Лекциялық сабақтар 1-тақырып. Адам организмінің өсуі мен дамуының негізгі заңдылықтары
жүктеу/скачать 0,93 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ұ йқы, оның физиологиялық негіздері мен жас ерекшеліктері
- Ес. Бала есінің дамуы
| Эмоция және оның себептері
Эмоция немесе көңіл-күй латын тілінде эмовере – қобалжу, қозу деген мағынаны білдіреді. Эмоция дегеніміз адамның сыртқы ортаның жағдайына деген сезімін білдіріп, белгілі бір тітіркендіргіштің әсеріне берген жауабы. Эмоцияның 3 құрамы бар: 1. Ішкі сезім. 2. Сыртқы көрінісі. 3. Соңғы нәтиже. Эмоцияны жағымды немесе жағымсыз деп екіге бөледі. Жаңа туған сәбидің эмоция жағдайы ыңғайсыз болғанда жылау, терісінің қызаруы арқылы білінеді. 7-11 жастағы балалар психикалық эмоцияның барлық түрлерінің белгілерін көрсете бастайды. 12-16 жаста эмоцияның барлық түрлері толық қалыптасады. Ұ йқы, оның физиологиялық негіздері мен жас ерекшеліктері Ұ йқы адам организмінің қалыпты қызмет атқаруы мен тірлігін сақтауға қажетті жағдай. Ұ йқы кезінде сыртқы ортамен байланыс нашарлайды, денедегі зат алмасу, бұлшық еттердің тонусы, асқорыту, жүрек-қантамырлар мен тыныс алу жүйелерінің қызметі төмендейді. Ұ зақ уақыт ұйқы кемігенде адамның еңбек қабілеті, есте сақтау қабілеті, ойлау қабілеттері төмендеп, нашарлап кетеді. Адам тәуліктің 1/3 ұйқыға жібереді. Ұ йқыны азайтуға, әсіресе балаларды болмайды. Жаңа туған сәби алғашқы күндері тәулігіне 21 сағаттай ұйықтайды. 1 жаста – 14сағ., 4 жаста – 12 сағ, 10-жаста 10-11, ересек адамдар 7-8 сағ ұйықтайды. Бала мезгілінде дұрыс ұйықтау үшін жатар алдында ауыр тамақ ішпеуі тиіс. Ауыр тамақты жатардан 2-3 сағ бұрын қабылдап, жатарда жеңіл тамақ ішу керек. Баланың төсегі жайлы, бөлмесінің ауасы таза, температурасы 20-22 0 С болғанда ұйқысы дұрыс болады. Ес. Бала есінің дамуы Ес физиологиялық тұрғыдан қарағанда 3 бөліктен тұрады: ақпаратты қабылдау, оны сақтау және мезгілінде қайтадан жаңғырту.Еске сақтау әдістеріне қарай ес: механикалық және саналы, ерікті және еріксіз деп бөлінеді. Мәліметті сақтау мерзіміне қарай ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді ес деп бөлінеді. Қысқа мерзімді ес балада 3-4 айдан кейін іске қосылады. Баланың жасы ұлғайған сайын еске сақтау мерзімі артады: 2 жаста бірнеше айға, 4 жаста бір жылдан аса, 5 жаста өмір бойына еске сақтай алады. 7 жасқа дейін еріксіз еске сақтау қабілеті, одан әрі қарай ерікті еске айналады. Ер балалардың есі 10 жастан бастап, ал қыз балаларда 11-14 жаста жақсы дамиды Адамның есі 20-25 жасқа дейін қалыптасып дамиды. |