М е к т е п баспасы 1965 I. У ш Х кластарда эдебиет тарихын



Pdf көрінісі
бет86/116
Дата17.12.2022
өлшемі4,22 Mb.
#57753
1   ...   82   83   84   85   86   87   88   89   ...   116
Байланысты:
konyratbaev libek debietti okytu metodikasy

1
рем
13
. Оны Ленинн1ц 
«Б 1з кандай мурадан бас тартамыз» деген енбепнен ала- 
мыз, соны роман табигатына колданамыз (феодализм, 
Д
1
н, эдет-рурып, саяси т э р т т сыны, прогресс, эдглет, 
идеясын ж актау, халык, шаруа муддес^н коргау). Роман- 
да бул уш 
белг1 
толык- Мысалы, окымысты кедей мен 
казак кызыныц тардырын косу — эдшет пен прогрест1 
ж алгау керш ю , Ахмет — мулдем жаца тулра. Ол — кыз 
идеалыныц символы. К,амардыц сол идеалына орта,
91


эдет-гурып, дш, еск ш к жол бермейдь Проблема аса 
улкен де етюр болып шыгады. Жанры — элеуметтж ро­
ман. Образдары типтелген.
2
~с 
а б а к :
Камар образын типтж жардайда алып 
М
1

нездеу. Мектепте Камарга баска кешпкерлерден белш- 
ген схемалык-формалистж мшездеу берййп жур (Камар 
сулу, акылды, акын, ер кыз деген сиякты). Ондай мшез- 
деуден пайда жок- Камар образын мына желще, текстен 
мысал келт
1
ре отырып, б1рлесш талдаймыз:
а) Камардын тэрбиеа, портрета
э) Камар жэне жыпылдактар.
б) Камар мен Ахмет (кыз арманы).
в) Камардын семьясы (Касен, Омар).
г) Омар мен Оспандар арасындагы кайшылыктан кершетш 
кыз басындагы ауыр халдер (эдет-гурып, шарират куаты).
р
) р^рым озбырлырынан кершетш жайлар.
д) Камар дшийлдер торында (ол Т
1
р
1
елш ).
е) Камардын ауруы — тхрг елжтерден жеру (аж ал).
е) Камардын 
сонры
портрету монологы.
ж) Осы 
сонры
сезш онын алрашкы хатымен салыстыру.
Бул сурак-жауап, текстен мысал келируге, оны топ- 
шылауга курылатын эцпме болгандыктан, б1р сагатка
Ж е Т К Ш Ж Т Ь
3
- с а б а к: Ахмет пен Ж орга Нурымга карсыласкан 
мшездеме ж асау. Булар — бакталастар рана емес, ек! 
турл1 тендендияны бйщ ретш образдар. Нурым — бай, 
болыс, ол барлык ескшжтщ уялаган жер1 (Оспан, Кал- 
тан, дшпплдер). Ахмет — кедейден шыккан мугал^м, 
б
1
рак басында элеуметтж право, тецдж жок. Аздаган 
кун керппи болса да, бай кызына уйленуге правосыз. 
Талдау уетшде Ахметтщ тепн, ортасын, когамдык кш , 
портретш, ел багасын, казак кызына, махаббатка деген 
кезкарасын, Омар, Касендермен ьщгайластыгын, жаца 
типтеп адам екендкш аныктаймыз. Нурым езшщ Оспан, 
Калтандары, баксы-балгерлер1мен Ахметке карсы койы- 
лады. Оныц даральщ курес жолын алуы эл! э л а з д к ь
Ж эукелер тубшде карап ж атпаска ти к (роман бггпей 
Калган) . Б у да текетж мшездеулер.
Бул ек1 сабакта типтж жагдайларды аныктауга кещл 
белем
13
. Типтещцру б1рде жацалык, б1рде еск ш к тургы- 
сында кершедь Ахмет пен Камар тарихы, олардыц муд- 
дес1, арманы — енд1 туа бастаган типтж жатдайлар. Ал 
Ахмет хатыныц колга тусу1, жыпылдактар, Оспан эреке- 
т1, Нурым тарихы, куйеудщ келуг, кызды зорлап алу,
92


молда, баксылардыц эрекет1 — есю ем1рдщ типтж су- 
реттерь
4
-с а б а к,: Романнын. сюжет1 мен тшш, керкемдш 
ерекшелштерш талдау. Тартыстыц туып-дамуы тургысы- 
нан сюжет курылысын аньщтап, жоспарын жасаура бо­
лады.
Тартыс жагынан: байланыс — екг жас арасындагы 
махаббаттыц тууы, епз байланыс — кудалык. Ш арыктау 
ш еп кызды зорлап экету. Шешу1 — Камар вл^мь Екшпп 
шешу — Ахмет эрекеть Сюжет кебше уш адамныц тещ- 
регше топталган (Камар, Ахмет, Нурым). б з г е а типтж 
жагдайды керсету (Оспан, Калтан, ишандар). Бул сю­
жет кешпкерлер арасында туган тенденцияларды дурйс 
танытады, сол ушш шыгарма идеясына кызмет штейдь
«А м а н к е л д 1» п ь е с а с ы


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   82   83   84   85   86   87   88   89   ...   116




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет