Ұлы дала тұЛҒалары қҰдайберген


ө, ә, j (й) таңбаларын шығарып,  һ



Pdf көрінісі
бет101/239
Дата06.10.2023
өлшемі3,08 Mb.
#113265
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   239
Байланысты:
fccc01431d3e67547942d7aa722f633c

ө, ә, j (й)
таңбаларын шығарып, 
һ
әрпін 
<ғ>
фонемасына беруді ұсынады. Ал 
j
-ді 
і
дауысты дыбыс әрпімен, 
v
-ны 
u
-мен беруге болады дейді. Сөздің 
жіңішкелігіне дәйекшеден басқа 
і, к, g
әріптері де қарақшы (маркер) бола 
алатынын көрсетеді. Сонда Қ.Жұбановтың әліпби құрамынан алып тастауға 
болады деген таңбалары мыналар болды: 
ө, ә, j, ғ, v
. Және 
ұу, үу, ый, ій
қосар таңбаларының орнына бір таңба алуды, дәйекше қызметін 
пайдалануды ұсынады. Сөз болып отырған қазақ латын графикасының 
кемшілігі деп, «сызылған» 
ө,
«құйрықты» 
ç, ŋ, 
«аударылған»
е
(
ә
), 
«созылған» 
g
(
q
), «белі сызылған» 
z
таңбаларын атайды. Сөйтіп, «... 
вместо 
прежних 13 букв по значению и 17 букв по числу знаков оставляются 7 букв, 
7 знаков
», – дейді. «
Сыз, сіз
дегенде 
ы, і
әріптері сөз дыбысталуының ғана 
жуандығы мен жіңішкелігін көрсету үшін тұрған жоқ, ол бүтін буынның 
жуан-жіңішкелігін көрсетуге қойылған қарақшы
».«
Жазуда буын сайын бір 
дыбыстың жуан-жіңішкелігін айырып таңбалағанда, әр буынның дауысты 
дыбысының ғана жуан жіңішкелігін айырып таңбалаймыз. Әрқайсысына екі 
әріп алып әурелемей-ақ, буын-буынның ғана жуандығын я жіңішкелігін 
айыртқандай бірақ белгі қоятын болсақ, әрпіміздің санын бүгіндегімізден де 
азайтып 26-ға түсіруге болар еді
», – деді (1-кесте).
Ал кірме сөздерді жазғанда орыс тіліндегі түбірін сақтап, қосымшаны 
қазақ тілінде жалғауды, сондай-ақ туынды кірме сөздердің жұрнағын қазақ 
тілінде беруге болатынын ескертті 
(федератировать – федерациялау). 
1 кесте – Қ.Жұбановтың латын жазуына енгізген өзгерісі 
1929 жылғы латын 
жазуы 
Қ.Жұбановтың 
ұсынысы 
1929 жылғы латын 
жазуы 
Қ.Жұбановтың 
ұсынысы 
a <а> 
a<а><ә> 
o <о> 
о <о><ө> 
ә <ә> 

ө <ө> 

b <б> 
b<б> 
p <п> 
р <п> 
c <ш> 
c <ш> 
r <р> 
r<р> 
ç<ғ> 
ç<ғ> 
s <с> 
s <с> 
d <д> 
d<д> 
t<т> 
t <т> 
e <е> 
e <е> 
u <ұ> 
y <ұ><ү> 
g <г> 
g <г> 
y <ү> 
– 
– 
f <ф> 
z<з> 
z <з> 
i <і> 
i <й><и> 
v <в> 
v <в> 
h <һ> 
– 
j <й> 
i <і> 
k<к> 
к <к> 
ь <ы> 
ь<ы> 
l<л> 
L <л> 
č <ж> 
č <ж> 
m <м> 
m <м> 
Uv 

n <н> 
n <н> 
Yv 

<н> 
ŋ<н> 
Ьj 

q <қ> 
q <қ> 
Iy 



175 
Сонда бұрынғы 13 таңба 7 таңбаға дейін қысқарған: 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   239




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет