|
Байланыс формалары
|
I
II
III
IV
|
0°-тан 90°-қа
90°-тан 180°-қа
180°-тан 270°-қа
270°-тан 360°-қа
| СШ
ОШ
ОБ
СБ |
r1=α1
r2=180°-α2
r3=α3-180°
r4=360°-α4 |
Румбтардың мәнін бүтін минутқа дейін дөңгелектеп, координаталар ведомосінің 5-графасына жазады.
Сурет 10
Координаталар өсімшелерін есептеу
Координаталар өсімшелері (7, 8 графа) мына формуламен анықталады:
Δх = d cosr (8)
Δy = d sinr
Дирекциондық бұрыш α-ның әртүрлі ширекте орналасуына сәйкес таңбаларының өзгеруi кесте 2 көрсетiлген.
Кесте 2. Координаталар өсімшелерінің ширектегі таңбалары
Координаталар өсімшелері
|
Ширектер
|
І-СШ
|
ІІ-ОШ
|
ІІІ-ОБ
|
ІV-СБ
|
Δх
|
+
|
-
|
-
|
+
|
Δу
|
+
|
+
|
-
|
-
|
Координаталар өсiмшелерi (8) формуласымен есептелiп, координаталар ведомосiнiң 7,8 -графаларына жазылады. Тригонометриялық функциялардың мәнiн үтiрден кейiн екі таңбалы санға дейін дөңгелектеп анықтайды.
Қиыспаушылықтар былай анықталады:
(9)
(10)
мұндағы Р - теодолиттiк жүрiс қабырғаларының қосындысы.
(11)
; - өсімшелердің қосындысы.
Салыстырмалы қате мына шектен аспауы керек:
Өсімшелер қателері пен шектен аспаса, оларды кері таңбамен жазық ара қашықтықтарға пропорционал етіп бөледі:
(12)
мұндағы , - координаталар өсімшелерінің түзетулері.
Түзетілген координаталар өсімшелері координаталар ведомосінің 9, 10-графаларына жазылады.
Теодолиттiк жүрiс төбелерiнiң координаталарын есептеу
Теодолиттiк жүрiстер төбелерiнiң координаталары алдыңғы нүкте координаталарына келесi нүкте координаталарының өсiмшелерiн қосқанға тең болады. Нүктенiң координаталары мына формуламен анықталады:
(13)
Тұйықталмаған теодолиттiк жүрiстiң ең соңында берілген Х және У-тің мәндері шықса, онда есептеулердiң дұрыс болғаны, яғни теодолиттiк жүрiс төбелерiнiң координаталарының дұрыс анықталғаны.
Координаталар ведомосiн толтыру үлгiсi кесте 3 көрсетiлген.
Δх және Δу шамаларын есептеу микрокалькулятор арқылы жүргiзiледi.
Тексеру сұрақтары:
- теодолиттік түсірудің атқаратын қызметін ата;
- теодолиттік түсіру кезінде даладағы жүргізілетін өлшеулерді ата;
- тура геодезиялық есептің мағынасын түсіндір;
- кері геодезиялық есептің мағынасын түсіндір;
- бұрыштық қиыспаушылықты және оның нақты шамасын табу формулаларын жаз;
- жазық бұрыштардың қиыспаушылығын тарату, дирекциондық бұрыштарды есептеу тәртібін ата;
- координаталар өсімшелерінің қиыспаушылығын тарату туралы айт.
Достарыңызбен бөлісу: |