Лекция 1 Тақырыбы : Химиялық кинетика пәні, химиялық реакция жылдамдығы, оған әсер ететін факторлар
жүктеу/скачать 1,89 Mb. Pdf көрінісі
|
| Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті Пәннің оқу – әдістемелік кешені Басылым: бесінші ЕҰУ Ф 703-08-15. ПОӘК. Бесінші басылым Гетерогенді катализде реакция қатты фаза-катализатор бетінде (демек, оның газбен не сұйықпен жанасу бетінде) жүреді. Гомогенді катализдегі сияқты, гетерогенді катализдік реакцияда да аралық активті комплекстер түзіледі. Д.И.Менделеев 1886 ж. Гетерогенді катализдің белгілі бір ерекшеліктері болатынын айтқан. Ол ерекшеліктер: а) бөлшектердің реакция көлеміндегі энергиясы қатты фаза бетіне жақын жердегі энергиясынан басқаша; б) бөлшектердің қатты фаза бетіне адсорбцияланған кезде бөлінетін жылу (адсорбция жылулығы) олардың активтенуіне жұмсалады; в) реакцияның жылдамдығы реакция көлеміне қарағанда беттік қабатта жоғары. Кейінірек, Д.И.Менделеевтің бұл айтқандарын ары қарай дамытқан ғалымдар Сабатье, Зеленский, Ленгмюр, Тейлор, Баландин, Кобозев, Сокольский болды. Олардың негізгі қағидалары мынадай: 1. Катализатор мен реакцияға түсетін бөлшектердің арасында белгілі бір физикалық немесе химиялық ынтықтылық болуы қажет. Мысалы, гидрлеу және дегидрлеу реакциялары үшін катализатор рөлін атқарады, себебі сутек иондары осы металдардың адсорбцияланып аралық қосылыстар түзеді. 2. Түзілетін аралық комплекс тез реакция өніміне айналып катализаторды өзінен бөліп шығаруы үшін олар өте берік емес (тұрақсыз) болуы қажет. 3. Гомогенді және гетерогенді катализдің маңызды қасиеттерінің бірі олардың селективтілігі. Оствальд айтқан: «Әрбір құлпының өзінің ғана кілті болатындай, әр заттың өзіне тән катализаторы болады». Демек, берілген катализатор термодинамикалық мүмкін болатын реакциялардың тек біріне ғана әсер етеді. Мысалы, СО мен Н 2 арасында катализатордың түріне байланысты әр түрлі реакция жүріп, әртүрлі өнім түзіледі: 1) 250-260 0 2) P Катализаторлар белгілі бір заттың әсерінен уланады, олар: , , , , , т.с.с. Бұл заттардың өте аз мөлшерінің өзі катализаторды улап істен шығарады. Катализатордың әсерін жақсартып, катализдік реакцияның жылдамдығын өсіретін заттарды промотрлар деп атайды. Гетерогенді катализде жүктеу/скачать 1,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|