Магзумова Айгуль Ногербековна Мектеп жасына дейінгі балалардың қабілетін театр арқылы, оның ішінде ертегі театры арқылы ашу

Астана қаласы, №29 «Ақ қайың» МКҚК балабақшасының  

жоғары санатты музыка жетекшісі Магзумова Айгуль Ногербековна 

 

Мектеп жасына дейінгі балалардың қабілетін театр арқылы, оның 

ішінде ертегі театры арқылы ашу 

 

           Мектепке  дейінгі  жасӛспірім  баланы  тәрбиелеу  мен  дамыту  ісіне 

байланысты тапсырмаларды  шешуде театр ерекше рӛл атқарады. Театрдың 

бала  ӛмірінде  алатын  орны  зор.  Театр  әр  балаға  қуаныш  ,  ұмтылмас  әсер 

сыйлайды,  оның  кӛркемдік  талғамын,  еліктеуі  мен  қиялын  дамытады.  

Әдетте  адамның  жеке  басының  қасиеттері  бес  жасқа  дейін  қалыптасады. 

Сондықтанда  да  баланың  жан-жақты  қалыптасуы  үшін  мектеп  жасына 

дейінгі  бүлдіршіндердің  бойына  жақсы,  жағымды  қасиеттерді  сіңіре  білу 

керек.  Бала  әр  нәрсеге  құмар,  қызыққыш,  ол  ӛзінің  айналасында  болып 

жатқан 

ӛзгерісті, 

тамаша 

құбылыстарды 

сезінуге 

тырысады.  

Оның  жан-жақты  дамып,  жеке  тұлға  болып  тәрбиеленуіне,  тілінің  дамуын 

театрландырылған 

ойындар 

арқылы 

жетілдіруге 

болады.  

Ал, 

театрландырылған 

ойындарды 

балалар 

қызықтап 

ойнайды.  

Театрландырылған ойындар желелі рӛлдік ойындардан тек желісі ғана емес, 

сондай-ақ  ойнау  іс-әрекетінің  сипатымен  ерекшеленетіні  айқындалған.  

Театрландырылған  ойындар  ойын  –  қойылымдары  болып  саналады,  бұл 

жерде балаларға арналған кӛркемдік шығармаларды сахналық қойылымдарға 

айналдырып,  оларды  кейіпкер  ретінде  қатыстырудың  маңызы  зор.  Баланы 

сахнада  кейіпкер  ретінде  ойната  отырып,  оның  жеке  тұлғасын  жан-жақты 

дамыту.  Оның  бойында  әдебиетке,  мәдениетке,  ӛнерге  деген  құштарлықты 

ояту.  Бүлдіршіндер  сахнада  шағын  рӛлдерде  ойнау  арқылы  байланыстыра 

сӛйлеуге,  әдемі  киініп,  жинақы  жүруге,  үлкендермен  және  ӛзге  де 

балалармен  тіл  табыса  білуге  үйренеді.  Жетілген  диалог  балалардың  ӛз 

пікірін 

жеткізе 

білуге 

жетелейді. 

Осындай эмоциялық күйлер баланы бұрын байқамаған ӛмір кӛріністеріне таң 

қалдырып,ӛз  сезімін  мимика,  ым-ишара,  тағы  басқа  кӛріністер  арқылы 

біреуге үйретеді.Театрландырылған ойындар балалардың ой-ӛрісін кеңейтеді, 

балаларды 

әңгімеге 

араласуға, 

спектакль 

туралы 

ата-аналарына, 

жолдастарына әңгімелеп беруге  итермелейді.  Бұның  бәрі сӛйлеу  қабілетінің 

дамуына,  диалог  түрінде  сӛйлеуге  ӛзі  алған  әсерін  монолог  түрінде  сӛйлеп 

жеткізуге септігін тигізеді. Ойын барысында ойын ситуациясына бейімделу, 

алғашқы да жекелеген элементерді, кейінен рӛлді толығымен ойнау арқылы 

баланың  ой-ӛрісі,қиялы  дамиды.  Рӛлді  ойнау  арқылы  ӛз  кейіпкерін  алдына 

елестетіп  қана  қоймай,  бала  оның  әрекеттерін,  сезімдерін  сезінеді.  

Балабақшадағы  театрландырылған  іскерлік  бағдарламасы:  5  бӛлімнен 

тұрады.Театрландырылған  ойын.  Кез  келген  ӛмірлік  мән  жайда  ӛз 

құрбыластарымен және үлкендермен қарым-қатынас жасай білуге, кез-келген 

жұмысқа  шығармашылық  қабілетпен  қарауға,  эстетикалық  сезіммен  ойнау 

арқылы  мінез  құлқын  дамыту.  Бұл  бӛлімдегі  ойын  3-ке  бӛлінеді: 

-дамытушылық 

-әсемділік 

- театрлық. 

Сӛз  мәдениеті  және  техникасы.  Ойындар  мен  жаттығулар  сӛйлеу  логикасы 

мен  дикциясын  дұрыс  артикуляциясын  меңгере  білуге,  сӛйлеу  құрылымын 

еркін  айтуға,  тыныс  алуын  дамытуға  бағытталған.  Бұл  бӛлімге  сӛздермен 

айтылатын  ойындар  кіргізілген.  Бейнелеу  арқылы  сӛйлетуін  дамыту, 

шығармашылық  фантазиясын  дамыту,  шағын  әңгіме  және  ертегі  құрастыра 

білуге 

үйретеді.  

Жаттығулар  3-ке  бӛлінеді:тынысалу  және  артикуляциялық,дикциялық  және 

интонациялық 

сӛздер 

мен 

шығармашылық 

ойындар. 

Театр  мәдениеті:  Балаларға  театр  ӛнерінің  шынайы  сезімдерін  меңгерту. 

Бӛлімнің  негізгі  тақырыптары:  театр  ӛнерінің  ерекшеліктері,  театр  ӛнерінің 

түрлері,  қойылымның  жасалуы,  сыртқы  және  ішкі  театр,  кӛрермендер 

мәдениеттілігі. 

          Театрдың  ең  кӛп  тараған  түрі  :ойыншықтар  театры  .Бұнда  балалар 

қысқа  тақпақтарды  жаттап,  оның  ӛзіне  тән  орындау  кезінен  бастап-ақ 

кішкене кӛлемді спектакльдер ойнайды. Ондағы адамдар рӛлін ойыншықтар 

орындайды.Жіптің  кӛмегімен  басқарылатын  қуыршақтарды  –  маринеткалар 

дейді. Оларды әр түрлі материалдардан жасайды. Жұмсақ ойыншықтарды да 

қолдануға болады. Мұндай ойыншықтар қозғалысқа ағаш таяқшалар арқылы 

келтіріледі,  яғни  екі  айқастырылған  ағаш  арқылы  жіп  ӛткізіліп  ойыншыққа 

байланады.  Қолмен  қуыршақтарды  басқарады.  Театр  қуыршағының  биіктігі 

баланың  биіктігігіндей  болады.  Бала  ӛзіне  кастюм,  үлкен  бетперде.  Үлкен 

алақандар  киеді,  олар  тірі  қуыршаққа  ұқсайды.  Ӛздері  қуыршақты  жасауға 

болады.  Оның  негізі  болып  үш  бұрышты  орамалды  алуға  болады.  Бір 

бұрышын  қуыршақтың  басына,  екі  бұрыштарын  резинка  арқылы  баланың 

саусақтарына бекітіледі. Қуыршақтың басына тесмалар қосады, ол қуыршақ 

пен  жүргізушінің  мойынына  ілінеді.  Бұл  қуыршақтар  балаларға  әнмен, 

бимен,  ойынмен  кӛрсету  арқылы  шығармашылықтарын  дамытады.  Бұл 

балалрдың  ӛздерін  еркін  сезінуіне,  ӛз  күшіне  сене  білуге  кӛмектеседі. 

Саусақ  театрында–  саусақтардың  кӛмегімен  қандайда  болмасын  ертегіні 

немесе  ӛлең-тақпақ  шумағын  саханалау  болып  табылады.  Саусақ  театры 

арқылы баланың сӛйлеуге деген талпынысы, қабілеті дамып, ынтасы артады 

және  шығармашылық  әрекетіне  жол  ашылады.  Саусақ  ойынын  ойнай 

отырып,  балалар  қоршаған  ортадағы  заттар  мен  құбылыстарды,  жан-

жануарларды,  құстарды  және  ағаштарды  бейнелей  алады.  Саусақтарының 

қозғалыс  қимылына  қарап,  бала  қуанады  шаттанады,  сӛз  айтуға  тырысады 

және  ӛлеңде  үйренген  сӛз  шумақтарын  қайталап  айта  отырып,  есінде 

сақтайтын болады. Сонымен қатар балалар екі қолын қимылдата отырып, оң, 

сол,  жоғары,  тӛмен  т.б.  түсініктерді  бағдарлай  алуда  үйренеді. 

Үстел  үстіндегі  театры  .  Сәбилер  тобынан  бастап-ақ  тақпақ  пен  қысқа 

ӛлеңдерді  айтқызғанда  кӛркем  сӛздер  әсерлі  естілу  үшін  стол  үстіндегі 

театрды қолданған жӛн. Мұнда үстелде құламай тұратын және қозғалтқанда 

еш  кедергісіз  жүретін  ойыншықтар  қолданылады.  Үстел  үстіндегі 

қуыршақтар  театрдың  бірнеше  түрі  бар:  әр  түрлі  биіктегі  конустан, 

цилиндрдан, қораптардан жасалған ойыншықтар; таяқшадан жасалған театр; 

«киндер- театр»; магнит театры; «мачалка театр»; үстел үстіндегі кейіпкерді 

тоқымадан  немесе  крючокпен  тоқуға  болады  (  олар  ӛздерінің  формасын 

ұстағандай  пластмас  бутылкаларға  кигізіп  қойады);  ағаш  ойыншықтар, 

саздан 

жасалған 

ойыншықтар 

(дымковски 

ойыншықтар). 

Кӛлеңкелі театр - Жарық ӛте жақсы түскен экранда адамдар, жануарлар және 

құстардың  пішіндерінің  қозғалысына  қарауды  балалар  ӛте  жақсы  кӛреді. 

Ертегі, әңгіме, ӛлең, әндерді кӛлеңке театры арқылы айтуға болады. Кӛлеңке 

таетрдың  қойлымын  кӛрсетуге  үш  тәрбиеші  қатысады.  Біреуі  мазмұнын 

оқиды, екеуі кӛріністі кӛрсеттеді. Кӛлеңке театрдың сақанасы экран болады. 

Экранды  ағаштан  немесе  қалың  кардоннан  жасайды,  ою-  ӛрнекпен 

ӛрнектейді.  Кейіпкерлерді  кӛрсету  үшін  –  оны  экранның  арт  жағынан 

ұстайды.  Кейіпкерлерді  қара  түспен  жұқа  кардоннан  жасайды,  жіп  арқылы 

қозғалтады.  Кейіпкерлерді  кӛрсеткенде  қол  кӛрінбеу  керек.  Бұл  кӛріністер 

балалардың  шығармашылықтарын  арттырады,  ой  ӛрістері  дамытады. 

Театрландырылған  іскерлік  арқылы  шешілетін  ӛзімнің  педагогикалық 

жұмысымнан 

мысал 

келтірейін. 

Ертегілерді  оқу  және  оны  бірігіп  талдау  жұмысында    бастапқыда  ертегіге 

әңгіме  ӛткізу.  Ондағы  кейіпкерлердің  эмоциясымен  және  сезімдерімен 

таныстыру, одан кейін әр түрлі мінез- құлықтары бар бейнелерді бӛліп алуға 

және  олардың  біреуінің  орынына  ӛздерін  қоюы  туралы  айту.  Ӛздерін  кӛру 

үшін 

айна 

қолдану. 

Ертегіден 

үзіндіні 

ойнау-әр 

түрлі 

мінез-құлықтармен 

ӛткізіледі. 

Ертегі  балаларға  ерекше  айқын  эмоционалді  оқиғаны  әңгімелейді.    Жалпы 

халық  ауыз  әдебиетінің  бір  түрі-  ертегі  туралы  тоқталып  ӛтсек,  ерте  кезде 

қазақ халқында бала тәрбиесіне ауыз әдебиетінің бір түрі-ертегінің тигізетін 

пайдасы  зор  болған.  Ертегілер-ауыз  әдебиетінің  кӛне  түрлерінің  бірі. 

Ертегілер  ӛтірік  болғанымен,  мағынасыз  болмайды.  Кӛбінесе  ертегілер 

астарлы,    адам  баласының  еңбек-кәсібі,  тұрмыс-тіршілігіне  байланысты 

туған.Ертегілердің 

бала 

дамуындағы 

танымдық-адамгершілік 

және 

эстетикалық 

міндеттерінің 

маңызы 

зор.. 

Ертегі арқылы балалар ойлай, қиялдай, армандай біледі, танымдық қасиетін, 

шығармашылық,  диологтық,  монологтық  сӛйлеу  дағдыларын,  ӛз  сӛзін, 

ойының  дұрыс  жеткізе  білуіне  себебін  тигізеді.  Қазақ  халқының  тұрмыс-

салтын,  арман  үмітін,  ӛткен  ӛмірін  кеңінен  тарататын  ауыз  әдебиеті 

үлгілерінің  кӛлемді  саласының  бірі-ертегілер.  Ертегілер  ӛте  ерте  заманда, 

тіпті  жазу,  сызу  ӛнері  болмаған  кездің  ӛзінде-ақ  туған.  Бұларды  халқымыз 

күні бүгінге дейін ұрпақтан-ұрпаққа ауызша жеткізіп келеді. 

Балабақшада 

ертегілердің 

оқытылу 

жолдары 

 

Ертегінің  әсерін  тыңдап,  эмоционалды  тұрғыда  қабылдап  және 

кейіпкерлердің 

 

мінез-құлқын 

сала 

білу. 

Тәрбиеші 

балалардың 

 

ертегілерге 

қызығушылықтарын 

шыңдау, 

жалықтырып алмау үшін қызықты әрі мағыналы етіп, кейіпкерлердің рӛліне 

еніп,  оқып  беру  немесе  ертегілерді  театрландырып  беру.Сонымен  қатар 

ертегі  желісі  бойынша  салынған  суретті  қорғау  арқылы  баланың  ертегіге 

деген  қызығушылығын  ояту.  Ертегілерден  үзінді  жатқа  айтқызып  үйрету. 

Мысалы: «Бауырсақ» ертегісінде  «Әжемнен қаштым, атамнан қаштым, енді 

сенен де қашып кетем» -деген үзіндіні балаларға жатқа айтқызып үйрету. 

Балалардың  ӛз  бетімен  ертегіні    құрастыруға  деген  қызығушылықтарын 

оятып, ертегілер еліне саяхат ұйымдастыру. Бұл жерде  балалардың  әртістік  

қабілетін байқауға болады. Ертегі  кейіпкерлеріне  қарапайым мінездеме беру 

арқылы 

жануарлар 

туралы 

мағұлмат 

білуге 

болады. 

Ертегіні  оқу  барысында  баланың  жас  ерекшелігін  ескеру  қажет.  Ертегіні 

оқып болған соң, міндетті түрде  талдау жасау қажет, сонда баланың миында 

оқылған 

ертегі 

сақталынады. 

          Ертегі  арқылы  баланы  жақсылық  пен  зұлымдықты  ажырата  білуге 

баулу. 

Оқылатын  материалдың  кӛлемі,  мазмұнын  анықтап  алу  қажет,  материал 

мүмкіншілігіне  ықшам,  қызықты  болуы  қажет.  Қандай  ертегіні  алсақ  та,  ол 

белгілі  бір  мазмұнға  құрылады.  Оқиғаның  басталуы,  аяқталуы,  ӛзіндік 

шешімі  болады.  Ертегі  баяу  басталып,  оқиға  желісі  күрделене  түседі. 

Кейіпкерлер арасындағы қайшылықтар ӛрістей кеп, әділдік үстемдік құрып, 

зұлымдық  жеңіліс  тауып  жатады.  Бала  жағымсыз  кейіпкерлердің  жексұрын 

әрекетінен бой тартып, жақсылыққа құмартады. 

Бір  жастағы  баланың  ойдағыдай  дамуы,  онымен  үлкендердің  қарым-

қатынасы  сипатымен  сабақтас.  Екі  жаста  ойын  түрінде  тәрбиеші  сӛздерді 

қимылмен  жетілдіреді.  Үш  және  тӛрт  жастағы  кезде  тіл  қарым-қатынас 

құралына  айналады.  Жеңіл  ертегілерді  әңгімелеп  беруге  үйренеді,  кӛркем 

тілді жүйелі оқыту ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті  үстінде жүргізіледі, яғни 

ойын  түрінде  ӛткізіледі.  Алуан  түрлі  ойын  сюжеттерін  дамыту  ынтасын, 

кӛркем әдебиетті қабылдауды жетілдіреді. 

2-3  жастағы  балаларға  ертегілерді  ауызша  әңгімелеп  береді.  Сондықтан 

ертегі мазмұнын еске түсіру үшін сұрақтар беріледі де, соған тиісінше жауап 

алады.  Ал  ертегіні  оқып  беруден  бұрын  дайындық  жұмыстары  жүргізіледі. 

Мысалы:  «Шұбар  тауық»,  «Бауырсақ»  ертегілері  оқылса,  тауық  сияқты 

құтқылдау,    ата-әже  сияқты  жылау  немесе  қуану,  бауырсақтай  домалау, 

Қайтті?  Қандай?  Не  істеді? деген  сұрақтарға жауап  бергізе  отырып,  қимыл-

қозғалысын жасату. Ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде  шығарма сюжетіне 

орай кӛріністер жасату, рӛлге бӛліп орындау (кейіптендіру), кӛлеңке театрын 

кӛрсету.  Балаларға  таныс  ертегіні  кӛрнекі  құралсыз  айтып  беріп,  есте 

сақтауға үйрету. 

         Әдетте адамның жеке басының қасиеттері бес жасқа дейін қалыптасады 

екен. Сондықтанда да баланың жан-жақты қалыптасуы үшін мектеп жасына 

дейінгі  бүлдіршіндердің  бойына  жақсы,  жағымды  қасиеттерді  сіңіре  білу 

керек.  Бала  әр  нәрсеге  құмар,  қызыққыш,  ол  ӛзінің  айналасында  болып 

жатқан 

ӛзгерісті, 

тамаша 

құбылыстарды 

сезінуге 

тырысады.  

Оның  жан-жақты  дамып,  жеке  тұлға  болып  тәрбиеленуіне,  тілінің  дамуын 

театрландырылған 

ойындар 

арқылы 

жетілдіруге 

болады.  

Ал, 

театрландырылған 

ойындарды 

балалар 

қызықтап 

ойнайды.  

Театрландырылған  ойындар  ойын  –  қойылымдары  болып  саналады,  бұл 

жерде балаларға арналған кӛркемдік шығармаларды сахналық қойылымдарға 

айналдырып,  оларды  кейіпкер  ретінде  қатыстырудың  маңызы  зор.  Баланы 

сахнада  кейіпкер  ретінде  ойната  отырып,  оның  жеке  тұлғасын  жан-жақты 

дамыту.  Оның  бойында  әдебиетке,  мәдениетке,  ӛнерге  деген  құштарлықты 

ояту.  

2-3  жастағы  бүлдіршіндер  сахнада  шағын  рӛлдерде  ойнау  арқылы 

байланыстыра  сӛйлеуге,  әдемі  киініп,  жинақы  жүруге,  үлкендермен  және 

ӛзге де балалармен тіл табыса білуге үйренеді. Диалог  арқылы  балалардың 

ӛз 

пікірін 

жеткізе 

білуге 

жетелейді. 

Ертегіні  театрландыру    арқылы  ӛз  сезімін  мимика,  ым-ишара,  тағы  басқа 

кӛріністер арқылы біреуге үйретеді.Театрландырылған ойындар 2-3 жастағы 

балалардың  сӛйлеуге  деген  ӛызығушылығын,    ой-ӛрісін  кеңейтеді  және  

балаларды 

әңгімеге 

араласуға, 

спектакль 

туралы 

ата-аналарына, 

жолдастарына әңгімелеп беруге  итермелейді.  Бұның  бәрі сӛйлеу  қабілетінің 

дамуына,  диалог  түрінде  сӛйлеуге  ӛзі  алған  әсерін  монолог  түрінде  сӛйлеп 

жеткізуге септігін тигізеді. 

Балалар 

театрының 

бірнеше 

түрлері 

бар: 

1.Ең  кӛп  тараған  түрі:  ойыншықтар  театры  -Бұнда  балалар  қысқа 

тақпақтарды  жаттап,  оның  ӛзіне  тән  орындау  кезінен  бастап-ақ  кішкене 

кӛлемді  спектакельдер  ойнайды.  Ондағы  адамдар  рӛлін  ойыншықтар 

орындайды. 

2.  Жіптің  кӛмегімен  басқарылатын  қуыршақтарды  –  маринеткалар  дейді. 

Оларды  әр  түрлі  материалдардан  жасайды.  Жұмсақ  ойыншықтарды  да 

қолдануға болады. Мұндай ойыншықтар қозғалысқа ағаш таяқшалар арқылы 

келтіріледі,  яғни  екі  айқастырылған  ағаш  арқылы  жіп  ӛткізіліп  ойыншыққа 

байланады. Қолмен қуыршақтарды басқарады.  

Театр 

қуыршағының 

биіктігі 

баланың 

биіктігігіндей 

болады.  

3.  Саусақ  театрында–  саусақтардың  кӛмегімен  қандайда  болмасын  ертегіні 

немесе  ӛлең-тақпақ  шумағын  саханалау  болып  табылады.  Саусақ  театры 

арқылы баланың сӛйлеуге деген талпынысы, қабілеті дамып, ынтасы артады 

және  шығармашылық  әрекетіне  жол  ашылады.  Саусақ  ойынын  ойнай 

отырып,  балалар  қоршаған  ортадағы  заттар  мен  құбылыстарды,  жан-

жануарларды,  құстарды  және  ағаштарды  бейнелей  алады.  Саусақтарының 

қозғалыс  қимылына  қарап,  бала  қуанады  шаттанады,  сӛз  айтуға  тырысады 

және  ӛлеңде  үйренген  сӛз  шумақтарын  қайталап  айта  отырып,  есінде 

сақтайтын болады. Сонымен қатар балалар екі қолын қимылдата отырып, оң, 

сол, жоғары, тӛмен т.б. түсініктерді бағдарлай алуда үйренеді.   

