Логика ой жүгүртүүнү жана тыянак чыгарууну изилдөөчү илим


Сандардын алгебрасында сандар менен



бет6/7
Дата08.09.2023
өлшемі159,91 Kb.
#106756
1   2   3   4   5   6   7
Байланысты:
Логика

Сандардын алгебрасында сандар менен түрдүүчө амалдарды жүргүзгөндөй эле, көптүктөр менен да бир топ алгебралык амалдарды жүргүзүүгө болот.
1  . Көптүктөрдү кошуу
а) 1 – чийме б)
Def – 2. Эгерде А,В,С, ... , D көптуктөрү берилген болсо, анда жок дегенде алардын бирине таандык болгон элементтердин көптүгү, ал көптүктөрдүн суммасы (биригүүсү) деп аталат жана ал
А  В  С  ...   D символу менен белгиленет (“  ” – биригүү белгиси).
Эгерде А= болсо , анда
А  В  С=   болот. А – жуп сандардын көптүгү, В – так сандардын көптүгү болсо, анда А  В баардык жуп жана так сандардын көптүгү болот.  теңдемесин чыгаруу талап кылынсын дейли. Анда ал барабардыкты канааттандыруучу
М= көптүктүн элементтерин табуу жетиштүү. Ал

көптүгү болот. Бул көптүктүн каалаган элементи берилген теңдеменин чыгарылышы болот. Аны ордуна коюп текшерүү мүмкүн.
Эки А, В көптүктөрүн биригүүсүн 1а) – чиймеде штрихтелип көрсөтүлгөн. Мында  универсалдык көптүк деп аталып, ал бардык көптүктөрдү камтып турган кудреттүү көптүк катары эсептелет.
Көптүктөрдү кошуунун аныктамасынан төмөнкү касиеттер келтирилип чыгарылат:

  1. А ( кошуунун орун алмаштыруу закону);

  2. (А ( топтоштуруу закону);

  3. А ;

  4. А Мында  элементи жок “бош” же “куру” көптүк.

2 . Көптүктөрдү көбөйтүү
Def – 3. Бизге А жана В көптүктөрү берилсе, анда алардын экөөсүнө тең таандык болгон элементтердин көптүгү, А жана В көптүктөрүнүн көбөйтүндүсү (кесилиши) деп аталат жана ал   символу менен белгиленет :  = 
Эгерде А , B болсо, анда  болот. Эгерде А – тик бурчтуктардын көптүгү, В – ромбдордун көптүгү болсо, анда  – квадраттардын көптүгү болот. А= болсо, анда  = интервалы болот. Эгерде А жана В көптүктөрү жалпы элементтерге ээ болушпаса, анда алардын кесилиши куру  көптүк болот. Мисалы, А= , В= болсо, анда  . Эгерде  түз сызыгы жана  тегиздиги өз ара параллель болушса, анда  болот, ж.у.с. Эки А, В көптүктөрдүн кесилиши 1б)– чиймеде штрихтелип көрсөтүлгөн.
Көптүктөрдү көбөйтүүнүн аныктамасынан төмөнкүдөй натыйжалар келип чыгат.
Ар дайым  , жалпысынан алганда  болот.
.  ;
;
;
.
.
А көптүгүн тануусу деп, анын элементтерин танган маанидеги (карама – каршы же тескери) элементтердин көптүгүн айтып, тануу көптүгүн  символу менен белгилейбиз. Мисалы  бардык так натуралдык сандардын көптүгү болсобардык так эмес же жуп натуралдык сандардын көптүгү болот. 2 б) – чиймеде А көптүгүн  тануусу штрихтелип көрсөтүлгөн.
Көптүктөрдү кошууда жана көбөйтүүдө де Моргандын закону деп аталуучу төмөнкү байланыш – катышы орун алат:
, (1)
. (2)
Акырында төмөнкү туура барабардыктарды эске сала кетебиз:
.  ;  ;  ;  ;


а) 2 – чийме б)

.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет