М. К. Ахметова Мәтін лингвистикасы


Мухамед төсек үстіндегі зжеге ңараган. Бейсауат сөшемейтін еді



Pdf көрінісі
бет125/207
Дата07.01.2022
өлшемі4,96 Mb.
#20846
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   ...   207
Мухамед төсек үстіндегі зжеге ңараган. Бейсауат сөшемейтін еді, 
мүнысы  не.  Кербез  тартылган  биік кимешегінің  самайынан  бір 
шөкім  ақ  шаш  шыгып  тұр.  Қартайып  кеткен.  Кеш егісімен 
салыстырганда,  қаусаган  кемпір.  Баягы  қуат,  цайрат  жоц.  Бар 
дігірі даусында.  Сосын көзі.  Көзі әлі өткір екен
 
(М .М ағауин).
Бұл  мэтіннің баяндау  қабаты  эр түрлі  композициялык-сөйлеу 
формаларынан  тұрып,  әңгімелеу  -   ойталқы  -   суретгеу  түрінде 
құрылған.  Алғашқы  сейлем  әңгімелеуде  Ораз-Мүхамедті ң  қимыл- 
әрекеті  туралы  хабар  берілген.  ЕкІнші  сөйлемде  не  себепті 
қарағандығы ойталқы түрінде келіп, кейіпкердің ішкі ойы баяндалғаи. 
Мэтіннің қалған сөйлемдерінде Ораз-Мүхамедтің сол уакыт ішінде 
көзіне шалынған кейіпкердің сипаты суреттелген. Демек, бүл мәтінде 
композициялык-сөйлеу  формалары  бір-бірімен  қосылып  араласа 
қолданылып, әрбір композициялық-сөйлеу формаларындағы мағына 
екінші бірсөйлеу формасындағы мағынаны дамытып отыр. Тұгасымен 
алғанда бұл мәтіндегі мазмұн суретгеме түрівде қабьщданады, өйткені 
мәтіндегі негізгі ой кейіпкердің сыртқы кескіні төңірегінде өрбіген.
Көбіне-көп  әңгімеяеу  мен  суреттеудің  мәтін  ішінде  араласып 
келетінін ғалымдар ерекше атап көрсеягеді. Олар бір-бірін толыкгыра 
келіп,  айырылмастай  табиғи  байланысып  тұтасып  кетеді.  Әсіресе, 
көркем прозада әңгімелеу мен суреттеу араласып қолданылады.
Мысалы:  Олар  поселке  сыртындагы  көлге  келді. 
Ж агалауы  


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   ...   207




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет