Неміс заңгері, тарихшы, философ Самуэль фон ПУФЕНДОРФ (1632-1694):
Неміс заңгері, тарихшы, философ Самуэль фон ПУФЕНДОРФ (1632-1694):
«Мәдениет – бұл жеке адамның рухани толысуы, дамуы»
Немістің мәдениет тарихшысы Иоганн Готфрид Гердер (1744-1803):
Немістің мәдениет тарихшысы Иоганн Готфрид Гердер (1744-1803):
«Мәдениет, бұл – әрбір халықтың өмір сүру салты. Адамзаттың рухани жетілуі»
Мәдениеттің түрлері
Мәдениет
Рухани мәдениет
Материалдық мәдениет
Рухани ілім
Мораль
Мифология
Дін
Философия
Ғылым
Құқық
Білім
Өнер
Кітаптар
Табыну құралдары және өнер
Архитектура
Құрал-жабдықтар
Машиналар
Механизмдер
Әшекей бұйымдар және т.б.
Мәдениеттің түрлері
Әлеуметтік мәдениет
Жеке тұлға мәдениеті
Этикалық мәдениет
Діни мәдениет
Ғылыми-философиялық мәдениет
Саяси мәдениет
Құқықтық мәдениет
Экономикалық мәдениет
Экологиялық мәдениет
Эстетикалық мәдениет
Еңбек мәдениеті
Дене шынықтыру мәдениеті
Тамақтану мәдениеті
Тұрмыстық мәдениет
МӘДЕНИЕТТІҢ ҚЫЗМЕТТЕРІ:
Адамды қалыптастыру қызметі
Жалғастық, мұрагерлік қызметі
Танымдық қызметі
Реттеу қызметі
Коммуникативтік, қарым-қатынастық қызметі
МӘДЕНИЕТТАНУ ҒЫЛЫМЫ
МӘДЕНИЕТТАНУ – мәдениет туралы ғылым, әрі философиялық ілім. Мәдениеттану жеке пән ретінде XIX ғасырдың соңғы ширегінде қалыптасты.
Мәдениеттану пәні әр түрлі қоғамның өмір сүруі барысындағы мәдени өмірді жан-жақты қамтып, мәдени құбылыстарға ғылыми тұрғыдан талдау жасайды.
Мәдениеттанудың бөлімдері:
Мәдениет теориясы (мәдениет философиясы)
Мәдениет тарихы (әлемдік көркем мәдениет)
Қолданбалы және эмпирикалық мәдениеттану (антропология және мәдениет социологиясы)
Мәдениеттану ғылымының қалыптасуына басқа ғылым салаларының әсері
Мәдениеттану ғылымының қалыптасуына басқа ғылым салалары да әсері етті. Мәдениеттанумен көптеген ғылым салалары шұғылданады. Оның ғылым ретінде қалыптасуына антропология, тарих, психология, педагогика секілді ғылым салалары зор ықпал етті.
Мәдениеттану ғылымының қалыптасуына басқа ғылым салалары да әсері етті. Мәдениеттанумен көптеген ғылым салалары шұғылданады. Оның ғылым ретінде қалыптасуына антропология, тарих, психология, педагогика секілді ғылым салалары зор ықпал етті.
МӘДЕНИЕТТАНУ ПӘНІ -
жергілікті және аймақтық мәдениеттердің сапалық ерекшеліктерін, олардың өзара байланыстары мен мәдениеттің басқа түрлерімен сабақтастығын, қарым-қатынасын зерттей отырып, адамзат қоғамының біртұтас мәдени даму процесінің жалпы заңдылықтарын анықтайды.
Қазіргі заманғы ғылымдар жүйесінде мәдениеттанудың алатын орны
Мәдениеттану жеке пән ретінде XIX ғасырдың соңғы ширегінде қалыптаса бастады, сондықтан да оны әлі де болса буыны бекімеген жас ғылымдар саласына жатқызамыз.
Мәдениеттану жеке пән ретінде XIX ғасырдың соңғы ширегінде қалыптаса бастады, сондықтан да оны әлі де болса буыны бекімеген жас ғылымдар саласына жатқызамыз.
Мәдениеттану пәні түрлі қоғамдар барысындағы мәдени өмірді жан-жақты қамти отырып, ондағы басты мәдени процестерге ғылыми тұрғыдан талдау жасайды.
Мәдениеттануды тек қана гуманитарлық ғылымдар саласына ғана емес, жалпы теориялық пәндер қатарына да жатқызуға болады. Өйткені бұл пән адамзат баласының мәдени өміріндегі толып жатқан құбылыстарды жүйелі түрде қарастырады.
Өркениет (лат. Сіvіlіs – азаматтық) – қоғамның материалдық және рухани жетістіктерінің жиынтығы. Ежелгі римдіктер бұл ұғымды “варварлықтар” деп өздері атаған басқа халықтар мен мемлекеттерден айырмашылықтарын көрсету мақсатында қолданған. Олардың түсініктері бойынша “Өркениет” азаматтық қоғам, қалалық мәдениет, заңға негізделген басқару тәртібі қалыптасқан рим империясының даму дәрежесін білдірген.
Өркениет (лат. Сіvіlіs – азаматтық) – қоғамның материалдық және рухани жетістіктерінің жиынтығы. Ежелгі римдіктер бұл ұғымды “варварлықтар” деп өздері атаған басқа халықтар мен мемлекеттерден айырмашылықтарын көрсету мақсатында қолданған. Олардың түсініктері бойынша “Өркениет” азаматтық қоғам, қалалық мәдениет, заңға негізделген басқару тәртібі қалыптасқан рим империясының даму дәрежесін білдірген.
Өркениет дегенде, алдымен «мәдениет» ұғымы ойға оралады. Бұлардың мағыналық жағынан бірінің екіншісіне өте жақын болуынан көпшілік жағдайда ғалымдар оларды синоним сөздер ретінде қолданып та келді.
«Цивилизация» терминін ғылыми айналымға енгізген Адам ФЕРГЮСОН болды.
«Цивилизация» терминін ғылыми айналымға енгізген Адам ФЕРГЮСОН болды.
мәдениет пен Өркениет бір, олар синонимдер (И.Гердер, Э.Тайлор);
мәдениет пен Өркениет бір, олар синонимдер (И.Гердер, Э.Тайлор);
Өркениет – мәдениеттің ақыры, оның “кәрілік” шағы, руханилықтың антиподы (Ж.Ж. Руссо, Ш.Фурье, О.Шпенглер);
Өркениет – мәдениеттің прогресі, болашаққа бой сермеуі, қоғамның парасаттылық деңгейі (Вольтер, Д.Белл);
Өркениет – тағылық пен варварлықтан кейінгі тарихи-мәдени саты (Л.Морган);
Өркениет – этностар мен мемлекеттерге тән мәдениеттің оқшау түрі (А.Тойнби, Н.Я. Данилевский, т.б.);
Өркениет – мәдениеттің техникалық даму деңгейі, оның материалдық жағы.
Ғасырлар бойы қалыптасқан Өркениет пен мәдениет ұғымының мағыналарын төмендегідей топтастыруға болады:
Ағартушылық дәуірінде Өркениет әлеуметтік-мәдени дамуды сипаттау үшін қолданылды.
Ағартушылық дәуірінде Өркениет әлеуметтік-мәдени дамуды сипаттау үшін қолданылды.
19 ғасырда Шпенглер мен Тойнби еңбектерінде бұл термин өзіндік ерекшелігі бар, жергілікті қауымдастық мағынасында, яғни «тарихи өркениеттер» (Қытай, Вавилон, Түркі, Мұсылман, Орта ғасыр, т.б.) ретінде қолданылды. Дегенмен Өркениетті саралаудың бірегей өлшемдері мен ұстанымдары әлі күнге дейін жасалған жоқ.
Соңғы кездері Өркениетке бір аймақта тұратын халықтардың тарихи тағдырластығы, олардың арасындағы ұзақ әрі тығыз мәдени байланыс нәтижесінде әлеуметтік ұйымдасу мен реттелудің этносаралық жергілікті қауымдастығы деген анықтама берілді.
Өркениет категориясы мәдени типтерді зерттеуде немесе мәдени-тарихи типологияны жасауда кеңінен қолданылады.
Қорытынды
Ғабит Мүсірепов: «ШАЛА БІЛІМ, ШАЛАҒАЙ МӘДЕНИЕТ БІР ҚҰЛАТПАЙ ҚОЙМАЙДЫ»
Антон Чехов: «ӨНЕР МЕН МӘДЕНИЕТТІҢ ДӘМІН КӨРІП, РАХАТЫН СЕЗІНЕ АЛҒАН АДАМҒА БҰДАН АРТЫҚ БАЙЛЫҚ КЕРЕК ЕМЕС».
