ұғымдары: 1. Сансара – жанның мәңгілігі
2. Карма – тағдыр, әділ жаза.
3. Мокша – жанның тән қыспағынан құтылуы, сансарадан азат болу.
Ахимса – тірі жәндікке, тіршілік иесіне залал, қиянат жасамау.
Санкхия
Әлемнің екі бастамасы:
Дуализм.
1. Пракрити – материалды бастама
2. Пуруши – рухани бастама
Чарвака - локаята
Сансара, карма, мокшаны терістеді, барлығы тек материалды заттар, денелерден тұрады деген материалистік-атеистік бағытты ұстанды.
Локаятаның ілімдері бойынша: ғалам және барлық нәрсе табиғи түрде, басқа рухани күштердің араласуынсыз болды. Төрт элемент бар: жер, су, от және ауа. Олар мәңгілік және барлық нәрсенің негізі.
«Локаята» немесе «локаятика» термині «локаятана» - «қарапайым адамдардың көзқарасы», яғни «ақыл -ойдың позициясы» деген мағынаны білдіреді. Чарвақтардың философиясы - онтология, гносеология және этика байланысы бар ежелгі материализм жүйесі.
Көне Қытай философиясы
Көне Қытай философиясы
Қытай мемлекеті қазіргі уақытта әлемдік деңгейде танымал мемлекеттердің бірі болып отыр. Әр халықтың ділі, деңгейі оның философиясы арқылы ашылатыны белгілі, сондықтан да көне Қытай философиясымен танысу, оның бастауларына үңілу қазіргі Қытай қоғамын тереңірек түсінуге мүмкіндік береді. Қытай философиясы өз бастауын біздің дәуірімізге дейінгі VIII -VI ғасырлардан алып, тарихи даму барысында көптеген философиялық мектептер мен бағыттарды, ғұлама философтарды дүниеге әкелді.
