М. Өтемісов атындағы Батыс азацстан
жүктеу/скачать 234,07 Kb.
|
Сауат ашу әдістемесі (1)
№14-дəрісТацырыбы:. Тіл дамыту əдістемесі арастырылатын мəселелер:Тіл дамытудыц ма саты мен міндеттері. Тіл дамыту жYмыстарыныц мазмYнды - Yрылымды жYйесі. Тіл дамыту- о ушылардыц ойлауын дамытумен тығыз байланысты екендігі. О ушылар о ыған материалдарыныц мазмYнын дYрыс абылдап ондағы негізгі ойды жа сы Yғыну Yшін, о у саба тарында алуан тYрлі жYмыстар Yйымдастырылады. МYндай жYмыстар о ылатын материалдардыц сипатына, о ушылардыц жасына, дайынды тарына, білімі мен дағдылану дəрежесіне байланысты іріктеледі. Окушылар мəтінді дYрыс абылдау Yшін негізінен мынадай жYмыстар жYрізіледі: Мəтінді абылдауға о ушыларды психологияды дайындау. Мəтінге байланысты с?здік жYмысын жYргізу. Шығарманы о у. О ыған шығарманыц мазмYнын айту. Шығарманыц жоспарын жасау. Мəтінніц мазмYны бойынша жYргізілетін шығармашылы жYмыстар. Мəтінді абылдауға о ушыларды психологиялы дайындау. К?ркем шығарма жазушыныц с?зі ар ылы абылданады. Шығарманы окыған кезде о ушыда елес (адамдардыц портреті, табиғат картинасы, ондағы окиғалар т.б) туады. БYл о ушыныц сезімін де озғайды. Балалар ояннан оры ан ас ыр туралы о ығанда кYледі. Бомба тYсіп: "-Ей, тілсіз жануарлар. Мені де, сені де балапанынан айырған ара жYрек жауыздар..." деген с?здерді о ығанда, к?здеріне жас келеді. Осы ішкі к?рініс ай ындала тYсу Yшін, о ушыныц санасында осы бейне аны жасалу Yшін шығарманы о ымас бYрын о ушылармен алдын ала дайынды жYмысы жYргізіледі. БYл к?біне əцгіме тYрінде Yйымдастырылады. Дайындык əцгіме о ығалы тYрған шығармадағы о иғаға Y сас, балалардыц ?з ?мірінде болған о иғаларды еске тYсіру сия ты тəсілдермен ?ткізіледі. Мысалы, М.6уезовтыц ата ты "Абай жолы" романынан кішкене балалардыц тYсінігіне сай келетіндей етіп, ыскартылып алынған Абайдыц балалы шағын к?рсететін Yзінді о улы та "БYлдірген тере барғанда" та ырыбы ар ылы беріледі. Осы мəтінді о уға дайындау барысында мYғалім балаларға бYлдіргенніц андай тYрлерін білетіндерін айт ызып, оныц алай ?сетіні, балалардыц бYлдірген теріп к?рген-к?рмегендері ж?нінде əцгіме ?ткізеді. Осылайша, алдын ала əцгіме жYргізілгеннен кейін, "БYлдірген тере барғанда" шығармасыныц мамYнын білуге о ушылардыц ынтасы артып, оны терецірек Yғынуларына жəне əцгімеден молыра əсер алуына жағдай жасалады. Алдын ала жYргізілген əцгімеде мYғалімніц о ылатын мəтінде кездесетін жаца с?здер мен иын Yғымдарды тYсіндіруді Yмытпағаны ж?н. 6цгіменіц ішіндегі тYсініксіз с?здердіц мəн-мағынасын біліп алмайынша, оны о ығанда мазмYнын Yғу балаларға ?те иынға соғады. Ал о улы тарда əрбір əцгімедегі осы тYсініксіз болады-ау деген создердіц барлығын теріп алып, мəтіндердіц аяғына с?здік ретінде бере беруге болмайды. Сонымен шығарманы о уға дайындау жYмысы, біріншіден, балаларды о ылатын əцгіменіц мазмYны мен ондағы кейіпкерлердіц ісін саналы тYсіне білуге дайындау, екіншіден, о ылатын əцгіменіц мазмYнына ызы тыру, Yшіншіден, ондағы тYсініксіз с?здер мен Yғымдарды тYсіндіру ма сатында жYргізіледі. Дайынды жYмысыныц да к?здейтін тYпкі ма саты — балаларға шығарманы толы та саналы абылдауға мYмкіндік туғызу. Дайынды жYмысында андай əдіс-тəсілдер олдануға болады: а) Оцушылардыy θздеріне əyгіме айтцызу. Кейбір шығармаларды о уға дайындау барысында балаларға ?здерініц басынан кешірген немесе естіп, к?ріп, о ып білген о иғалары ж?нінде əцгіме айт ызылады. МYндай əцгіме балалардыц ойы мен сезімін озғауға жəрдем етеді. Мысалы, Ғ.МYстафинніц "+ырман Yстіндегі ту" əцгімесін о уға дайындалуда егін жинау, асты тасу жYмыстарында балалардыц болған-болмағандары аны талып, əцгімеге тартылады. С.МY ановтыц "Сец Yстінде" əцгімесін о ымас бYрын жазғытYрым ?зендерде сец жYру о иғасы туралы əцгімелеуге болады. жүктеу/скачать 234,07 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|