4. Үстел үстіндегі театры 

 -Сәбилер тобынан бастап-ақ тақпақ пен қысқа ӛлеңдерді айтқызғанда кӛркем 

сӛздер  әсерлі  естілу  үшін  үстел  үстіндегі  театрды  қолданған  жӛн.  Мұнда 

үстелде  құламай  тұратын  және  қозғалтқанда  еш  кедергісіз  жүретін 

ойыншықтар  қолданылады.  Үстел  үстіндегі  қуыршақтар  театрдың  бірнеше 

түрі  бар:  әр  түрлі  биіктегі  конустан,  цилиндрдан,  қораптардан  жасалған 

ойыншықтар;  таяқшадан  жасалған  театр;  «киндер-  театр»;  магнит  театры; 

«мачалка  театр»;  үстел  үстіндегі  кейіпкерді  тоқымадан  немесе  крючокпен 

тоқуға болады ( олар ӛздерінің формасын ұстағандай пластмас бутылкаларға 

кигізіп  қойады);  ағаш  ойыншықтар,  саздан  жасалған  ойыншықтар 

(дымковски 

ойыншықтар). 

 Суреттер (картиналар) театры  

-Декорация  мен  кейіпкердің    суреттері.  Олардың  әрекеттері  шектелген. 

Ойнаушының  дауыс  ырғағы  (интонация)  арқылы  кейіпкердің  мінез-құлқы 

беріледі.  Кейіпкер  әрекет  барысында  пайда  болады,  балалардың 

қызығушылығын 

арттырады. 

 Кӛлеңкелі театр - Жарық ӛте жақсы түскен экранда адамдар, жануарлар және 

құстардың  пішіндерінің  қозғалысына  қарауды  балалар  ӛте  жақсы  кӛреді. 

Ертегі, әңгіме, ӛлең, әндерді кӛлеңке театры арқылы айтуға болады. Кӛлеңке 

таетрдың  қойлымын  кӛрсетуге  үш  тәрбиеші  қатысады.  Біреуі  мазмұнын 

оқиды, екеуі кӛріністі кӛрсеттеді. Кӛлеңке театрдың сақанасы экран болады. 

Экранды  ағаштан  немесе  қалың  кардоннан  жасайды,  ою-  ӛрнекпен 

ӛрнектейді.  Кейіпкерлерді  кӛрсету  үшін  –  оны  экранның  арт  жағынан 

ұстайды.  Кейіпкерлерді  қара  түспен  жуқа  кардоннан  жасайды,  жіп  арқылы 

қозғалтады.  Кейіпкерлерді  кӛрсеткенде  қол  кӛрінбеу  керек.  Бұл  кӛріністер 

балалардың  шығармашылықтарын  арттырады,  ой  ӛрістері  дамытады. 

       Ертегіні  театрландыру  арқылы  2-3  жастағы    сәбилердің  ынталарын,  әр 

түрлі  түстерді  ажырата  алуына  кӛмектеcеді.  Сәбилер  тобындағы  балалар 

ертегінің  мәтінін  ӛздері  қайталамау  үшін,  олар  берілген  іс-әрекетті 

орындайды.  Мәтінді  тәрбиеші  2-3 рет оқу  қажет.  Рӛлмен ойнау  балалардың 

елестету  белсенділігін  арттырады,  ӛз  бетімен  шығармашылық  ойынға 

дайындалуға 

кӛмектеседі. 

       1.Тәрбиешілер  балаларға  ертегі,  әңгімелер  оқып,  не  әңгімелеген  кезде 

ертегідегі 

кейіпкерлердің 

мінез-құлқына, 

дауысының 

ырғағына, 

қимылдарына 

назар 

аударылады. 

       2.Әр  кейіпкердің  киіміне  кӛңіл  бӛлінеді.  Қуыршақ  театрында 

қуыршақтардың 

киімі 

ӛзгертіліп 

отырады. 

       3.Сұрақ  –  жауап  арқылы  кейіпкердің  қимылын,  іс-әрекетін  байқап, 

бағалап 

отыру. 

       4.Қимыл 

мен 

сӛз 

арасындағы 

байланысын 

қадағалау. 

Қорытындылай  келе,  міне  тіл  дамыту  жұмыстарының  барысында  балалар 

нені меңгеру керектігін атап кӛрсеттік. Қорытындылай келе, мектепке дейінгі 

балаға  дұрыс  берген  білімнің  нәтижесінде  олардың  болашақта  сӛздік  қоры 

мол,  сауатты  азамат  болуларының  негізі  осында  қаланатынын  біз  болашақ 

тәрбиешілер  дұрыс  түсінгеніміз  жӛн.  Тіл  дамыту  бойынша  оқылатын  әрбір 

ұйымдастырылған  оқу  іс-әрекеті  ӛзінше  ерекше  болуы  керек.  Және  де  ол 

баланың бойына сіңіп, тамырын тереңнен алғаны жӛн деп ұғамыз. 

 Ертегідегі 

кейіпкерлердің 

суреттін 

салуға 

бояуға 

үйрету. 

Үстел  үстіндегі  қозғалмалы  ойындарды  ұйымдастырылған  оқу  іс  - 

әрекеттінен  кейін  ойнатуға  болады.  Онда  балалардың  ӛздерінің 

шығармашылықтары 

арттады. 

Театрландырылған ойынды басқару негізіне әдеби шығармашылық мәтінмен 

жұмыс  істеу  жатады.  Мәтінді  оқығанда  әдеби  тілмен  анық,  мәнерлеп  оқу 

керек. 

          Қандайда  да  саханалық  қойылымның  алдында  балалармен  бірнеше 

кіріспе 

жұмыс 

жүргізіледі. 

          1.Тәрбиешілер  балаларға  ертегі,  әңгімелер  оқып,  не  әңгімелеген  кезде 

ертегідегі 

кейіпкерлердің 

мінез-құлқына, 

дауысының 

ырғағына, 

қимылдарына 

назар 

аударылады. 

         2.Әр  кейіпкердің  киіміне  кӛңіл  бӛлінеді.  Қуыршақ  театрында 

қуыршақтардың 

киімі 

ӛзгертіліп 

отырады. 

        3.Сұрақ  –  жауап  арқылы  кейіпкердің  қимылын,  іс-әрекетін  байқап, 

бағалап 

отыру. 

        4.Қимыл 

мен 

сӛз 

арасындағы 

байланысын 

қадағалау. 

Сонымен  қатар,  балалардың  сӛздік  қоры  толықтырылды,  сӛйтіп  олардың 

белсенділігі  артады,  сабақтар  мен  сауық  кештері  еркін  де  қызықты  түрде 

ӛтетін  болады.  Балалар  ӛздерін  еркін  де  бос  ұстап,  сабаққа  ынталана, 

құштарланып 

қатысып 

отыруға 

мүмкіндіктер 

туады.  

Осындай  жұмыстар  атқарылған  топтардағы  балалардың  басқа  топқа 

қарағанда  ерекшелігі  ӛз  беттерімен  ойнаған  дербес  іс-әрекетінде  де  театр 

ойындарының  түрлерін  жиірек  қолданатын  болды.  Драмалық  жанрға 

бейімделген  ойындар  ӛздігінен  туындап  тәрбие  жұмыстарының  барысында 

ертегілер, сюжетті кӛріністер де жиі қолданылып, тіпті кейде ертегінің кейбір 

бӛліктері ӛзгертіліп отырылды. Топ ішінде емін- еркін жүріп, ӛздеріне сабақ 

уақытында керекті ойын құралдарын ӛздері таңдап алып отырды.Балалардың 

шығармашылығы  тек  ролдерді  орындаған  кезде  ғана  емес,  сонымен  қатар 

қуыршақтар,  декорациялар  дайындағанда  да  кӛрінді.  Қуыршақтардың  түр-

түрін,  шымылдықтар,  декорация  жасау  кезеңдегі  ұжымдық  жұмыстар 

балалардың  ұйымшылдығы  мен  белсенділігін  арттырды.  Балалардың 

шығармашылық қабілеттерін, сӛйлеу мәдениеті мен ой-ӛрісін, дүниетанымын 

жетілдіруде театр ойындар түрі тиімді нәтиже береді.