М. К. Ахметова Мәтін лингвистикасы


оның катысымдық кызметімен айкындалады-  Мысалы мына мәтінге назар аударайық:  ( . Жителей басып терезеге



Pdf көрінісі
бет75/133
Дата15.11.2023
өлшемі4,98 Mb.
#123413
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   133
оның
катысымдық кызметімен айкындалады- 
Мысалы мына мәтінге назар аударайық: 
( . Жителей басып терезеге
келді.) Кеше кештен бері бауырымен жер сызып салбырап турган
аласа аспан қылаулай бастапты
(1). 
Сонау тұңгиың көктен жарыса
құлап келе жатңан аппақ біте көбелектер қалбалақтап теректердіЦ
сида бұтақтарына, үй шатырына, mac көіиеге, эрлі-берпі жөңкілген
жүргіншілердің үсті-бастарына, машиналарга ңона сала жогалып
жатыр
(2). 
Жұмысңа асыщан жұртпен бірге цолдарына таяц
устаган кемпір-шалдар да автобустың есігіне тырмысады
(3). 
Сары
ала таңнан оларга не жоң екен десейші
(4). 
Е, бүгін, айтпақшы
жазган^аР мешітке намазга асыгып барады екен гой
(
5
) (Ә.Кекіпбаев).
Тұгасымдағы бес сөйлем арқылы табиғат суреті мен көшедегі
жалпы көрініс қоса бейнеленген. 4 ,5-сөйлем - мэтіннің қорыгуы да>
88


қалған сөйлемдер (жакдіа ішіндегі сөйлемнен басқалары) мәтіннщ 
дамуы. Демек, бұл күрделі фразалық тұгасым даму - корыту түрінде 
қүрылып отыр. Мәтіндегі ойдың дамуына, яғни көшедегі көріністің 
бейнеленуіне негіз болып тұрған сөйлем 
бүл
жерде көзге көрінбейді. 
Мэтіннің бұл бөл ігі сойлем түріңце айқьш берілмей, мэтінде суретгелетін 
нысанға тән белгілер бірден сипагталып кеткен. 
Яғн
и бүл мәтіннің 
құрьшымдық бөлігі бірінші мүшесіз - бастауынсыз қүрылган. Әйтсе 
де тұтас м әтін элем енттері бір-бірімен тығыз байланысып 
жататындықтан, 
бастауын мәтіннің алдындағы бөліктер арқылы 
логикалык-ассоциативті тұрғыда жеңіл айқындауға мүмкіндік бар. 
Таяданып 
отырған 
мэтін 
бөлігінің алдынан келген әңгімелеу 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   133




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет