Материалдары // Материалы Республиканской конференции «Сейфуллинские чтения – 8»

Университеттің  55 жылдығына  арналған  «Сәкен  тағылымы -8» атты  Республикалық

ғылыми –  теориялық

конференция

материалдары  //  Материалы Республиканской

конференции  «Сейфуллинские  чтения –  8», посвященной  55-летию  университета. –

2012. – Т.1 (преподаватели и магистранты). – Б. 38-39

БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ

ҚАБІЛЕТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ҚҰРАЛДАРЫ

Тамабаева Б.Х.

Шығармашылық жұмыс - оқушылардың ойлау қабілетін, ақыл-ой және

іс-тәжірибесінен  туындайтын  оқу,  тану

әрекеті.

Әрбір  зерттеушінің

шығармашылық процеске қатыстырудың  әдістемесі  түрліше  сипат  алады.

Солардың

ішінде 

Дж.Диксонның

шығармашылық

процестің

мәнін

(жаңалығы,  бірегейлігі,  пайдалылығы  немесе

құндылығы,  шешімнің

көркемдігі)  және  ойлап  табушы үшін  жеке  тұлғаның сапалық  қасиетін

қарастырумен,  идея  алуды  ынталандыратын  бірқатар  төмендегідей  нақты

әдістерді қарастыратыны  жөнінде  Д.Ж.  Кішібаева өз  еңбегінде  былай  деп

жазады: «Миға  шабуыл» әдісі,  оның тәртібі:  ешқандай  сын  болмайды;

неғұрлым  идея  көп  болса,  соғұрлым  жақсы; қысылып-қымтырылусыз ойды

айту. Инверсия әдісі тапсырмаға  бұрынғы  көзқарастан  бөлек,  оған  кейбір

жаңа  немесе өзгерген  тұрғыдан қарап,  психологиялық инерцияны  саналы

жеңуді  талап  етеді.  Ол  жөнінде  автордың сөзі:  «Жаңа  тәсілдерді  іздендер,

зерделенетін  заттардың  өңін  айналдырып,  түбін  жоғары қаратып қойындар,

қозғалатын  бөліктерді  тоқтатындар  және

қозғалмайтының  қозғалысқа

келтіріндер». Фантазия  (қиял) әдісі –  бұл әдіс  арманмен  байланысты,  нені

қаласаң соның болғанымен  елестетумен  сипатталады.  Ол  жөнінде  автордың

сөзі:  «Жақсы  (идеал)  шешімдерді қарастырғанда,  егер  ол  тек қана қиялдың

жемісі  болса,  оны  жаңадан  алынған  пікірмен  ыңталандыруға  болады».

Психологиялық инерттілік әдіс.  Психологиялық инерттілік әдісі  дәстүрлі

көзқарастар мен түсініктер схемасын бұзу үшін керек. Жаңа комбинацияны

жүйелі  зерттеу әдісі немесе  оны  «морфологиялық талдау»  деп  те  атайды.

Бұл әдістердің бәрі  де  ойлап  табушылар  тұрғысынан  оң нәтиже  беретіндігі

дәлелденген. Әрі оларды қазіргі мектепте (бастауыш сыныптарда, орта және

жоғары  сыныптарда)  және  жоғары  оқу  орындарындағы  оқыту  процесінде,

оқушылардың сыныптан  тыс  жұмыстарында  педагогтар  кеңінен қолданып

жүр.  Бастауыш  сыныптарда өз  бетімен  жұмысты ұйымдастыруда  оның

бағдарлама  мазмұнына  талапқа  сай  болуы,  түрлі  мазмұнда  және  формада

көрініс  табуы,  оқушыны  шығармашылық бағытта  жұмыс  істеуге  бағыттау,

сондай-ақ бағаланып,  марапатталуы  сияқты  мәселелерге  жете  мән  беріледі.

Өз  бетіндік  жұмыс-бұл  шығармашылық жұмыстың бастамасы.  Сол  себепті

де  оқушылардың шығармашылық  қабілеттерін    олардың  өз  бетіндік

жұмысынсыз  дамыту  мүмкін  емес.  Басауыш  мектепте өз  бетімен  жұмысты

тиімді ұйымдастыруға  жол  ашатын қолайлы  жағдай-бұл  оқушылардың жас

ерекшеліктеріне  сәйкес

өзіндік  ерекшеліктері.

Өйткені  бұл  жастағы

балалардың ойлау қабілеті жоғары және қиялдау, елестету, шығармашылық,

жұмысқа  талпынысы  басым  болады.  Сол  себепті  де  тиімді  түрде

ұйымдастыра білген мұғалімге оның берерлік маңызы зор.